Η βαθιά και παρατεταμένη κρίση έχει επηρεάσει δραματικά τη ζωή των νέων ανθρώπων, οι οποίοι αποτελούν την πρώτη γενιά Ευρωπαίων που σπουδάζουν, μετακινούνται, επικοινωνούν και ανταλλάσσουν απόψεις, δηλαδή την πρώτη πραγματικά ευρωπαϊκή γενιά. Η μετάβαση από την εκπαίδευση στην απασχόληση γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Τα ποσοστά της ανεργίας των νέων στην Ευρώπη έχουν εκτοξευθεί σε επίπεδα ρεκόρ, ιδίως στις χώρες του Νότου. Στην Ελλάδα το ποσοστό ανεργίας πλησιάζει το 30%, ενώ των νέων αγγίζει το 60% (εν αντιθέσει στη Γερμανία τα ποσοστά είναι 5,2% για ανεργία και 7,5% για ανεργία των νέων). Ακόμα κι αν οι νέοι και οι νέες βρουν δουλειά, είναι πολύ πιθανό να έχουν κακοπληρωμένες και επισφαλείς θέσεις εργασίας ή αν προσπαθήσουν να στήσουν τη δική τους επιχείρηση, να αντιμετωπίσουν ανυπέρβλητα εμπόδια.

Ads

 
Εδώ και πολύ καιρό το θέμα της ανεργίας έχει τεθεί στα λόγια ως προτεραιότητα των ευρωπαϊκών θεσμών και των εθνικών κυβερνήσεων. Η κρίση που βιώνουμε είναι ασύμμετρη και υπερεθνική και απαιτεί αντιμετώπιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αντ’ αυτού, όχι μόνο αφιερώνουμε πολύ λίγα χρήματα για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων, αλλά και οι πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζονται έχουν επιδεινώσει την κατάσταση, επιβάλλοντας περικοπές στις δαπάνες για την παιδεία και τα κοινωνικά προγράμματα που απευθύνονται στους νέους. Οι κυβερνήσεις (το Συμβούλιο) επέλεξαν μειωμένο προϋπολογισμό για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων την επόμενη περίοδο 2014-2020, αν και το Ευρωκοινοβούλιο, ιδιαίτερα η Ομάδα των Πράσινων, απαιτούσε αυξημένο προϋπολογισμό και υπερασπίστηκε προγράμματα, όπως το Erasmus, που ορισμένες χώρες και πολιτικές δυνάμεις προσπαθούσαν να κόψουν. Ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2014-2020 που συμφωνήθηκε με ομόφωνη απόφαση των 28 κυβερνήσεων, προβλέπει περίπου 6 δισ. ευρώ για την απασχόληση των νέων (το Ευρωκοινοβούλιο είχε ζητήσει 20 δις ευρώ), ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 0,6% του συνολικού ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, όταν οι άνεργοι νέοι σήμερα ανέρχονται σε 6 εκατομμύρια περίπου.
 
Ως Πράσινοι αγωνιζόμαστε συστηματικά στο Ευρωκοινοβούλιο για την καταπολέμηση της ανεργίας, ιδίως των νέων, την ενεργητική στήριξη της απασχόλησης και την ενίσχυση της νεανικής επιχειρηματικότητας, ειδικά της πράσινης επιχειρηματικότητας και της κοινωνικής οικονομίας, την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας, τη δημιουργία ποιοτικών και βιώσιμων θέσεων εργασίας. Πιστεύουμε ότι η στρατηγική για την απασχόληση θα πρέπει να διαμορφώνεται ως αποτέλεσμα ουσιαστικού και συστηματικού διαλόγου με τους νέους και την κοινωνία των πολιτών, ενώ παράλληλα χρειάζεται ανάληψη περισσότερων πρωτοβουλιών “από κάτω” και ενθάρρυνση της αυτενέργειας, της συνεργασίας και της δικτύωσης των ίδιων των νέων και των οργανώσεων νέων.
 
Η αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων δεν είναι, έτσι κι αλλιώς, μια απλή υπόθεση.

Θέμα πρώτον: η αντιμετώπιση της ανεργίας δεν μπορεί να γίνει χωρίς αποτελεσματικές πολιτικές, επαρκή χρηματοδότηση και μηχανισμούς υλοποίησης. Κάθε ευρώ που είναι διαθέσιμο πρέπει να χρησιμοποιείται αποτελεσματικά, να μην σπαταλιέται σε αναποτελεσματικές πρακτικές και δράσεις.

Θέμα δεύτερον: η μείωση της ανεργίας δεν μπορεί να συνδυαστεί με αποδόμηση των κοινωνικών δικαιωμάτων και μείωση των μισθών σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα.

Θέμα τρίτον: η δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας δεν θα προέλθει από το κράτος ή από τις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, με δεδομένο ότι η ανεργία σήμερα έχει πλήξει στην Ελλάδα πάνω από 1.500.000 άτομα.

Θέμα τέταρτον: η δημιουργία θέσεων εργασίας πρέπει να γίνει σε τομείς κοινωνικής και οικολογικής καινοτομίας, ώστε να καλυφθούν τα τεράστια κενά που υπάρχουν σε κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς τομείς, ενώ πρέπει να ενισχύει την κοινωνική συνοχή.

Θέμα πέμπτον: Οι νέοι πρέπει να αυτό-οργανωθούν και να συμμετέχουν στην διαμόρφωση των πολιτικών που τους αφορούν. Δεν μπορεί να υπάρχουν πολιτικές για τους νέους, που διαμορφώνονται χωρίς τους νέους.  Σε μια χώρα με απελπιστικά χαμηλή οργάνωση των νέων ή μόνο κομματική οργάνωση των νέων, δεν είναι τυχαίο που οι πολιτικές που σχεδιάζονται για τους νέους  είναι αποτυχημένες.
 
