Το πρόσφατο κάλεσμα του Αλέξη Τσίπρα για πρόωρες εκλογές έχει ως στόχο να πάρει μια νέα εντολή διακυβέρνησης μετά το δημοψήφισμα και την διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ. Παρά το γεγονός ότι ο Τσίπρας φαίνεται πεπεισμένος ότι θα κερδίσει τις εκλογές χωρίς προβλήματα, το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις παρουσιάζει κατακόρυφη πτώση δημοτικότητας και παρουσιάζεται να προηγείται μόνο οριακά έναντι της Νέας Δημοκρατίας. Παρόλο που δεν έχει περάσει μεγάλο διάστημα από τότε που ο  Τσίπρας παρουσιαζόταν ως η “ελπίδα της Ελλάδας” ο ίδιος απέτυχε να κρατήσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις και διεξήγαγε ένα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα.

Το δημοψήφισμα μέσω λαϊκής ψήφου δημιούργησε αντικρουόμενα συναισθήματα στον ελληνικό λαό, όσον αναφορά την αποδοχή η την απόρριψη των όρων διάσωσης που καθορίστηκαν από τους πιστωτές. Παρά το γεγονός ότι οι πλειοψηφία των Ελλήνων τάχθηκε υπερ του “ΟΧΙ” και δεν θεωρεί υπεύθυνο το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές, υπήρξε έντονη ανησυχία για μια ενδεχόμενη έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όταν ο Τσίπρας υποσχόταν ένα καλύτερο αύριο για τον ελληνικό λαό, ίσως είχε υπερεκτιμήσει την διαπραγματευτική του θέση απέναντι στους ευρωπαίους ομολόγους του, που σαφώς ενοχλήθηκαν με την ξαφνική ανακοίνωση του δημοψηφίσματος. Εσφαλμένη ήταν επίσης η εκτίμηση του ότι το δημοψήφισμα θα δημιουργήσει μόνο θετικά συναισθήματα στον  ελληνικό λαό, δίνοντας του έτσι ισχυρότερη  διαπραγματευτική δύναμη με την προοπτική μια καλύτερης συμφωνίας με τους εταίρους. Παρόλο που τα επινίκια του “ΟΧΙ μεταδόθηκαν σε όλον τον κόσμο, το δημοψήφισμα κατά κύριο λόγο προκάλεσε ένα κύμα ανησυχίας, άγχους και στεναχώριας σε ολόκληρη την χώρα.

Έρευνα που διενεργήθηκε από τους ερευνητές Ευστρατία Αραμπατζή*, Martijn Burger** και Σπυρίδων Σταυρόπουλο*** από τον Οργανισμό EHERO στο πανεπιστήμιο Εράσμους του Ρότερνταμ, έδειξε μια αξιοσημείωτη μείωση των επιπέδων ευτυχίας των Ελλήνων φοιτητών μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος. Οι φοιτητές που πήραν μέρος στην έρευνα απαντώντας στο ερώτημα “ Σε γενικές γραμμές, πόσο ευτυχισμένος/η θα λέγατε ότι είστε, σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10” αγγίξαν το μέσο όρο ευτυχίας του 7, το Μάιο του 2015. Ο μέσος όρος αυτός για το ίδιο δείγμα μειώθηκε στο 5.2 αμέσως μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος. Η ζοφερή προοπτική  επιδείνωσης της αγοράς εργασίας, η ενδεχόμενη απώλεια των οικογενειακών αποταμιεύσεων, το ενδεχόμενο επιστροφής στην δραχμή και οι μη-λειτουργικές κρατικές υπηρεσίες μείωσαν τα επίπεδα ευημερίας των Ελλήνων φοιτητών.
 
Επίπεδα ευτυχίας και ποσοστά στήριξης προς τον ΣΥΡΙΖΑ, Μάιος -Ιούλιος 2015

Source: Erasmus Happiness Economics Research Organisation (2015)

