Όταν ο Βενιαμίν Φρανκλίνος (Franklin) και οι υπόλοιποι Αμερικανοί πατριώτες υπέγραψαν τη «διακήρυξη της ανεξαρτησίας» το 1776, αντιμετώπιζαν ένα πολύ αβέβαιο μέλλον. Υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες, ήταν ο Φρανκλίνος που περιέγραψε με τον αρτιότερο τρόπο τη συγκεκριμένη κατάσταση όταν υπογραφόταν η διακήρυξη: «αν δε δεθούμε μεταξύ μας, θα μας δέσουν ξεχωριστά».

Ads

Η ρήση του Φρανκλίνου δεν ήταν υπερβολική. Αν αποτύχαινε η επανάστασή τους, οι Βρετανοί στα σίγουρα θα τους κρεμούσαν για εσχάτη προδοσία. Αλλά τα σοφά λόγια του Φρανκλίνου είχαν κι ένα άλλο, βαθύτερο νόημα. Ακόμα κι αν πετύχαιναν να επικρατήσουν των Βρετανών, οι συνυπογράφοντες τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας αντιμετώπιζαν ένα ακόμα δίλημμα: είτε να επιχειρήσουν να σχηματίσουν ένα ενιαίο έθνος, είτε η καθεμιά από τις δεκατρείς εξεγερμένες αποικίες να ακολουθήσει τη δική της πορεία.
 
Σήμερα, εκ των υστέρων, μας φαίνεται πως ο σχηματισμός των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ήταν η μόνη λογική εξέλιξη. Αλλά τότε, το 1776, αυτό μόνο φανερό δεν ήταν. Αν και οι δεκατρείς αποικίες ήταν όλες βρετανικές, διέφεραν κατά πολύ στην ιστορία τους, την κοινωνική τους διάρθρωση και την εθνική τους συγκρότηση. Στη Νέα Αγγλία κυριαρχούσαν οι Πουριτανοί, στην Πενσιλβάνια οι Κουακέροι και στο νότο οι αριστοκράτες της Αγγλικανικής Εκκλησίας. HΝέα Υόρκη ήταν κατά συντριπτική πλειοψηφία ολλανδική, ενώ το Μέιν κατοικούνταν από γαλλόφωνο πληθυσμό.
 
Οι μεγαλύτερες πολιτείες είχαν διαφορετικά συμφέροντα από τις μικρότερες. Ο βορράς είχε άλλες οικονομικές και πολιτικές ανησυχίες από τον αγροτικό και δουλοκτητικό νότο -μια αντίθεση που εκατό χρόνια αργότερα θα μετεξελισσόταν σε μείζονα σύγκρουση.
 
O Βενιαμίν είχε εξαρχής συνειδητοποιήσει τις διαφορές μεταξύ των αποικιών και τις προκλήσεις που αντιμετώπιζαν. Σε ηλικία 17 ετών το ‘σκασε από το σπίτι του στη Βοστόνη και πήγε στη Φιλαδέλφεια. Εκείνη την εποχή αυτές οι πόλεις αντιπροσώπευαν ξεχωριστούς κόσμους και διαφορετικούς πολιτισμούς.
 
Τελικά οι αμερικανικές αποικίες επέλεξαν να παραμερίσουν τις διαφορές τους, στο όνομα του κοινού τους συμφέροντος. «Δέθηκαν» μεταξύ τους και έγιναν το κράτος με τη μεγαλύτερη ισχύ κι επιρροή στον κόσμο.
 
Αλλά, όπως διέβλεπε ο Φρανκλίνος, τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν εξελιχθεί πολύ χειρότερα. Με δεδομένο τον εχθρικό κόσμο που τους περιτριγύριζε και την έκταση της νέας ηπείρου, οι αγγλόφωνες αποικίες μπορεί να μην επιβίωναν αν η καθεμιά είχε τραβήξει το δρόμο της.
 
Παγκόσμια διασύνδεση
 
Αν ο Φρανκλίνος ζούσε σήμερα, θα έλεγε και κάτι ανάλογο. Αλλά αυτή τη φορά κατά πάσα πιθανότητα δεν θα απευθυνόταν στην Αμερική, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1776, ο κόσμος σήμερα βρίσκεται εμπρός σε ένα σημαντικό σταυροδρόμι της ιστορίας του. Η παγκοσμιοποίηση προσέγγισε τα κράτη μεταξύ τους, αλλά δημιούργησε και πελώριες προκλήσεις.
 
Αντικρουόμενα πολιτικά, θρησκευτικά και οικονομικά συμφέροντα απομακρύνουν τα κράτη.
 
Σε ολόκληρο τον κόσμο, πολλά έθνη βρίσκονται σε αναστάτωση. Πολλοί δεν βλέπουν το συμφέρον της συνένωσής τους.
 
Κι όμως, η ανάγκη να βρεθούν λύσεις στα μείζονα προβλήματα των συγχρόνων κοινωνιών -σαν την περιβαλλοντική υποβάθμιση, τη φτώχεια, τις οικονομικές κρίσεις, τα όπλα μαζικής καταστροφής και πολλά ακόμα- καλεί τα κράτη του κόσμου να σφυρηλατήσουν μια αλληλένδετη κοινότητα, με στενή συνεργασία. Κάτι σαν μια σύγχρονη εκδοχή των Ηνωμένων Πολιτειών του Κόσμου. Οπότε οι προειδοποιήσεις του Φρανκλίνου στους συμπατριώτες του εδώ και 225 χρόνια, ισχύουν απολύτως και σήμερα, αλλά σε παγκόσμια επίπεδο.
 
Ιδίως οι Αμερικανοί, που τρέφουν τόση εκτίμηση στους ιδρυτές-πατέρες τους, οφείλουν να αναστοχαστούν τα λεγόμενα του Φρανκλίνου. Εξάλλου εκείνοι το 1776 επέλεξαν «να δεθούν μεταξύ τους». Ούσες η υπερδύναμη που είναι, οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν τη μοναδική ευκαιρία να οδηγήσουν την ανθρωπότητα στην οδό της ισότιμης, βιώσιμης παγκοσμιοποίησης. Μέσριτώρα, αποτύχαμε να ακολουθήσουμε αυτή την πορεία. Πολιτικά ο κ. Μπους (Bush) πρέσβευε το ακριβώς αντίθετο. O Μπάρακ Ομπάμα (Barack Obama), ο διάδοχός του, στα λόγια ήταν διαφορετικός, αλλά παραδόξως οι πράξεις του σπάνια διέφεραν εκείνων του κ. Μπους, στο βαθμό που τον συγκρατεί η εθνοκεντρική Ρεπουμπλικανική πλειοψηφία του κογκρέσου.
 
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την ευκαιρία να οικοδομήσουν μια κοινότητα εθνών. Είναι βέβαιο πως υπέρ αυτού θα συνηγορούσε και ο ίδιος ο Φρανκλίνος. Αλλά η απόφαση του δικαστηρίου της ιστορίας για το αν θα πάμε μαζί ή χωριστά, εξακολουθεί να εκκρεμεί.

 
Ο Stephan Richter είναι εκδότης του «γκλόμπαλιστ».

Προοδευτική Πολιτική