Παρά τις πολύμηνες διαπραγματεύσεις και τις έντονες αντιπαραθέσεις για το θέμα του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού 2014-2020 μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου και Συμβουλίου (κυβερνήσεις), τελικά στις 19 Νοεμβρίου 2013 κάμφθηκαν οι αντιστάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ), λόγω της υπαναχώρησης χριστιανοδημοκρατών και σοσιαλιστών και δημοκρατών, με αποτέλεσμα να δεχθεί έναν κακό προϋπολογισμό για την περίοδο 2014-2020, που στερείται οράματος και δυνατοτήτων.

Ads

 
Με την ομόφωνη ψήφιση στις 2 Δεκεμβρίου 2013 από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για την περίοδο 2014-2020, του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ)[1], έχουμε έναν προϋπολογισμό ανεπαρκή και άτολμο σε θέματα ενίσχυσης της απασχόλησης, της οικονομίας, της κοινωνικής συνοχής, της καινοτομίας και της βιωσιμότητας. Κατά την επόμενη δημοσιονομική περίοδο, ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα συνεχίσει να εστιάζει σε παλαιές και ξεπερασμένες προτεραιότητες, αποτυγχάνοντας να ανταποκριθεί στις τρέχουσες και επιτακτικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες της Ευρώπης και των πολιτών της. Η ΕΕ θα συνεχίσει να επιδοτεί υπερβολικά ένα κακό μοντέλο γεωργίας και να υποχρηματοδοτεί την εκπαίδευση, την έρευνα, τη δημιουργία νέων και βιώσιμων θέσεων εργασίας, την οικολογική καινοτομία και τη βιώσιμη γεωργία. Επί της ουσίας, ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ 2014-2020 αποτελεί τη χαμένη ευκαιρία της Ένωσης να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας και να συμβάλει στην ανάπτυξη της οικονομίας, της απασχόλησης, της έρευνας και της καινοτομίας.
 
Τα δυόμισι τελευταία χρόνια δόθηκαν σημαντικές μάχες στο Ευρωκοινοβούλιο που, όμως, δεν αποτυπώνονται στην τελική συμφωνία. Το ΕΚ υιοθέτησε την αρχική του θέση με την έκθεση SURE τον Ιούνιο 2011. Τον Οκτώβριο 2012 ενέκρινε μια ενδιάμεση έκθεση για τον καθορισμό των βασικών στόχων του σχετικά με το ΠΔΠ και στη συνέχεια, όταν τα συμπεράσματα του Συμβουλίου που εγκρίθηκαν το Φεβρουάριο 2013 δεν ήταν σύμφωνα με τη θέση του ΕΚ, το τελευταίο απέρριψε τη συμφωνία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάρτιο 2013[2]. Όμως τον Ιούνιο 2013, ο Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Martin Schulz, συμφώνησε με τον Πρόεδρο της Κομισιόν και τον Προεδρεύοντα της Ένωσης (περίοδος  Ιρλανδικής Προεδρίας)  για το τελικό κείμενο πριν τις διαβουλεύσεις με τις κοινοβουλευτικές ομάδες και τους εκπροσώπους τους. Τελικά, τον Ιούλιο 2013, οι τρεις μεγαλύτερες ομάδες, Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Σοσιαλιστές & Δημοκράτες και Φιλελεύθεροι, υπερψήφισαν την εν λόγω πολιτική συμφωνία, αποδεχόμενοι τις δραστικές περικοπές που επέβαλε το Συμβούλιο.
 
Επιπλέον, στην Ολομέλεια του Νοεμβρίου οι ευρωβουλευτές υποχρεώθηκαν με μεθοδεύσεις του Προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου να αποδεχτούν και την «μακροοικονομική αιρεσιμότητα», δηλαδή την τιμωρία χωρών και ιδιαίτερα περιφερειών και φορέων στις περιπτώσεις αποτυχίας των κυβερνήσεων να επιτυγχάνουν τους δημοσιονομικούς στόχους, χωρίς να επιτραπεί να ψηφιστεί η τροπολογία των Πράσινων που ζητούσε την καταψήφιση του άρθρου που επέβαλε την μακροοικονομική αιρεσιμότητα.
 