Ένα νέο σχέδιο για την Ευρώπη που περιλαμβάνει τους νέους αποτελεί όρο επιβίωσης. Οι νέοι είναι η πρώτη ευρωπαϊκή γενιά, που θεωρεί αυτονόητες τις σημερινές κατακτήσεις, ακόμα και αν δεν εμπνέεται από την σημερινή κατάσταση της Ευρώπης. Όμως οι νέοι αναγνωρίζουν ως επίτευγμα την κινητικότητα, τη δυνατότητα εργασίας και σπουδών στην Ευρώπη, αλλά και θέλουν να αλλάξουν την Ευρώπη.
 
Είναι σημαντικό να δημιουργηθεί μια νέα πανευρωπαϊκή οικονομική πλατφόρμα που θα βασίζεται στην επένδυση στην εκπαίδευση, την έρευνα και την οικολογική/κοινωνική καινοτομία, την πράσινη οικονομία, την προοδευτική φορολογία, τις νέες και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων αυτών από την κοινωνική οικονομία. Παράλληλα, τα θέματα νεολαίας θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε όλες τις πολιτικές και να υπάρχει οριζόντια ενσωμάτωση της απασχόλησης και στα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία.
 
Παράλληλα με την στοχευμένη αξιοποίηση υπαρχόντων ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων, χρειαζόμαστε και νέα καινοτόμα εργαλεία χρηματοδότησης (μικρο-πιστώσεις, ενισχύσεις για την κοινωνική οικονομία, crowd funding).
 
H αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων είναι εφικτή μόνο αν συνδυαστεί με κατάλληλα υποστηρικτικά εργαλεία στις πρωτοβουλίες των ίδιων των νέων. Η εφαρμογή της “Εγγύησης για την Νεολαία” θα πετύχει μόνο αν υπάρχει εξατομικευμένη υποστήριξη στα σχέδια των νέων. Από την άλλη νέες μορφές οργάνωσης όπως είναι τα hubs και συμβουλευτική από πετυχημένα παραδείγματα νεανικής επιχειρηματικότητας κι ευέλικτες δομές μπορούν πιο εύκολα να στηρίξουν την νεανική καινοτομία, έρευνα και επιχειρηματικότητα καθώς και δράσεις κοινωνικής συνεργατικής επιχειρηματικότητας.
 
Παράλληλα με την ευρωπαϊκή απάντηση στην ανεργία των νέων, χρειαζόμαστε Εθνική Στρατηγική για την απασχόληση, καθώς και Περιφερειακές Στρατηγικές που θα διαμορφωθούν μέσα από διάλογο και με τη συμμετοχή των νέων και της κοινωνίας των πολιτών. Η Ελλάδα έχει καταθέσει ένα σχέδιο Στρατηγικής για την Ανεργία των Νέων που δεν έχει προκύψει μέσα από ουσιαστική διαβούλευση, αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι συνεχίζει να δαπανάει με αναποτελεσματικό τρόπο δημόσιους πόρους χωρίς να στηρίζει ξεκάθαρα ενεργητικές και στοχευμένες πολιτικές για την απασχόληση.
 
Για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020 η διαβούλευση με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς φορείς δεν αποτελεί απλώς ευχολόγιο, αλλά με την καθιέρωση της αρχής της εταιρικής σχέσης, συνιστά προϋπόθεση και όρο επιλεξιμότητας για χρηματοδότηση από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, με στόχο την ποιοτική αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων και όχι απλώς την απορρόφηση (ή και σπατάλη τους).
 
Ένα εργαλείο που μπορεί να συμβάλει στη μείωση της ανεργίας των νέων είναι το πρασίνισμα της οικονομίας, που όπως επιβεβαιώνουν πολυάριθμες εκθέσεις, προσφέρει δυνατότητες για εξορθολογισμό του κόστους παραγωγής, αναζωογόνηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενθάρρυνση των κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων, αύξηση της απασχόλησης, αλλά και αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Η Κομισιόν έχει παρουσιάσει από τον Ιούλιο 2012 μια έκθεση που εκτιμάει το δυναμικό δημιουργίας πράσινων θέσεων εργασίας μέχρι το 2020 σε περίπου 20.000.000. Και η ομάδας μας στο Ευρωκοινοβούλιο, και εγώ προσωπικά, έχουμε παρουσιάσει εκθέσεις και προτάσεις για την οικονομία και την απασχόληση.
 
Στην ίδια κατεύθυνση με το πρασίνισμα της οικονομίας, η ενθάρρυνση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, των επιχειρηματικών σχεδίων με κοινωνική και περιβαλλοντική υπευθυνότητα, μπορεί να αλλάξει το μοντέλο ανάπτυξης και να αναζωογονήσει τομείς της οικονομίας. Από την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και υλικών, την παραγωγή και διάθεση αγαθών, έως την παραγωγή ενέργειας και τις κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας, η κοινωνική οικονομία αποφέρει κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη στα άτομα, τις τοπικές κοινωνίες και το γενικό σύνολο, όπως άλλωστε αποδεικνύουν τα πολλά επιτυχημένα παραδείγματα σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και τοπικό επίπεδο.
 
Θετική είναι η συμβολή και των ευρωπαϊκών προγραμμάτων κινητικότητας, όπως το Erasmus+, τα οποία παρέχουν στους νέους τη δυνατότητα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας σε άλλη χώρα, αυξάνοντας τις γνώσεις και δεξιότητές τους και βοηθώντας τη μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία.

*Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι Ευρωβουλευτής των Πράσινων, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης