Έπρεπε να περπατήσουμε για τουλάχιστον μισή ώρα, σε ένα στενό μονοπάτι, μέσα από άγρια χόρτα κάτω από τον ήλιο και κάποιες φορές μέσα από την λάσπη για να φτάσουμε εν τέλει στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ρομά στο Λέτι – μια ώρα μακριά από την Πράγα.

Εκεί, όπου σύμφωνα με την ιστορική έρευνα – που είναι ακόμη σε εξέλιξη – σκοτώθηκαν 1000-1500 Ρομά, βρήκαμε μόνο μια μικρή επιγραφή χαμένη στην μέση του χωραφιού, η οποία εξηγούσε σε πολύ γενικές γραμμές τι συνέβη πριν από 70 χρόνια. Η οσμή από τα περιττώματα των γουρουνιών που βρίσκονταν εκεί ήταν πάντα παρούσα, όμως τώρα στο σημείο αυτό βρίσκεται ένα μεγάλο βιομηχανικό χοιροτροφείο.

Μια επιπρόσθετη συμβολική βία: Μια πινακίδα κρέμεται από ένα φράχτη με την σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δείχνει ότι το χοιροτροφείο έχει επιδοτηθεί από την ΕΕ. Μερικές εκατοντάδες μέτρα από εκεί, πάνω από τους μαζικούς τάφους, η τσεχική κυβέρνηση αποφάσισε να χτίσει ένα μικρό δυσπρόσιτο μνημείο, που αποτελεί σύνορο για τις καλλιέργειες.

Τι μας λέει όμως αυτή η αξιοποίηση του Λέτι;

Μας λέει ότι υπάρχει μια προσπάθεια να σβηστεί ένα παρελθόν που δεν θα φύγει. Μας λέει για την αδιαφορία σχετικά με συγκεκριμένα προβλήματα και συγκεκριμένα άτομα. Μας λέει για την σύνδεση της τότε γενοκτονίας με την σημερινή ρατσιστική βία.

Αλλά επίσης μας λέει μια ιστορία για την δέσμευση στην μνήμη: Μια διαμαρτυρία για την αξιοπρέπεια και την αλληλεγγύη, με την οποία οι στρατευμένοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα, των Ρομά και άλλων, στόχευαν στην πρώτη Ευρωπαϊκή εκδήλωση μνήμης στο σημείο. Δεκαοκτώ χώρες εκπροσωπήθηκαν σε αυτό το γεγονός, που μιλούσε για το κοινό αίσθημα της Ευρωπαϊκής κληρονομιάς, για την κοινή δέσμευση στις αξίες της δημοκρατίας.

Με αυτό τον τρόπο η αξιοποίηση του Λέτι καταδεικνύει μέρος της σύγχρονης Ευρωπαϊκής ιστορίας.

Πράγματι, σε όλη την ήπειρο οι ρατσιστικές πράξεις βίας στοχεύουν τους Ρομά. Οι πράξεις κάποιες φορές εκφράζονται με φυσική βία – από επίθεση, σε λυντσάρισμα ή φόνο. Κάποιες άλλες φορές με εδαφικές διεκδικήσεις ή με αποκλεισμούς γειτονιών με τείχη ώστε να μην υπάρχει ούτε νερό ούτε ρεύμα. Οι ρατσιστικές πράξεις επίσης βρίσκονται σε στερεότυπα ή λόγους μίσους από τις αρχές – είτε επιβολής νόμου είτε πολιτικές. Ο ρατσισμός είναι παρών στην πολιτική, στα εθνικά θέματα, στις καθημερινές διακρίσεις, σε όλους τους τομείς της ζωής. Τα παιδιά των Ρομά εξαναγκάζονται να μην πηγαίνουν στο σχολείο ή να πηγαίνουν σε δεύτερης κατηγορίας με αποτέλεσμα να χάνουν κάθε ελπίδα για το μέλλον. Και παντού, οι ρατσιστικές διώξεις συνδέονται με την αμείλικτη κοινωνική κυριαρχία.

«Ρομά Pride!»: Αυτό είναι το όνομα της κοινωνικής μας απάντησης σε αυτή την φονική δυναμική. Έχει σκοπό να διεκδικήσει την Ισότητα και την Αξιοπρέπεια στην Ευρώπη, στην διαδήλωση που θα οργανώσουμε στις 5 Οκτωβρίου σε περισσότερες από 15 χώρες.

Αυτή η κινητοποίηση βασίζεται στην αλληλεγγύη με την οποία εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη έχουν εμπλακεί σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο σε ατομικές ή συλλογικές δράσεις κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων. Το «Ρομά Pride!» είναι εφικτό εξαιτίας του αδιαχώριστου στοιχείου του πολίτη και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τις αξίες της δημοκρατίας σε όλη την ήπειρο.

Η κινητοποίηση στοχεύει να δώσει ελπίδα στους νέους ανθρώπους για το μέλλον και να διεκδικήσει το δικαίωμα να έχουν μια καλή εκπαίδευση – μια εκπαίδευση που θα τους επιτρέψει να βρουν τον δρόμο τους, να σχηματίσουν την ζωή τους χωρίς να ασφυκτιούν κάτω από εξάρσεις ρατσισμού. Επίσης παλεύει για να καθιερωθεί η αξιοπρέπεια ζωντανών και νεκρών μέσω προσπαθειών να πεισθεί η κυβέρνηση της Τσεχίας να μεταφέρει το χοιροτροφείο ώστε να απαλύνει μια ανοιχτή πληγή στην μνήμη μας.

Επίσης, στοχεύει να δημιουργήσει δίκτυα αλληλεγγύης που θα μπορούν να λειτουργούν ως δίχτυ ασφαλείας απέναντι στον ρατσισμό και ως σκαλοπάτι για μια ισότιμη κοινωνία. Εξίσου, ζητά να πιεστούν οι Ευρωπαϊκές, εθνικές και τοπικές αρχές ώστε να αναλάβουν δραστικές και δεσμευτικές πολιτικές που θα βάλουν ένα τέλος στις ρατσιστικές και κοινωνικές διακρίσεις.

Τέλος, το «Ρομά Pride!» επιδιώκει να είναι μια χαρούμενη γιορτή της ποικιλότητας των Ρομά και του πολιτισμού τους, που για αιώνες είναι συνδεδεμένος με τους ευρωπαϊκούς.

Ας συγκεντρωθούμε όλοι μαζί, λοιπόν, στις 5 Οκτωβρίου για το «Ρομά Pride!» σε περισσότερες από 15 χρόνια για να γιορτάσουμε μια Ευρώπη της Ισότητας και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Την επιστολή υπογράφουν οι:

Benjamin Abtan, President of the European Grassroots Antiracist Movement – EGAM
And a European Collective of Roma and antiracist NGOs from 27 countries.
 
Κατά χώρα:
Albania: Aldo Merkoci, President of the Mjaft! Movement and Adriatik Hasantari, Director of Roma Active
 
Austria: Claudia Schaefer, CEO of Zara, Alexander Pollak, President of SOS Mitmensch, and Andrea Harle, Executive Director of Romano Centro
 
Bosnia-Herzegovina: Jovan Divjak, Executive Director of the “Education Builds B&H” association and Alma Masic, Director of Youth Initiative for Human Rights-Bosnia-Herzegovina
 
Bulgaria: Krassimir Kanev, President of the Bulgarian Helsinki Committee, and Deyan Kolev, Chairman of the Roma Center Amalipe for interethnic dialogue and tolerance
 
Croatia: Mario Mazic, Director of Youth Initiative for Human Rights-Croatia, Sinisa Music, Director of the Roma National Community and Veljko Kajtazi, President of the Roma National Council
 
Czech Republic: Miroslav Broz, Spokesperson of Konexe and Jarmila Balazova, President of Romea
 
Denmark: Jette Moller, President of SOS Mod Racisme
 
Estonia: Sandra Vokk, CEO of Unitas Foundation, and Roman Lutt, Head of the the Estonian Roma Association.
 
Finland: Christian Thibault, Executive Director of Rasmus Network
 
France: Dominique Sopo, President of SOS Racisme, Alain Daumas, President of the French Union of Gypsy Associations,Christophe Louis, Director  of “Enfants du Canal” and the Roma Collective RomCivic.
 
Greece: Ahmed Moawia, President of the Greek Forum for Migrants, and Maria Dimitriou, Spokesperson of the Greek Roma community
 
Hungary: Jeno Setet, Roma national Leader, Janos Farkas, President of the Roma community of Gyongyospata, Erika Muhi,Director of Neki
 
Italy: Angela Scalzo, Secretary General of SOS Razzismo, and Graziano Halilovic, Chairman of Roma Onlus
 
Kosovo: Raba Gjoshi, Director of Youth Initiative for Human Rights-Kosovo, and Muhamet Arifi, Director of Balkan Sunflowers
 
Latvia: Sigita Zankovska-Odina, Researcher of the Latvian Centre for Human Rights
 
Macedonia: Hristo Ivanovski, President of Alliance for Human Rights and Asmet Elezovski, Executive Director of National Roma Centrum
 
Moldova: Valerian Mamaliga, President of the Moldovan Institute of Human Rights and Nicolae Radita, Chairman of Roma National Centre
 
Montenegro: Boris Raonic, President of the Civic Alliance
 
Norway: Rune Berglund Steen, Director of the Antirasistisk Senter
 
Poland: Paula Sawicka, President of the Open Republic Association, Roman Kwiatkowski, President of the Roma People Association in Poland, Klaus Witold, President of the Association for Legal Intervention, Kasia Kubin, Director of the Foundation Forum for Social Diversity
 
Romania: Marian Mandache, Executive Director of Romani Criss
 
Serbia: Anita Mitic, Director of Youth Initiative for Human Rights-Serbia and Jovana Vukovic, Coordinator of the Regional Centre for Minorities
 
Slovakia: Irena Bihariova, President of Ludia proti rasizmu
 
Spain: Mikel Mazkiaran, Secretary General of the Federation of SOS Racismo
 
Sweden: Daniel Poohl, Director of EXPO, Kalle Larson, Chairman of Centrum Mot Rasism
 
Turkey: Levent Sensever, Spokesperson of the DurDe ! (Say Stop to Racism and nationalism !) and Elmas Arus, Chairwoman of the Zero Discrimination Roma Association
 
Ukraine: Anna Lenchovska, Executive Director of the Congress of National Minorities and Zola Kondur, Prsident of the Roma Fund Chiricli
 
Με την υποστήριξη των:
Ruus Dijksterhuis, Executive Director of the European Roma Grassroots Organisations – ERGO Network, Rob Kushen Chair of the Board of Directors European Roma Rights Centre, Jane Braden-Golay, President of the European Union of Jewish Students,Robert Rustem, Head of Secretariat, European Roma and Travellers Forum and Nicolas Tavitian, Director of AGBU-Europe (Armenian General Benevolent Union)