Η υποχώρηση του ΕΚ αναφορικά με το ΠΔΠ προβληματίζει σχετικά με το ρόλο του στην προάσπιση των ευρωπαϊκών συμφερόντων, τουλάχιστον με την παρούσα σύνθεσή του και ισορροπία δυνάμεων. Με την καταψήφιση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού εκ μέρους των Πράσινων και τις δύο φορές, αποδεικνύουμε ότι ως πολιτική δύναμη με συνοχή και αξίες παραμένουμε σταθεροί σε θέματα αλληλεγγύης και υπεράσπισης των δικαιωμάτων των κοινωνιών που βιώνουν την κρίση, των ανέργων, όσων βρίσκονται στα όρια της επιβίωσης, των νέων. Δεν ισχύει το ίδιο, όμως, για τις κυβερνήσεις, ακόμα και αυτές των χωρών της κρίσης, ούτε για τις μεγάλες πολιτικές ομάδες του ΕΚ.
 
Γιατί οι Πράσινοι καταψηφίσαμε τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό 2014-2020

O κανονισμός που διέπει το ΠΔΠ εγκρίθηκε με 537 ψήφους υπέρ, 126 κατά και 19 αποχές και η διοργανική συμφωνία μεταξύ Συμβουλίου, ΕΚ και Κομισιόν που τον συνοδεύει και καθορίζει τους κανόνες και τις διαδικασίες της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού, εγκρίθηκε με 557 ψήφους υπέρ, 118 κατά και 11 αποχές.
 
Η ομάδα των Πράσινων καταψήφισε και τις δύο φορές στο ΕΚ τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, καθώς η τελική συμφωνία αφήνει από ελάχιστα έως κανένα περιθώριο να ανατραπεί η σημερινή κατάσταση λιτότητας, αστάθειας, αβεβαιότητας και κοινωνικής αδικίας. Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός 2014-2020 θα είναι σε πραγματικούς όρους μειωμένος σε σχέση με τον αντίστοιχο της προηγούμενης περιόδου 2007-2013, τη στιγμή που πολλά κράτη μέλη έχουν μειωμένους εθνικούς προϋπολογισμούς και η κρίση και η ανεργία εκτοξεύονται.
 
Η ΕΕ θα παραμείνει εγκλωβισμένη σε έναν προϋπολογισμό χωρίς όραμα για τα επόμενα επτά χρόνια. Απουσιάζει οποιαδήποτε φιλοδοξία να συμβάλει ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός στην αντιμετώπιση των πολιτικών λιτότητας, την αναθέρμανση της  οικονομίας και την αύξηση της απασχόλησης.
 
Ένας επιπρόσθετος λόγος που μας οδήγησε να καταψηφίσουμε τον προϋπολογισμό είναι η μη παροχή επαρκών και δεσμευτικών προβλέψεων αναφορικά με τους ίδιους πόρους, τη ρήτρα αναθεώρησης και τη δημοσιονομική ευελιξία.
 
Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι και το ζήτημα της «μακροοικονομικής αιρεσιμότητας». Η Ελληνική και οι άλλες 27 κυβερνήσεις συμφώνησαν αν αποτυγχάνουν οι ίδιες αναφορικά με τους δημοσιονομικούς στόχους, να τιμωρούνται οι περιφέρειες και οι πολίτες και να χάνεται το δικαίωμα χρηματοδότησης από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία. Με μεθοδεύσεις στην Ολομέλεια του Νοεμβρίου πέρασε χωρίς δυνατότητα συζήτησης στο ΕΚ η επίμαχη διάταξη και δεν τέθηκε καν σε ψηφοφορία η σχετική τροπολογία που είχαμε καταθέσει οι Πράσινοι να αφαιρεθεί το άρθρο 21 (6) από το κείμενο των κοινών διατάξεων  για όλους τους  Κανονισμούς των Ευρωπαϊκών Ταμείων.
 
