Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές προδιέγραψε την αρχή μιας δύσκολης πορείας για τη χώρα. Μια αριστερής κουλτούρας παράταξη κλήθηκε να υπερασπίσει την ανάγκη για αναθεώρηση της γενικής πολιτικής της Ευρωζώνης σε θέματα χρέους, δημοσιονομικής παρέμβασης και φυσικά των έντονων ελλειμάτων ανταγωνιστικότητας μεταξύ των κρατών. Το κωμικό είναι επίσης ότι η κυβέρνηση των λίγων μηνών, από την αρχή κιόλας, καλείτο δια της μιντιακής και διόλου φιλικής (για ευνοήτους λόγους βέβαια) οδού, να λογοδοτήσει ΚΑΙ για την κακή πορεία της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης. Λίγο «Ιονέσκο»… Ήταν φυσικό να περιμένει κανείς τριβές. Οι τριβές αυτές αποτυπώθηκαν στην εκροή μετρητών από τις τράπεζες με πολύ αυξημένους ρυθμούς μετα τους τελευταίους μήνες του 2014. Φταίει όμως ο Σύριζα γι αυτό; Είναι λίγο άδικο να το λέμε.

Κατά αρχήν 1) Πόσο φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ που «φόβισε» με μια πολιτική διεκδικήσεων και πόσο οι συστημικές «Κασσάνδρες» που διαλαλούσαν τον Αρμαγεδδώνα… 2) Είναι τελείως «απολιτίκ» ότι από τη στιγμή που μπήκαν στο προσκήνιο οι εκλογές άρχισε μια μαζική εκροή μετρητού από τις τράπεζες; Μήπως μέσα σε αυτούς ήταν και κάποιοι οι οποίοι και σαμποτάριζαν έτσι τη νέα κυβέρνηση και εξασφάλιζαν (ενδεχομένως) μεγαλύτερη σιγουριά για τα χρήματα τους;

Η μεγαλύτερη μερίδα αυτών που τράβηξαν τα χρήματα στα «σεντούκια» ή τα έβγαλαν στο εξωτερικό, όσοι πρόλαβαν και μπόρεσαν, ήταν οι τελευταίοι «επιπλέοντες» οικονομικά.  Και προφανώς και ένα μεγάλο μέρος από τους διαρρηγνύοντας ιμάτια περί πάση θυσία παραμονής στην Ευρωζώνη.   Ήταν δικαίωμα όμως και ενός 61% ισοπεδωμένου ψυχολογικά και οικονομικά, όχι ευκαταφρόνητου, μέρους του ελληνικού λαού να διαδηλώσει: «θέλω καλύτερους όρους για να συνεχίσω να τραβάω το βαρύ φορτίο που προφανώς θα συνεχιστεί και φτάνουν πια οι απειλές, διότι δεν έχω και πολλά να χάσω».

Από την αρχή ο «εκβιασμός» των θεσμών στη διαπραγμάτευση ήταν η δυνατότητα της ΕΚΤ, μέσω της ενεχυρίασης των μετοχών του ΤΧΣ και του δικαιώματος απαίτησης του ELA να αποκτήσει των έλεγχο των συστημικών τραπεζών με διάφορα δυσάρεστα ενδεχόμενα έως και πλήρη εκκαθάριση. Και το «εκβιαστικό» όπλο των θεσμών, όλως τυχαίως, ενισχύθηκε από τον πανικό και την φυγή κεφαλαίων. Η εξέλιξη αυτή δεν ήταν βέβαια σίγουρη, αποτελούσε όμως μια σοβαρή απειλή κάτω από την οποία η δυναμική διαπραγμάτευση την οποία απαιτούσε μεγάλο μέρος του λαού κατέστη λίαν επικίνδυνη. Θα μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ από τη μεριά του να είχε μειώσει τις πιέσεις αυτές; Και οι εκβιαστικοί θεσμοί να είχαν μεταβληθεί σε άκακα αρνάκια; Μα ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίστηκε στην πράξη διαλλακτικότερος των διαλλακτικών. Ας διαβάσει επιτέλους και κάποιος τα νούμερα στις προτάσεις των δύο μερών κατα τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης!!! Ενδεχομένως να έφταιξε ο σηκωμένος γιακάς του Βαρουφάκη…; Στην πραγματικότητα έφταιξε η προσπάθεια άρθρωσης λόγου διαμαρτυρίας προς μια μονεταριστική, συγκυριακά διαρθρωμένη Ευρωζώνη και προς τους (κατά μεγάλο μέρος μη εκλεγμένους) φορείς της πολιτικής της ευθύνης.

