Όταν ο Σαλβαδόρ Αλιέντε κλήθηκε να αντιμετωπίσει ένα πραξικόπημα οργανωμένο από τις ΗΠΑ προκειμένου να μη γίνει η Χιλή άλλος ένας αμφισβητίας του πλαισίου το οποίο εθεωρείτο μονόδρομος για αυτήν, έχοντας απέναντί του έναν αντίπαλο συντριπτικής ισχύος σε σχέση με τους λίγους ηρωικούς υπερασπιστές του προεδρικού μεγάρου και της δημοκρατίας εκφώνησε τα εξής τελευταία λόγια: 

«Σίγουρα αυτή θα είναι η τελευταία ευκαιρία για μένα να απευθυνθώ σε εσάς. Η Πολεμική Αεροπορία έχει βομβαρδίσει τις κεραίες των Radio Portales και Radio Corporación. Οι λέξεις μου δεν έχουν πικρία αλλά απογοήτευση. Είθε να έρθει μια ηθική τιμωρία για εκείνους που έχουν προδώσει τον όρκο τους: Στρατιώτες της Χιλής, οι δικαιούχοι αρχιστράτηγοι, ο Ναύαρχος Μερίνο, ο οποίος έχει αυτοανακηρυχθεί ο ίδιος διοικητής του ναυτικού, και ο κ. Μεντόζα, ο οποίος επαίσχυντα μόλις χθες ορκίσθηκε πίστη και αφοσίωση στην κυβέρνηση, και ο οποίος έχει επίσης αυτοανακηρυχθεί αρχηγός της Carabineros [παραστρατιωτικής αστυνομίας]. 

Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα, το μόνο πράγμα που απομένει για μένα είναι να πω στους εργάτες: δεν πρόκειται να παραιτηθώ! Ευρισκόμενος σε μια ιστορική μετάβαση, θα πληρώσω την πίστη του λαού με τη ζωή μου. Και τους λέω ότι είμαι βέβαιος ότι οι σπόροι που έχουμε φυτέψει στην καλή συνείδηση των χιλιάδων και χιλιάδων Χιλιανών δεν θα μείνουν συρρικνωμένοι για πάντα. Έχουν δύναμη και θα είναι σε θέση να μας εξουσιάζουν, αλλά η κοινωνική διεργασίες δεν μπορεί να εμποδιστούν ούτε από το έγκλημα, ούτε από τη δύναμη. Η ιστορία είναι δική μας, και οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία. Εργάτες της χώρας μου: Θέλω να σας ευχαριστήσω για την αφοσίωση που είχατε πάντα, την εμπιστοσύνη που εναποθέσατε σε έναν άνθρωπο που ήταν μόνο ένας διερμηνέας της μεγάλης λαχτάρας για τη δικαιοσύνη, ο οποίος έδωσε το λόγο του ότι θα σεβαστεί το Σύνταγμα και το νόμο και έκανε ακριβώς αυτό. Σε αυτή την καθοριστική στιγμή, την τελευταία στιγμή που μπορώ ακόμα να απευθύνομαι σε εσάς, σας εύχομαι να επωφεληθείτε από το μάθημα: το ξένο κεφάλαιο, ο ιμπεριαλισμός, σε συνδυασμό με την αντίδραση, δημιούργησαν το κλίμα στο οποίο οι Ένοπλες Δυνάμεις έσπασαν την παράδοσή τους, την παράδοση που διδάχθηκαν από το στρατηγό Schneider και επιβεβαίωσαν με τον διοικητή Araya, θύματα του ίδιου κοινωνικού τομέα που σήμερα ελπίζει, με την ξένη βοήθεια, να κατακτήσει εκ νέου τη δύναμη να συνεχίσουν να υπερασπίζονται τα κέρδη τους και τα προνόμιά τους. 

