Είκοσι χρόνια πριν, επισκέφθηκα για πρώτη φορά την Κούβα -το νησί που πυροδότησε τον επαναστατικό ρομαντισμό στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.

Ads

Στο Κόχιμαρ ζούσε ο ψαράς που ενέπνευσε τον Χεμινγουέη. Πρόλαβα και είδα τον γέρο και τη θάλασσα στην άκρη του χωριού. Το ίδιο το νησί ζούσε μια έκτακτη – δραματική κατάσταση, ως συνέπεια της κατάρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, που επηρέαζε το επισιτιστικό, τις (μη) συγκοινωνίες, τα πάντα. Και όμως χόρευαν και έπιναν ρούμι, αυτή την πρώτη και ύστατη καταφυγή σ’ αυτό τον ιδιαίτερο τόπο.

Χρόνια μετά -το 2010- τα πράγματα ως προς το έκτακτο της κατάστασης είχαν αλλάξει και στο ναό του Αγίου Νικολάου που εγκαινίασαν ο Βαρθολομαίος με τον Φιντέλ, είχα την ευκαιρία να ακούσω τη μέρα της Ανάστασης το “Χριστός Ανέστη” σε τρείς γλώσσες.

Στο τρίτο και σύντομο πέρασμά μου από το νησί, ο κόσμος απροσποίητα και αυθόρμητα με ρωτούσε για την κατάσταση στην Ελλάδα. Εγώ απαντούσα, αλλά παρατηρούσα και την Κούβα να παραμένει πάντα η ίδια, αλλά και να έχει αλλάξει αισθητά. Οι θρυλικές σακαράκες του ’30, του ’40 και του ’50 έχουν περάσει στη μειοψηφία, χωρίς να παύουν να δίνουν αυτό το ιδιαίτερο χρώμα που δεν υπάρχει πουθενά αλλού. Η χαρά του γαμπρού και της νύφης…

Εστιατόρια καινούργια φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, έστω και αν κατά κύριο λόγο απευθύνονται στον τουρισμό, ο οποίος δεν έμεινε ανεπηρέαστος από την παγκόσμια κρίση. Οι Ισπανοί και Ιταλοί, κύριοι αιμοδότες, τείνουν να εξαφανιστούν και είναι οι Καναδοί που κατά 62% στηρίζουν τον τουρισμό της Κούβας.Ταμπελίτσες Rent Rooms έχουν εμφανισθεί στην Αβάνα, καθώς το δικαίωμα αυτό φαίνεται να έχει διευρυνθεί.

Δημόσιοι υπάλληλοι που έφυγαν, πήραν άδειες για μικρές επιχειρήσεις όπως τα εστιατόρια ή του μικροπωλητή. Οι αποχωρήσεις αυτές δεν είχαν κάτι το βίαιο ή το δραματικό, με την έννοια ότι σε σύγκριση με το μισθό τους, πολλοί προτίμησαν μια άλλη προοπτική στον νεότευκτο και εμβρυακό ιδιωτικό τομέα. Τα λεφτά για τις “επενδύσεις” αυτές προέρχονται σ’ ένα βαθμό από Κουβανούς του εξωτερικού, που ανοίγουν κάποια καταστήματα στο όνομα συγγενών τους.

Τις μέρες που προηγήθηκαν, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι εκπονείται ο νόμος για τις ξένες επενδύσεις και ότι οι προϋποθέσεις γι’ αυτές θα γίνουν σύντομα γνωστές. Το νέο αυτό αναμένεται με ενδιαφέρον, ακόμη και από κάποιους Έλληνες υποψήφιους επενδυτές. Όπως με έντονο ενδιαφέρον παρακολουθούνται και οι εξελίξεις στη Βενεζουέλα, η οποία, υπό την ηγεσία του Ούγκο Τσάβες, άρχισε να εκφράζει προς την Κούβα μια μεγαλειώδη αλληλεγγύη δίνοντας πετρέλαιο σε τιμές παραγωγής ή και δωρεάν, παίρνοντας ως ανταπόδοση γιατρούς και υπηρεσίες από το πρωτοποριακό σύστημα υγείας της Κούβας. 

Ο πολύς κόσμος στο νησί ξέρει να εκτιμάει τη μεγάλη αυτή κατάκτηση, όπως την Παιδεία και την Ασφάλεια, αγαθά εν ανεπαρκεία σε άλλες χώρες της ευρύτερης  περιοχής. Από εκεί και πέρα, έχει αποδείξει ότι μπορεί να ζήσει με πολύ λίγα, σε δύσκολες συνθήκες, και χωρίς να χάσει το ταμπεραμέντο του. Του αξίζουν περισσότερα όχι μόνο με βάση τις ανάγκες, αλλά και για τις ανεπανάληπτες θυσίες του. 

Το απάνθρωπο και στραγγαλιστικό εμπάργκο αποτελεί στίγμα για τον ίδιο τον πολιτισμό των ΗΠΑ, αλλά δεν μπορεί να τα ερμηνεύσει όλα και η κυβέρνηση ψηλαφεί λύσεις προς πολλές κατευθύνσεις. Ο Φιντέλ, με πείσμα ανεξάντλητο, παραμένει σύμβολο και εγγυητής αλλά τα χρόνια περνούν και οι αρρώστιες δεν κάνουν καμμία εξαίρεση. Ο Τσε πανταχού παρών, “άγιος” των κατατρεγμένων και ανήσυχων ψυχών αυτού του κόσμου…

Η Κούβα καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στον ρομαντισμό που η ίδια πυροδότησε και στον ρεαλισμό μιας σύγχρονης ταραγμένης και παγκοσμιοποιημένης εποχής.