Οι οπαδοί του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της παγκοσμιοποίησης διατείνονται ότι το δίπολο συντηρητισμός – προοδευτισμός είναι ψευδεπίγραφο και ότι η αγορά καθορίζει την πρόοδο. Φυσικά, όχι με το «αόρατο χέρι» της, όπως θα έλεγε ο Ανταμ Σμιθ, αλλά με όρους ζούγκλας, αγνοώντας τα επιτεύγματα του δυτικού πολιτισμού ως απότοκα της ουμανιστικής διάστασής του, που καλλιεργήθηκε και αναπτύχθηκε στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Η σύγχρονη κληρονομιά της διάστασης αυτής είναι σε κάποιες εκδοχές του το ευρωπαϊκό εγχείρημα, που, παρά τις όποιες παρεκκλίσεις από τις ιδρυτικές αρχές του, υπενθυμίζει την ανάγκη για ένα νέο μοντέλο διαχείρισης των κοινωνικών προβλημάτων, που θα προκύψει από ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, πανευρωπαϊκό, με προσαρμογή στις εθνικές ιδιαιτερότητες. Ενα new deal που θα αφορά στους λαούς, χωρίς μνημόσυνα του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους πρόνοιας, αλλά με χτίσιμο του νέου «οικοδομήματος» πάνω στα υγιή και στέρεα θεμέλιά του, που ο νεοφιλελευθερισμός προσπαθεί -δυστυχώς, μάλλον με επιτυχία- να γκρεμίσει.

Η πρόοδος για την Ευρώπη, στο διαμορφωμένο τοπίο του παγκόσμιου ανταγωνισμού, είναι η αντίσταση στην απαξίωση των κοινωνικών αιτημάτων και ο επαναπροσδιορισμός του τι αποτελεί προοδευτικό στις μέρες μας. Το ζητούμενο, λοιπόν, για προοδευτικές συγκλίσεις είναι περισσότερο από ποτέ άλλοτε επίκαιρο. Αυτές οι συγκλίσεις πιθανόν να αποτελέσουν το καράβι που θα μας οδηγήσει μακριά από τις συμπληγάδες του νεοθατσερικού συντηρητισμού και του δήθεν ριζοσπαστισμού, που καταλήγει σε λαϊκισμό και δημαγωγία.

Το καράβι όμως οφείλει να είναι ευέλικτο για να μην τσακιστεί στα βράχια. «Ευφυΐα είναι η ικανότητα να προσαρμόζεσαι στην αλλαγή», είχε δηλώσει ο κορυφαίος επιστήμονας και πολυσχιδής προσωπικότητα Στίβεν Χόκινγκ, που έφυγε από τη ζωή το πρωί της προηγούμενης Τετάρτης. Ισως αυτή η διαπίστωση του Χόκινγκ να μας δίνει έναν λανθάνοντα ορισμό του προοδευτισμού, αυτού του χιλιοταλαιπωρημένου όρου, ειδικά στο πολιτικό πεδίο. Αναμφισβήτητα, πάντως, η πρόοδος είναι συνυφασμένη με την αλλαγή.

Ιστορικά, οι πολιτικοί χώροι που ονομάζονται Κεντροαριστερά και Αριστερά είναι ταυτισμένοι με την αλλαγή και τον προοδευτισμό. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μετά, λόγω της πτώσης των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού και της ανάδειξης των παθογενειών που είχαν δημιουργήσει, οι πνευματικοί, πολιτικοί και οικονομικοί θεράποντες της παγκοσμιοποίησης επιδόθηκαν σε μια εκστρατεία αποδόμησης οποιασδήποτε πολιτικής με κοινωνικό πρόσημο, όπου το κράτος θα διαδραμάτιζε σημαίνοντα ρόλο. Επιπλέον, οι πολιτικοί ταγοί της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας έγιναν, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, βασιλικότεροι του βασιλέως, καταδικάζοντας στην υποχώρηση έναν ολόκληρο πολιτικό χώρο που μέχρι τότε ηγούνταν των αλλαγών και της προόδου.

Οι υπαρξιακές αναζητήσεις γεννούν εσωστρέφεια αλλά και ενσυνειδησία. Αφού η ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία και η ευρωπαϊκή Αριστερά έχουν περάσει το πρώτο στάδιο και διανύουν το δεύτερο, έφτασε το πλήρωμα του χρόνου για μια ουσιαστική επανεκκίνηση και τη φυγή προς το μέλλον. Το ελληνικό παράδειγμα, είτε ως εμπειρία της κρίσης είτε ως ένα διαφορετικό μοντέλο διακυβέρνησης, όπως διαμορφώνεται από το 2015, μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο πεδίο προοδευτικής σύγκλισης, σε ώσμωση πάντα με αντίστοιχες προσπάθειες στην Ευρώπη. Οταν τα κομμάτια του παζλ αρχίσουν να ενώνονται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, τότε θα είναι δυνατή η ύπαρξη ενός ενιαίου κοινωνικού μετώπου, όχι μόνο εν είδει αναχώματος στον νεοφιλελεύθερο ολετήρα, αλλά και ως μήτρα εξέλιξης και προόδου.

Πηγή: neaselida.gr