Απευθύνομαι σε εσάς, πάνω απ’ όλα, στη σεμνή γυναίκα του τόπου μας, την Campesina που πίστεψε σε εμάς, τη μητέρα που γνώριζε την ανησυχία μας για τα παιδιά. Απευθύνομαι στους επαγγελματίες της Χιλής, τους πατριώτες επαγγελματίες που συνέχισαν να δουλεύουν εναντίον της στάσης που υποστηρίζεται από επαγγελματικά σωματεία, σωματεία ταξικά που υπερασπίζονται επίσης τα προνόμια της καπιταλιστικής κοινωνίας. Απευθύνομαι στη νεολαία, αυτή που τραγουδούσε και μας έδωσε τη χαρά της και το αγωνιστικό της πνεύμα. Απευθύνομαι στον άντρα της Χιλής, τον εργάτη, τον αγρότη, το διανοούμενο, εκείνον που πρόκειται να διωχθεί, γιατί στη χώρα μας ο φασισμός είναι ήδη παρών εδώ και πολλές ώρες – σε τρομοκρατικές επιθέσεις, σε ανατινάξεις γεφυρών, σε διακοπές σιδηροδρομικών γραμμών, σε καταστροφές αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενόψει της σιωπής όσων είχαν την υποχρέωση να δράσουν. Ήταν υποχρεωμένοι. Η ιστορία θα τους κρίνει. Σίγουρα το Radio Magallanes θα σιγήσει, η ηρεμία και μεταλλικό όργανο της φωνής μου δεν σας φτάσει. Δεν πειράζει. Θα συνεχίσετε να την ακούτε. Θα είμαι πάντα δίπλα σας. Τουλάχιστον η μνήμη μου θα είναι αυτή ενός άνδρα αξιοπρεπούς που στάθηκε πιστός στη χώρα του. Οι άνθρωποι πρέπει να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους, αλλά δεν πρέπει να θυσιαστούν. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να αφεθούν να καταστραφούν ή να διατρηθούν από σφαίρες, αλλά δεν πρέπει ούτε και να ταπεινωθούν. Εργάτες της χώρας μου, έχω πίστη στη Χιλή και το πεπρωμένο της. Άλλοι άνδρες θα ξεπεράσουν αυτή τη σκοτεινή και πικρή στιγμή προδοσίας που προσπαθεί να επικρατήσει. Να πηγαίνετε προς τα εμπρός γνωρίζοντας ότι, αργά ή γρήγορα, οι μεγάλες λεωφόροι θα ανοίξουν και πάλι και οι ελεύθεροι άνθρωποι θα περπατούν μέσα από αυτές για να χτίσουν μια καλύτερη κοινωνία. Ζήτω η Χιλή! Ζήτω οι άνθρωποι! Ζήτω οι εργαζόμενοι! Αυτά είναι τα τελευταία λόγια μου, και είμαι βέβαιος ότι η θυσία μου δεν θα είναι μάταια, είμαι βέβαιος ότι, τουλάχιστον, θα είναι ένα μάθημα ηθικής που θα τιμωρήσει το κακούργημα, δειλία και προδοσία». 

Η αντίσταση ήταν προφανώς μάταιη βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, την ύστατη εκείνη στιγμή κατανόησε ότι αν υποχωρούσε, αν έσωζε τη ζωή του και πολύ περισσότερο αν αποδεχόταν τις απαιτήσεις του ξένου παράγοντα θα πρόδιδε το λαό του και τη χώρα του, αφενός στερώντας του την πίστη – αυτό το τόσο υπερβατικό αλλά και αναγκαίο ανθρώπινο χαρακτηριστικό – στη δυνατότητα της αλλαγής του τρόπου ζωής του και αφετέρου τίποτα δε θα διέσωζε τελικά, διότι ο πραξικοπηματίας που βασίζεται εξ ορισμού στη βία, όσο πειθήνια και αν σταθείς μπροστά του θα σε εξευτελίσει και θα σου επιβάλλει το βιασμό του λαού που επιδιώκει. Ο Αλιέντε θυσιάστηκε, ο λαός του υπέστη μια φρικτή δικτατορία αλλά ο σπόρος της αντίστασής του και της θυσίας του κάρπισε και έφερε τελικά τη δημοκρατία στη Χιλή.

Υπάρχει ένα άλλο παράδειγμα πολιτικού, στα καθ’ ημάς: Αυτό του Μαρκεζίνη, που παρότι ανήκε στο χώρο της αστικής δεξιάς και όχι στον πυρήνα των φιλοδικτατορικών στοιχείων της, κατέληξε να υπηρετήσει τη χούντα, στο πλαίσιο του πειράματος της ψευτό- φιλελευθεροποίησης που έληξε με το έγκλημα κατά της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και την ανατροπή του από τη φράξια του Ιωαννίδη. Ασχέτως προθέσεων, ο Μαρκεζίνης κατέστη υπηρέτης του πραξικοπήματος, συνένοχος εναντίον του λαού και της νεολαίας και τελικά αφού χρησιμοποιήθηκε από τη χούντα πετάχτηκε στην άκρη.

Τους προηγούμενους μήνες αρκετά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, με μια προφανή δόση υπερβολής προέβαιναν σε παραλληλισμούς μεταξύ του πρωθυπουργού και του Αλιέντε. Ακόμα και σήμερα, οι ίδιοι βουλευτές και στελέχη που θα δώσουν θετική ψήφο στο 3ο μνημόνιο κάνουν λόγο για πραξικόπημα, συστηματικά και επίμονα. Ωστόσο, αρνούμενοι την ίδια τη συζήτηση περί κάθε άλλης εναλλακτικής προσχωρούν στην πολιτική των πραξικοπηματιών, όπως οι ίδιοι περιγράφουν τους «εταίρους» μας.

Οι Αλιέντε αυτού του κόσμου δεν υπηρετούν πραξικοπήματα, όση βία, όσους εκβιασμούς και αν δεχτούν. Είναι η ύστατη γραμμή πίσω από την οποία δεν υποχωρούν. Προτιμούν να θυσιαστούν για να διαφυλάξουν έστω το σπόρο της ελευθερίας, παρά να απογοητεύσουν το λαό. Ακόμα περισσότερο δε σπεύδουν να ακυρώσουν κάθε συζήτηση για εναλλακτικά σχέδια και για αντίσταση.

Οι «Μαρκεζίνηδες» αντίθετα σπεύδουν να ασπαστούν τις αυταπάτες που σπέρνουν οι πραξικοπηματίες, είτε πρόκειται για μέτρα φιλελευθεροποίησης, είτε για τη θατσερική ΤΙΝΑ. Αυτές τις ημέρες κάθε πολιτικό στέλεχος αποφασίζει ποια παράδοση θα ακολουθήσει.