Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)1,2:

Α.1. Τα παιδιά και οι νέοι ηλικίας 5-17 ετών πρέπει να κάνουν τουλάχιστον 60 λεπτά μέτριας έως έντονης έντασης Φυσική Δραστηριότητα (ΦΔ), ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ.

Α.2. ΦΔ που υπερβαίνει τα 60 λεπτά καθημερινά παρέχει πρόσθετα οφέλη για την υγεία.

Α.3. Το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινής ΦΔ να είναι αερόβια. Να ενσωματώνονται δραστηριότητες έντονης έντασης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ενισχύουν τους μυς και τα οστά, τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα.

Β.1. Οι ενήλικες ηλικίας 18-64 ετών πρέπει καθ ‘ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας να κάνουν τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης αερόβια ΦΔ, ή τουλάχιστον 75 λεπτά αερόβιας ΦΔ έντονης έντασης, ή ισοδύναμο συνδυασμό δραστηριότητας μέτριας και έντονης έντασης.

Β.2. Για επιπρόσθετα οφέλη για την υγεία, οι ενήλικες θα πρέπει να αυξήσουν την αερόβια φυσική άσκηση μέτριας έντασης στα 300 λεπτά την εβδομάδα.

Β.3 Οι δραστηριότητες ενίσχυσης μυών πρέπει να γίνονται με σημαντικές μυϊκές ομάδες σε 2 ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα.

Οι περισσότεροι γονείς και ενήλικες δεν γνωρίζουν τις παραπάνω οδηγίες του ΠΟΥ. Η κυβέρνηση οφείλει:

1. να ενημερώνει τον κόσμο για θέματα υγείας και ανθρώπινης συμπεριφοράς όπως αυτά,
2. να παρέχει το ρυθμιστικό πλαίσιο όπου επαγγελματίες-επιστήμονες είναι επαρκώς καταρτισμένοι για να παρέχουν υπηρεσίες που επιτυγχάνουν στόχους του ΠΟΥ όπως αυτοί,
3. να λαμβάνει διαρκή επιστημονική ενημέρωση και να υιοθετεί παρατηρητήρια-συστήματα διαρκούς καταγραφής της πραγματικότητας στην χώρα που αφορά σε διαφορετικούς πληθυσμούς, περισσότερο ή λιγότερο ευάλωτους,
4. να υιοθετεί αποτελεσματικές παρεμβάσεις με προγράμματα και δράσεις που είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα.

Τι έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση ως προς τα παραπάνω; Όσον αφορά στα (1) και (2): Δυστυχώς τις παραπάνω οδηγίες όχι μόνο δεν τις επικοινώνησαν στην κοινωνία, αλλά ούτε καν τις γνώριζαν οι δικηγόροι-σύμβουλοι του πρώην υφυπουργού αθλητισμού που τον συμβούλευαν για το νομοσχέδιο «Επιτροπή επαγγελματικού αθλητισμού – Προπονητές και εκπαιδευτές – Ιδιωτικά γυμναστήρια και ιδιωτικές σχολές εκμάθησης αθλημάτων και άλλες διατάξεις». Αυτό διαπιστώσαμε μετά από ερώτησή μας στη διάρκεια συνάντησης των 4 κοσμητόρων των Σχολών Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ) με τον πρώην υφυπουργό αθλητισμού και τους συμβούλους του, τον περασμένο Οκτώβριο.3

Όταν τους ρωτήσαμε πώς προπονητές-απόφοιτοι ολιγόωρων προπονητικών σχολών, χωρίς παιδαγωγική επάρκεια και δυνητικό ανώτερο προσόν το απολυτήριο γυμνασίου, μπορούν να συμβάλουν για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι του ΠΟΥ, αλλά και άλλοι σημαντικοί στόχοι όπως ανάπτυξη ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων, ανάπτυξη χαρακτήρα, μείωση ντόπινγκ, παραβατικότητας και αντι-αθλητικής συμπεριφοράς, κλπ., δεν πήραμε απάντηση.  

Διαπιστώσαμε ότι δικηγόροι-σύμβουλοι (και ο υφυπουργός;) αγνοούσαν ότι:

• η σωματική άσκηση είναι μια έντονη διατάραξη της φυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού η οποία, αν δεν γίνει στοχευμένα στηριγμένη σε αμιγώς επιστημονικές αρχές, αντί να βελτιώσει την υγεία ή την απόδοση, θα προκαλέσει σημαντικά προβλήματα υγείας.
• οι γυμναστές χρειάζεται να έχουν επιστημονικές γνώσεις στην ανατομία, φυσιολογία της άσκησης και βιομηχανική της κίνησης, στην αθλητική παιδαγωγική και στην ψυχολογία της άσκησης, στο πώς αυτές οι αρχές μετουσιώνονται σε ειδικά προπονητικά προγράμματα για ειδικές ομάδες πληθυσμού και πώς εξατομικεύονται σε ειδικές περιπτώσεις, κλπ.

Φαινόταν να αγνοούσαν ότι έθεταν σε κίνδυνο την υγεία των Ελλήνων πολιτών, αφού ο «Εκπαιδευτής» με δυνητική κατάρτιση ολιγόωρα σεμινάρια σύμφωνα με την πρόταση νόμου τους, θα γύμναζε μεταξύ άλλων, παιδιά, εγκύους και ηλικιωμένους.
 
