Τα πυκνά γεγονότα των τελευταίων πέντε χρόνων, καθώς και το ιδιαίτερα φορτισμένο διάστημα από την 25η Ιανουαρίου έως σήμερα, μας έχουν δώσει απαντήσεις σε κάποια ερωτήματα γύρω από τον τρόπο λειτουργίας και τους πραγματικούς σκοπούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης- παράλληλα όμως πρόσθεσαν καινούργια.

Τίθεται το ερώτημα αν μπορούν να κερδίσουν κάτι οι λαοί μέσω των εκλογών ψηφίζοντας στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία και αλλού, δυνάμεις κατά της λιτότητας,  ή αν οι ευρω-γραφειοκράτες θα βρίσκουν πάντα τον τρόπο να παρακάμπτουν τη βούλησή τους.

Το βέβαιο είναι ότι ακόμα και αν σε όλες τις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις  θριαμβεύσουν οι δυνάμεις κατά της λιτότητας, τούτο δεν σημαίνει ότι οι πολίτες της Ε.Ε πρέπει να μείνουν με σταυρωμένα χέρια περιμένοντας την αργή εξέλιξη των πολιτικών ζυμώσεων σε επίπεδο κορυφής, αποδεχόμενοι στο μεταξύ την ασυνάρτητη πολιτική του κάθε Ντάϊσελμπλουμ, Ντομπρόβσκις και των λοιπών παρατρεχάμενων της  ανατολικογερμανικής προέλευσης ηγέτιδας της ΕΕ. 

Νομίζω ότι απαιτείται δράση παράλληλη. Τόσο σε επίπεδο κυβερνήσεων εθνικών κρατών (όπου αυτή τη στιγμή ο συσχετισμός εντός ευρωζώνης είναι 17:1),  όσο και στη βάση. Οι πολίτες της Ε.Ε έχουν κάθε συμφέρον  να οργανώνουν την εργασία τους σε συνεταιρισμούς και να χρησιμοποιούν εναλλακτικά νομίσματα- όπως το Faircoin- και τράπεζες χρόνου, δημιουργώντας έναν ασφαλή, προστατευμένο χώρο από τις αυθαιρεσίες της Ε.Κ.Τ. αλλά και την αγριότητα του νεοφιλελευθερισμού. Έτσι θα φτιαχτούν θύλακες αλληλεγγύης και δημιουργικότητας που θα επεκτείνονται και θα συνεργάζονται μεταξύ τους, διευρύνοντας διαρκώς τα όρια ενός  «υπέροχου νέου κόσμου», που γεννιέται μέσα στον παλιό.

Το μείζον πρόβλημα, όμως, παραμένει το δημοκρατικό έλλειμμα της Ε.Ε. Είναι αυτό που μεγιστοποίησε την ένταση της κρίσης του 2008 και έφερε την  λιτότητα χωρίς τέλος. Και είναι αυτή  ακριβώς η απουσία λογοδοσίας, που μπορεί να επιτρέψει στην εξουσία να διαλύσει με τη βία κάθε προσπάθεια αυτοοργάνωσης και να θέσει εκτός νόμου κάθε εργοστάσιο που λειτουργεί υπό εργατικό έλεγχο, να καταστείλει ο,τιδήποτε θεωρήσει ότι την απειλεί.

Ως εκ τούτου υπάρχει ανάγκη για ένα πανευρωπαϊκό κίνημα εκδημοκρατισμού της Ε.Ε. Μάλιστα είναι σχετικά εύκολο να μαζικοποιηθεί και να φέρει θετικά αποτελέσματα, καθώς δεν απαιτείται ταύτιση ως προς τον τελικό σκοπό (που για άλλους  μπορεί να είναι ο σοσιαλισμός, ο κοινωνικός φιλελευθερισμός, η κατάργηση της εξουσίας, το εργατικό κράτος, ή η σοσιαλδημοκρατία), παρά μόνο μια ελάχιστη σύμπτωση απόψεων πάνω στην αναγκαιότητα αυτού του πρώτου βήματος.

Ενδεικτικό των παραπάνω είναι ότι το ελληνικό δημοψήφισμα έφερε τα πάνω – κάτω στην Ευρώπη- κι ας ηττηθήκαμε στο τέλος. Για να πετύχουν αυτήν την πύρρειο νίκη τους οι «Θεσμοί» απώλεσαν και το τελευταίο δημοκρατικό φύλλο συκής.  Όμως ο ασκός του Αιόλου έχει πια ανοίξει. Μετά από μας ακολουθούν κι άλλοι. Οι δυνάμεις της ευρωπαϊκής αντιπολίτευσης αρχίζουν να γίνονται υπολογίσιμες.

Η ρωγμή στο άλλοτε αρραγές μέτωπο του μερκελισμού οριστικοποιήθηκε μετά την δεύτερη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Οι άνθρωποι του, παρόλο που ηττήθηκαν έξω, παρέμειναν για να συντρίψουν την ντόπια ολιγαρχία και να διατηρήσουν την κοινωνία ενωμένη, ώστε να μην εκτραπούν τα πράγματα σε μια βίαιη σύγκρουση όλων εναντίον όλων. Οφείλουμε, πέρα από τη σωρεία λαθών με την οποία βαρύνονται, να τους αναγνωρίσουμε την γενναιότητα να γίνουν οι αναλώσιμοι  που, με την κατανάλωση του πολιτικού τους κεφαλαίου, θα φτιάξουν επιτέλους μια χώρα αξιοκρατίας και δικαιοσύνης πάνω στα συντρίμμια του παλιού πελατειακού-ολιγαρχικού κράτους.

Η ανατροπή σε  μία μικρή χώρα αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι έχει πολύ μεγαλύτερη  σημασία απ’ ότι νομίζαμε.  Αρκεί να δει κανείς τι συμβαίνει στην Πορτογαλία. Ο ηγέτης του συντηρητικού κόμματος κ. Κοέλιο λαμβάνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης μειοψηφίας ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης δηλώνουν ότι θα τη ρίξουν αμέσως. Γιατί; Που βασίζεται; Για μας, που έχουμε ζήσει απίθανες στιγμές με Παπαδήμους και λοιπούς, η απάντηση είναι προφανής: Κοινοβουλευτικό  πραξικόπημα με τις ευλογίες του ευρω-ιερατείου. Αν τελικά ο πορτογάλος μερκελιστής βρει μερικούς αποστάτες για να κάνει τη δουλειά του, έχει μικρή σημασία. Ας κρατήσουμε τα γεγονότα αυτά ως μια ακόμα απόδειξη ότι τη δύναμη συνεχίζουν να την έχουν οι λαοί.  Με αργά βήματα η Ευρώπη αλλάζει. Είναι στο χέρι μας να επιταχύνουμε το ρυθμό της αλλαγής.

* Ο Κώστας Παπαπαναγιώτου είναι μαθηματικός και υποψήφιος διδάκτορας Οικονομικών