Οι κοινωνικές επιστήμες  μας έχουν διδάξει ότι συνήθως οι άνθρωποι τείνουν να προτιμούν σε μεγάλο βαθμό ένα ανεπιθύμητο συγκεκριμένο αποτέλεσμα συγκριτικά με μια αβέβαιη έκβαση. Όπως επίσης προτιμούν την αποφυγή απωλειών σε σχέση με την απόκτηση κερδών. Έτσι, παρά τα συναισθήματα αδικίας που νοιώθουν για τους χειρισμούς των  πιστωτών, οι περισσότεροι Έλληνες νιώθουν μεγαλύτερη συναισθηματική ασφάλεια με τα αυστηρά μέτρα και μια αναμενόμενη αργή οικονομική ανάκαμψη, σε σχέση με μια πιθανή χρεωκοπία και μια αβέβαια κατάσταση που θα δημιουργείτο με μια έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη. Οι προσδοκίες του Τσίπρα για την επίτευξη μιας μέσης λύσης μεταξύ αυτών των δυο άκρων απέτυχαν και ενώ τα επίπεδα ευτυχίας αποκαταστάθηκαν σταδιακά μετά το δημοψήφισμα , η στήριξη για το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν αποκαταστάθηκε πλήρως. Μέχρι τα μέσα Ιουλίου σχεδόν το 37% του δείγματος αξιολογούσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ασκεί κακή διακυβέρνηση. Η συμφωνία του Τσίπρα με την ευρωπαϊκή ένωση και το διεθνές νομισματικό ταμείο θεωρήθηκε ότι δεν διαφέρει σε τίποτα από τις συμφωνίες των προηγούμενων κυβερνήσεων. Οι φοιτητές στην έρευνα, συγκεκριμένα υπέδειξαν την δυσαρέσκειά τους όσον αναφορά την αύξηση του ΦΠΑ σε ποσοστό 90%, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων (75%), τις ιδιωτικοποιήσεις των κρατικών επιχειρήσεων(60%). Τελικά, ο πληθυσμός του δείγματος δεν ενέκρινε το αποτέλεσμα της διαπραγματευτικής διαδικασίας και το ψυχολογικό κόστος της πιθανής χρεωκοπίας ήταν σημαντικό.  

Τα επίπεδα ευτυχίας των Ελλήνων μειώνονται ήδη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην παγκόσμια έκθεση ευτυχίας των Ηνωμένων Εθνών για το 2015, η Ελλάδα φαίνεται όχι μόνο να είναι μια από τις λιγότερο ευτυχισμένες χώρες της Ευρώπης, αλλά και η χώρα που βίωσε την μεγαλύτερη πτώση στα επίπεδα ευτυχίας της τα τελευταία 10 χρόνια. Επιπλέον, μόνο ένα μικρό ποσοστό Ελλήνων πιστεύουν ότι η ευτυχία τους θα αυξηθεί στα επόμενα πέντε χρόνια. Ο Τσίπρας φαίνεται να μην ήταν σε θέση να αντιστρέψει αυτήν την κατάσταση, σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα. Η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα, τα ΜΜΕ και γενικότερα τους θεσμούς έχει χαθεί. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το EHERO.  Παρά το γεγονός ότι ένα δυσαρεστημένο  εκλογικό σώμα είναι ένας κακός οιωνός για την επανεκλογή του Τσίπρα, η έλλειψη εναλλακτικής τον καθιστά φαβορί στις επερχόμενες εκλογές. Ο μεταβατικός ηγέτης της ΝΔ, Ευάγγελος Μεϊμαράκης, δεν έχει ακόμα επίσημα εκλεγεί από τα όργανα του κόμματός του και η δημοτικότητά του, ακόμα και μεταξύ των μελών της ΝΔ, είναι αμφίρρροπη. Η ΝΔ θεωρείται επίσης ως κόμμα του παλιού συστήματος που ο ελληνικός λαός θεωρεί ως υπεύθυνο για την τρέχουσα κατάσταση της χώρας. Τα άλλα κόμματα, όπως  Το Ποτάμι, το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ, η Χρυσή Αυγή και οι ΑΝΕΛ και λοιποί αγωνίζονται για την επιβίωσή τους και σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις κυμαίνονται κάτω από το 5%. Το νέο κόμμα της Λαϊκής Ενότητας αποτελεί τη φωνή του ΟΧΙ» και προετοιμάζει το έδαφος για ένα GREXIT. Ωστόσο, οι  περισσότεροι Έλληνες έχουν κουραστεί με τις συνεχείς προστριβές και διαφωνίες με τους πιστωτές, ιδιαίτερα μετά την εμπειρία των capital controls και την επίδραση στην καθημερινότητά τους.  Ο ελληνικός λαός απαιτεί σταθερότητα και μια λειτουργική κυβέρνηση που να φροντίζει για το ευ ζην των πολιτών της. Απαιτούν μια κυβέρνηση που να μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα εσωτερικά προβλήματα της χώρας και που να είναι σε θέση να δημιουργήσει μεγαλύτερα επίπεδα ευτυχίας και ελπίδας για ένα μεγαλύτερο αριθμό Ελλήνων. Ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα θα κερδίσει στις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου, αυτή θα είναι και η μεγαλύτερη πρόκληση του μελλοντικού πρωθυπουργού της Ελλάδος.