Τι προβλέπει ο κανονισμός για το ΠΔΠ 2014-2020

Το ΠΔΠ καθορίζει τα ετήσια ανώτατα όρια ανά κατηγορία δαπανών και τα ετήσια ανώτατα όρια πληρωμών, που είναι και το μέγιστο ποσό των πιστώσεων που μπορούν να κινητοποιηθούν στο πλαίσιο της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού.
 
1 . Ύψος προϋπολογισμού

O συνολικός προϋπολογισμός για τα επόμενα έτη είναι 960 δισ. ευρώ σε πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και 908,4 δισ. ευρώ σε πιστώσεις πληρωμών. Αναλυτικότερα, τα 960 δισ. ευρώ σε δεσμεύσεις αντιστοιχούν σε μείωση 85,3 δισ. ευρώ (σχεδόν -9%) σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής, ποσό που αντιστοιχεί σε ακριβώς 1,00 % του ΑΕΕ της Ένωσης, ενώ  το ποσό των 908,4 δισ. ευρώ σε πληρωμές αντιπροσωπεύει 91,2 δισ. περικοπή (-9,1%) σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής, που αντιστοιχεί σε 0,95 % του ΑΕΕ της Ένωσης.
 
2 . Ρήτρα ενδιάμεσης αναθεώρησης

Σύμφωνα με την τελική συμφωνία, προβλέπεται η εισαγωγή «ρήτρας αναθεώρησης», βάσει της οποίας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να προβεί το 2016 σε αναθεώρηση της λειτουργίας του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ, κατόπιν ομόφωνης απόφασης στο Συμβούλιο. Ομοφωνία, όμως, σημαίνει ότι η αναθεώρηση θα εξαρτηθεί από το βέτο χωρών που παραδοσιακά είναι αντίθετες στον αυξημένο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
 
3 . Ευελιξία

Η τελική συμφωνία βελτιώνει ελαφρώς την ευελιξία στον προϋπολογισμό της ΕΕ σε σύγκριση με το τρέχον ΠΔΠ, αλλά εξακολουθεί να είναι πιο συντηρητική και ασθενέστερη από την αρχική πρόταση της Επιτροπής. Δεδομένης της περιορισμένης ευελιξίας, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα επιτευχθούν τα προβλεπόμενα ανώτατα όρια του ΠΔΠ.
 
4 . Ίδιοι πόροι

Τα κράτη μέλη συνεισφέρουν περίπου κατά 70% στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, με αποτέλεσμα οι κυβερνήσεις να έχουν ιδιαίτερα αυξημένο ρόλο. Χωρίς σημαντικούς ίδιους πόρους και αύξηση του ύψους του προϋπολογισμού, η Ευρώπη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει κρίσεις, όπως η σημερινή, και μελλοντικές προκλήσεις. Η συμφωνία προβλέπει μη δεσμευτικό γραπτό αίτημα σχηματισμού ομάδας υψηλού επιπέδου, η οποία θα υποβάλει δύο εκθέσεις για τους ίδιους πόρους που θα μπορούσαν να αποτελέσουν βάση για νομοθετική πρόταση της Κομισιόν, με προοπτική να τεθεί σε ισχύ μετά το 2020.
 
Δυστυχώς, παρότι ήταν η πρώτη φορά που το ΕΚ είχε συν-αποφασιστικό ρόλο για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, οι ευρωβουλευτές έδωσαν τελικά τη συναίνεσή τους σε έναν μη φιλόδοξο, δυσκίνητο και οπισθοδρομικό προϋπολογισμό, που δεσμεύσει την ΕΕ για τα επόμενα επτά έτη, εξαιτίας της αλλαγής στάσης των μεγάλων πολιτικών ομάδων στο ΕΚ και των ασφυκτικών πιέσεων των κυβερνήσεων.

[1]  https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ecofin/139831.pdf

[2]  https://www.europarl.europa.eu/news/el/news-room/content/20130312IPR06440/html/%CE%9C%CE%B1%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%80%CF%81%CF%8C%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%8B%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%95%CE%95-%CE%A4%CE%BF-%CE%95%CE%9A-%CE%BA%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B6%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85