Η οικονομική συγκυρία στη διαπραγμάτευση ήταν (και είναι) δυναμική, υπόκειται σε πολιτικές πιέσεις. Αλλιώς ήταν τα σκηνικό στις (ομολογουμένως και με λαϊκίστικες νότες) εξαγγελίες ενός έτους και έξι μηνών προ των εκλογών, αλλιώς στην έναρξη της διαπραγμάτευσης και αλλιώς κάθε μήνα που περνούσε. Η πίεση ενός άρτια καταρτισμένου Γολιάθ ο οποίος ακούει στο όνομα «θεσμοί», οι ημεδαπές Κασσάνδρες, και φυσικά οι μάλλον απηρχαιωμένες τεχνικές συνθήκες του τραπεζικού συστήματος τις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ κληρονόμησε, επέσπευσαν την επέλαση των δυνάμεων του εχθρού. Την εξασθένιση του ενεργητικού των τραπεζών, τη συσσώρευση υποχρεώσεων προς την ΕΚΤ κ.λπ. κ.λπ. Και αυτό βέβαια δεν ήταν το καλύτερο σκηνικό εν όψει διαπραγμάτευσης με ενδεχόμενη φυγή από το ΕΥΡΩ. Πολλοί οικονομικοί κύκλοι βέβαια, διεμήνυαν ήδη από το 2010 και εφεξής, ότι σε καθεστώς μνημονίου δεν μπορούμε να έχουμε 1) ανεξέλεγκτη φυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό (δεν μιλάμε φυσικά για πληρωμές τιμολογίων), 2) μη ταχεία υπαγωγή σε ηλεκτρονικές συναλλαγές (μέτρο ΚΑΙ κατά της φοροδιαφυγής), 3) μη ταχεία υπαγωγή σε ηλεκτρονική τραπεζική για τις επιχειρήσεις κ.λπ…. Πιο απλά:… ΕΥΡΩ, μνημόνιο και μάτσα στην τσέπη και λιρίτσες στα σεντούκια και αποδείξεις να μην κόβουμε, δεν γίνεται παιδιά. Μήπως θα έπρεπε να είχαμε κάνει και καμιά περίφημη «διαρθρωτική» αλλαγή ήδη από τα τη δεκαετία ’90 και μετά… Σίγουρα η ευθύνη μιας νέας και ομολογουμένως άπειρης κυβέρνησης (που γι αυτό ψηφίστηκε κιόλας κατά μεγάλο μέρος) στο μάτι του κυκλώνα είναι μάλλον μικρότερη και από το 8,3% (περίπου τόσο είναι 5 μήνες δια 60 περίπου από το 2010!).

Περιμένοντας το Σωτήρα, τους βαρβάρους, τον «από μηχανής Θεό», το Γκοντό… δεν είναι και το καλύτερο επίπεδο πολιτικής ωριμότητας. Δεν μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ ή ο οποιοσδήποτε ΣΥΡΙΖΑ να αλλάξει την σαρωτική ροπή μιας οικονομικής πραγματικότητας, που χάνεται ουσιαστικά στο παρελθόν… με μαγικό ραβδάκι (!). ΣΥΡΙΖΑ ονομάστηκε η θέληση για αλλαγή πορείας. Και η αλλαγή πορείας εφαρμόζεται πρώτα στον εαυτό μας. Το αν η αλλαγή αυτή θα είναι μια δύσκολη, σίγουρα, αλλά αποτελεσματική μετάβαση της χώρας σε μετεφηβική κατάσταση στην Ευρώπη ή θα είναι παλιμπαιδισμός και παλιό καλό ρουσφέτι «αυτό ξέρετε αυτό εμπιστεύεστε», είναι πολιτική ευθύνη του καθενός μας. Και η πολιτική ευθύνη είναι σίγουρα 90% κοίταγμα μπροστά με περίσκεψη και χαμήλωμα των τόνων και 10 % καταλογισμός ευθυνών του παρελθόντος και ρεβανσισμός, και όχι ανάποδα.

Ο Αλέξανδρος Παγουλάτος είναι οικονομικός αναλυτής και εκπρόσωπος των Οικολόγων Πράσινων στους Globalgreens