Εμπιστοσύνη των Ελλήνων φοιτητών στους θεσμούς; Μάιος 2015 (% εμπιστοσύνης)

Source: Erasmus Happiness Economics Research Organisation (2015)

Ερευνητική Ομάδα

Η Αραμπατζή Ευστρατία (MSc) είναι Διδακτορική Ερευνήτρια στον Οργανισμό EHERO (Erasmus Happiness Economics Research Organisation) του Πανεπιστημίου Εράσμους στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας. Έχει μεταπτυχιακό τίτλο από το Πανεπιστήμιο Εράσμους στο Ρότερνταμ (MSc Economics and Business, Entrepreneurship and Strategy Economics) και έχει ολοκληρώσει τις προπτυχιακές σπουδές της στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στη Θεσσαλονίκη. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στα οικονομικά της ευτυχίας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις κοινωνικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, την ευτυχία και εργασιακή απασχόληση,  και τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες στη Μέση Ανατολή.
 
Efstratia Arampatzi
Researcher/PhD candidate
Erasmus Happiness Economics Research Organisation
Erasmus University Rotterdam

Ο Δρ. Martijn J. Burger είναι Ακαδημαϊκός Διευθυντής στον Οργανισμό EHERO (Erasmus Happiness Economics Research Organisation) και Επίκουρος Καθηγητής Βιομηχανικής και Περιφερειακής Οικονομίας στο Τμήμα Εφαρμοσμένων Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Erasmus του Ρότερνταμ. Απέκτησε το διδακτορικό του στα Οικονομικά (cum laude) από το Πανεπιστήμιο Erasmus του Ρότερνταμ. Τα περισσότερα από τα τρέχοντα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στα οικονομικά την ευτυχίας και την αστική και περιφερειακή οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της γεωγραφίας της ευτυχίας, τις αποφάσεις χωροθέτησης των πολυεθνικών εταιρειών και των θεσμικών και κοινωνικών συνθηκών για την οικονομική ανάπτυξη. Επιπλέον, είναι αναπληρωτής διευθυντής της Παγκοσμιοποίησης και της Παγκόσμιας Δίκτυο Πόλεων (GaWC) , αναπληρωτής αρχισυντάκτης του Περιοδικού της Οικονομικής και Κοινωνικής Γεωγραφίας, και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ολλανδικής Εταιρείας Περιφερειακής Επιστήμης.

Dr. M.J. Burger
Department of Applied Economics
Erasmus School of Economics
Erasmus University Rotterdam
 

Ο Δρ. Σπυρίδων Σταυρόπουλος εντάχθηκε ως ακαδημαϊκό μέλος του προσωπικού στον οργανισμό EHERO, στο Πανεπιστήμιο Εράσμους (Erasmus School of Economics) και διδάσκει Στατιστική, και θέματα Οικονομικής Γεωγραφίας. Κατέχει πτυχίο στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο Πατρών στην Ελλάδα. Έχει ολοκληρώσει επιτυχώς MSc in Health Economics στο Πανεπιστήμιο Εράσμους, και ένα ερευνητικό MSc στις μεθόδους Στατιστικής στο Πανεπιστήμιο του Leiden, στην Ολλανδία. Έχει διδακτορικό δίπλωμα στην Οικονομική Γεωγραφία. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την περιφερειακή οικονομική μεταμόρφωση εξέλιξη, τις  οικονομίες κλίμακας, την συμπεριφορά των επιχειρήσεων και τα οικονομικά της ευτυχίας. Ο Σπυρίδων εξακολουθεί να συνεργάζεται με το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών στην Ελλάδα. Έχει παρουσιάσει το ερευνητικό του έργο σε διάφορα συνέδρια, μεταξύ άλλων, Σύλλογος Αμερικανών Γεωγράφων, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, Γεωγραφία της Καινοτομίας, Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, Ολλανδία, ERSA, Τεχνολογικό Ινστιτούτο Blekinge, Σουηδία.
 
Dr. Spyridon Stavropoulos
Economic Geographer, 
Erasmus Happiness Economics Research Organisation
Erasmus University Rotterdam