Όταν το βρέφος σαρανταρίζει, η μητέρα του είναι έτοιμη να το βγάλει στην κοινωνία. Το βρέφος μπορεί να ξεκινήσει το μακρύ του δρόμο στη ζωή. Από εκείνη τη χρονική στιγμή, αναπτύσσει συμβολικά, αλλά και εθιμικά, μια πολλαπλή σχέση: με την οικογένειά του, το συγγενικό περιβάλλον και τον κοινωνικό περίγυρο. Μέσα από αυτή, εξελίσσεται τόσο βιολογικά, όσο ψυχικά, γνωσιακά, πνευματικά και συμπεριφοριστικά.

Ads

Η εξέλιξη αυτή δεν είναι ευθύγραμμη και αδιάλειπτη, ούτε αδιατάρακτη. Έχει πισωγυρίσματα, συναντάει αντιστάσεις και δυσκολίες, καλείται να υπερπηδήσει παγιωμένες στάσεις και βαθειά ριζωμένες αντιλήψεις. Είναι μια διαλεκτική σχέση, μια σχέση αντιδιαστολής με ότι υπάρχει και είναι δεδομένο και υπάρχει ανάγκη αλλαγής και ανατροπής του, αλλά και μια σχέση επιβεβαίωσης, επικρότησης και επαλήθευσης. Όσο η εξέλιξη μεταβαίνει από τη μια κορυφή στην άλλη, νέες κατακτήσεις διασφαλίζονται, υποχωρήσεις υφίστανται με μάχες να χάνονται και συμβιβασμούς να γίνονται. Βασική προϋπόθεση να συμβούν αυτά, είναι το βρέφος να αρχίσει να βιώνει την ύπαρξή του. Να ζει και να δρα. Να λαμβάνει αποφάσεις και να τις υλοποιεί. Να επηρεάζει και να επηρεάζεται.

Να διδάσκεται από τους παλαιότερους και να διδάσκει τους νεότερους. Οι αλληλεπιδράσεις με το εξωτερικό περιβάλλον, η τροφοδότηση και η επαναπληροφόρηση, η επίθεση και η άμυνα, το άπλωμα και το μάζεμα, οι συμφιλιώσεις και οι ρήξεις, το έτσι και το αλλιώς, είναι αδιάσειστη απόδειξη της εξέλιξης του βρέφους σε παιδί, έφηβο, ενήλικα. Τα χρονικά όρια της εξέλιξης είναι σχετικά.

Παλαιότερα, ο μέσος όρος ζωής ήταν 30 με 40 χρόνια, σήμερα ξεπερνάει τα 70. Μεταξύ κοινωνιών που βρίσκονται στο ίδιο χρονικό σημείο, ο μέσος όρος διαφέρει κατά πολύ, καθώς οι συνθήκες και το επίπεδο κοινωνικής, οικονομικής και ανθρώπινης ανάπτυξης εμφανίζει μεγάλες αποκλίσεις. Η χρονική εξέλιξη του βρέφους είναι συνάρτηση εξωγενών συνθηκών· αυτό που είναι δεδομένο και αδιαμφισβήτητο είναι ότι εξέλιξη υφίσταται, έτσι και αν είναι βραχύβια ή ημιτελής. 

Ads

Κάπως έτσι συμβαίνει και στην πολιτική. Αν το «βρέφος» είναι μια νέα κυβέρνηση χωρίς «γονείς» και «συγγενείς» ώστε να στηριχθεί για την εξέλιξή της, τότε οφείλει να πατήσει μόνη στα πόδια της και να στηριχθεί εκεί που πιστεύει ότι πηγάζει η δύναμη και η γνώση της. Αν το εξωτερικό περιβάλλον είναι σπαρμένο με αγκάθια και παγίδες (αναμενόμενη κατάσταση σε ένα «ορφανό βρέφος»), έτσι ώστε να γίνει προσπάθεια να συρρικνωθεί στο ελάχιστο το προσδόκιμο επιβίωσής της, τότε η μόνη επιλογή είναι να συμμαζέψει το δικό της χρόνο και να «ενηλικιωθεί» μέσα σε μια νύχτα.

Για να τα πετύχει αυτό απαιτούνται αποφασιστικές κινήσεις, αποφασισμένα τέκνα και αποφάσεις που δεν ανακαλούνται ή ανατρέπονται. Απαιτούνται έργα, ιδρώτας και σιωπή. Μόνο τότε ένα τέτοιο βρέφος σαρανταρίζει και κυριαρχεί. Καταφέρνει να συγκλονίζει και να συναρπάζει. Με άλλα λόγια, δεν αφήνει περιθώριο άμυνας και αντίδρασης σε κανέναν, από όπου και αν προέρχεται. Γιατί όσο πιο πολύ ελεύθερο χώρο αφήνει στην άλλη πλευρά, τόσο πιο κοντά έρχεται στη στιγμή που θα της πουν «άντε και καλά σαράντα!»