Είναι δύσκολο να γράψει κανείς για το ΠΑΣΟΚ σήμερα, 40 χρόνια μετά την ίδρυσή του. Για όσους δεν έχουν προσχωρήσει στο βλακώδη οπαδισμό ή στην τυφλή δαιμονοποίηση, το φαινόμενο ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να αποτιμηθεί πλήρως, ακόμα. Μπορούμε μόνο μερικά σημεία να σταχυολογήσουμε:

1. Το ΠΑΣΟΚ έπαψε να υφίσταται, ακόμα και στην πιο αλλοτριωμένη του εκδοχή, κάπου κοντά στην 3η Σεπτέμβρη του 2009. Λίγο μετά εκδηλώθηκε σε όλο της το μέγεθος η προσχώρηση του ηγετικού πυρήνα στην προαποφασισμένη πολιτική εξυπηρέτησης των πιστωτών και αποδοχής του πλαισίου της νεοαποικιοκρατίας και του ντόπιου παρασιτισμού. Η συνενοχή Παπανδρέου- Βενιζέλου και των ψευτό- πρωτοκλασάτων που είτε αναζητούν τώρα στέγη στη διαπλοκή, είτε αγωνιούν για την επιβίωσή τους στον κρατικό μηχανισμό δεν καλύπτεται, ούτε ξεπλένεται με γιούχα ή με κίβδηλες συγκρούσεις. Αποτέλεσε δική τους επιλογή να θάψουν κάθε διαφορετική φωνή μέσα στο ΠΑΣΟΚ προκειμένου είτε να δικαιωθούν προσωπικά για τις καταστροφικές τους επιλογές είτε να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένα συμφέροντα. Εδώ και 5 χρόνια σέρνεται το πτώμα του ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ ως ζωντανός οργανισμός έχει πάψει να υφίσταται.

2. Το ΠΑΣΟΚ έπαψε να υφίσταται γιατί πρόδωσε το κοινωνικό μπλοκ δυνάμεων στο οποίο στηρίχθηκε ιστορικά και το 2009. Ενίσχυσε με ακραίο τρόπο την ολιγαρχία του πλούτου και κυριολεκτικά τσάκισε τον κόσμο της εργασίας και τη νεολαία. Παρότι μάλιστα προσχώρησε στη διαπλοκή και παρά το γεγονός ότι η πολιτική που οι συγκεκριμένες κυβερνήσεις εφήρμοσαν με αποφασιστικότητα υποστηρίζεται σκληρά από τα ΜΜΕ δε σώθηκε. Το μήνυμα είναι καθαρό: όσο πιο πολλές ελπίδες συγκεντρώνεις προεκλογικά, τόσο πιο σκληρά σε τιμωρεί μετεκλογικά ο λαός εάν τις διαψεύσεις.

3. Το ΠΑΣΟΚ πέραν όλων των άλλων λόγων συνετρίβη κατά τη διαχείριση της κρίσης λόγω της τρομακτικής θεωρητικής του ανεπάρκειας που προσπάθησε να καλύψει με έναν αφελή κεϋνσιανισμό και με τις διαρκείς σοσιαλδημοκρατικές υποχωρήσεις του. Δεν κατανόησε ότι σε μια τέτοια δομική κρίση, οι μεσοβέζικες λύσεις, η μη αντίληψη της ανάγκης έγκαιρης και στρατηγικής ρήξης με το πλαίσιο που – τουλάχιστον- επιτείνει την κρίσηοδηγεί σε ήττα. Δεν μπορείς παρά να προσχωρήσεις στις πιο σκληρές συστημικές επιλογές εάν δε διαθέτεις άλλη στρατηγική. Επιπλέον η έλλειψη σοσιαλιστικής θεωρίας ως δομικού στοιχείου της κομματικής οργάνωσης είχε ως αποτέλεσμα όλος ο μηχανισμός είτε να προσχωρήσει στη μνημονιακή πολιτική είτε να αποτύχει να αντιδράσει έτσι ώστε να την ανατρέψει από τα μέσα ή έστω να διασπάσει συντεταγμένα το κόμμα.

   Ads

4. Οι ρίζες του φαινομένου ΠΑΣΟΚ είναι βαθιές στην ελληνική κοινωνία. Η πρόσφατη δημοσκόπηση της Public Issue αλλά και ο βασικός καμβάς μεταβατικών πολιτικών που προτάσσονται από όλη σχεδόν την αριστερά στη βάση τους έχουν άρωμα ΠΑΣΟΚ ή τουλάχιστον κάποιων εκδοχών του. Αυτό είναι φυσιολογικό: το ΠΑΣΟΚ εξέφρασε και εν μέρει υλοποίησε κατά τη δεκαετία κυρίως του ’80 τις βασικές “μεταπολιτευτικές” ελπίδες. Καρπώνεται παρά τα όποια αρνητικά της, τη μακροβιότερη και πιο διάχυτη περίοδο ομαλότητας και ευημερίας. Αυτή η ανάμνηση δε σώζει μεν το σημερινό “ΠΑΣΟΚ” αλλά υπό όρους μπορεί να διαμορφώσει σημείο ανασύνταξης, σε διαφορετικό βέβαια πλαίσιο, του σοσιαλιστικού χώρου.

5. Το σημερινό “ΠΑΣΟΚ” δε θα ρίξει την κυβέρνηση ή τουλάχιστον κατά πάσα πιθανότητα δε θα το κάνει. Είναι πολύ στέρεη η δέσμευσή του στη μνημονιακή στρατηγική και πολύ έντονο το άγχος επιβίωσης των στελεχών του για να αφήσει το διχασμό του επί προσώπων να διακυβεύσει τη στρατηγική στην οποία σύσσωμο το σημερινό “ΠΑΣΟΚ” έχει προσχωρήσει.

6. Σοσιαλιστική παράταξη με μαζική απεύθυνση θα φτιαχτεί εκ νέου στη χώρα. Σε φάση δομικής και κατά τη γνώμη του γράφοντος υπαρξιακής κρίσης του καπιταλισμού, το κενό ανυπαρξίας σοσιαλιστικού κόμματος θα καλυφθεί. Θα πατήσει πιθανότατα στη σύνδεση κοινωνικής- ταξικής, πατριωτικής- αντιαποικιακής, δημοκρατικής- αντισυστημικής θεωρίας και πράξης. Δε θα πρόκειται όμως για μια αντιγραφή κάποιας εκδοχής του ΠΑΣΟΚ, όπως αφελώς ορισμένοι νομίζουν, ούτε θα οφείλεται σε κάποια “μυθική” φυσιογνωμία. Το ΠΑΣΟΚ ιδρύθηκε περίπου μετά από 30 χρόνια ζυμώσεων. Αυτό δε σημαίνει ότι θα απαιτηθεί ό ίδιος χρόνος αλλά σε κάθε περίπτωση η αναγκαία δουλειά σε πολιτικό και οργανωτικό επίπεδο είναι μακρόχρονη και δύσκολη.

Και μια τελευταία υποσημείωση: όσοι πραγματικά συναισθάνονται τα θετικά και τα αρνητικά αλλά εν τέλει τη σημασία του φαινομένου ΠΑΣΟΚ, όσοι ακολούθησαν την ιστορική πορεία της αριστεράς που συνέτεινε στη διαμόρωση του ΠΑΣΟΚ, αυτές τις ημέρες σιωπούν.