Επί 3 ώρες, δεν παίρναμε απαντήσεις όταν τους ρωτούσαμε:

• «Εσείς πάτε σε εμπειρικό γιατρό, ή στέλνετε το παιδί σας σε σχολείο με εμπειρικούς «δασκάλους;», ή
• «Θα δεχόσαστε εργολάβοι να δίνουν πτυχίο μηχανικών, όπως οι ιδιοκτήτες γυμναστηρίων  δημιουργούν σχολές «Εκπαιδευτών» γυμναστηρίων;” ή
• «Υπάρχουν 60.000 πτυχιούχοι ΤΕΦΑΑ που γνωρίζουν τη δουλειά αλλά υπο-απασχολούνται ή είναι άνεργοι, γιατί δεν στηρίζετε αυτούς αλλά συντάσσεστε με κάποιους μεγαλο-ιδιοκτήτες γυμναστηρίων που προσλαμβάνουν ακραία φτηνό προσωπικό σεμιναριακής εκπαίδευσης;”, κλπ.

Τη μοναδική απάντηση που παίρναμε ήταν υπονοούμενα ότι το νομοσχέδιο ήταν «μνημονιακή» υποχρέωση για «άνοιγμα επαγγελμάτων». Τους προκαλέσαμε να μας φέρουν σε κοινή σύσκεψη με Ευρωπαίους «ειδικούς» που πρότειναν το άνοιγμα του επαγγέλματος του γυμναστή σε αποφοίτους σχολών ολιγόωρων σεμιναρίων.  Καμία απάντηση. Όμως έγινε σύσκεψη με εκπροσώπους της ΟΥΕΦΑ, όπου παρά τη σύγκλιση που κι ο ίδιος ο υφυπουργός επιδίωξε, τελικά τίποτε δεν νομοθετήθηκε.
 
Το Νοέμβριο του 2018 το νομοσχέδιο βγήκε στη διαβούλευση. Ξεκίνησαν άμεσα κινητοποιήσεις από φοιτητές και απόφοιτους ΤΕΦΑΑ. Οι σύγκλητοι των ΑΕΙ στήριξαν τα ψηφίσματα των ΤΕΦΑΑ εναντίον του νομοσχεδίου. Ο ΓΓΑ κ. Συναδινός κι άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ στον αθλητισμό είτε σιωπούσαν είτε ιδιωτικά δήλωναν έκπληκτοι με το Ν/Σ. Πέντε μήνες πριν τις ευρωεκλογές, τελικά ο κ. Βασιλειάδης απέσυρε από το νομοσχέδιο τις διατάξεις για τους προπονητές και εκπαιδευτές και κατέθεσε προς ψήφιση τις υπόλοιπες διατάξεις. Άφησε την αναρχία στην αγορά να συνεχίζεται, με πολλά μεγάλα γυμναστήρια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης να έχουν σήμερα το 90%-100% του προσωπικού τους «εκπαιδευτές» αποφοίτους ολιγόωρων σεμιναρίων και τους περισσότερους συλλόγους ποδοσφαίρου με προπονητές μη πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Ας το γνωρίζουν αυτό οι πολίτες, οι οποίοι χρειάζεται να ενδυναμωθούν και ν’ απαιτούν για την άσκηση των ίδιων και των παιδιών τους ειδικούς με πιστοποιητικά ανώτατης εκπαίδευσης στην επιστήμη του αθλητισμού και της άσκησης. 
 
Αυτά για την ενημέρωση και το νομοθετικό έργο της προηγούμενη κυβέρνησης για το ρυθμιστικό πλαίσιο.
 
Ως προς τα προαναφερόμενα (3) και (4): Σημαντικές πολιτικές παρεμβάσεις της προηγούμενης κυβέρνησης για να επιτευχθούν οι στόχοι του ΠΟΥ δεν υπήρξαν, όπως δεν υπήρξαν τα τελευταία 30 χρόνια. Κανένα ενδιαφέρον για επιστημονικά δεδομένα και για αξιοποίηση επιστημόνων με διδακτορικές σπουδές σε θέματα αθλητισμού, άσκησης και υγείας.  Καμία συνεργασία με τα ΤΕΦΑΑ, κι ας κατατάσσεται το επιστημονικό έργο των Ελληνικών ΤΕΦΑΑ στην 22η  θέση διεθνώς, όταν η αντίστοιχη θέση για το σύνολο των επιστημών της χώρας βρίσκεται στην 29η θέση παγκοσμίως.4

Ως παράδειγμα: Ακόμη και όταν το ίδιο του Υπουργείο συμμετείχε ως εταίρος σε σχετικό Ευρωπαϊκό πρόγραμμα που συντονίζεται από το πανεπιστήμιό μας, ο μοναδικός υπάλληλος του γραφείου Φυσικής Αγωγής του Υπουργείου ισχυρίζεται ότι δεν βρήκε τρόπο για να μετακινηθεί για να συμμετέχει σε ενημερωτικές συσκέψεις.  Μήπως δεν τους ενδιέφερε το θέμα από ιδεολογικής άποψης; Γνώριζαν ότι το έργο5 εστιάζεται στον εντοπισμό και στην προώθηση της φυσικής δραστηριότητας παιδιών που δεν αθλούνται και ανήκουν σε μειονεκτικές κοινωνικές ομάδες.
 
Από ανάλυση των δεδομένων από 2323 μαθητές 100 τυχαία επιλεγμένων σχολείων απ’ όλη την Ελλάδα βρήκαμε ότι η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση των γονέων σχετίζεται θετικά με την συχνότητα ΦΔ: Σχεδόν 2 στα 3 παιδιά που ανήκουν στο 11% των φτωχότερων οικογενειών ασκούνται λιγότερο από 3 μέρες την εβδομάδα, ποσοστό διπλάσιο απ’ ότι για παιδιά από το 11% των πλουσιότερων οικογενειών. Επίσης, 20% των παιδιών που ανήκουν στο 11% των φτωχότερων οικογενειών δεν κάνει καθόλου ΦΔ (0-1 μέρα την εβδομάδα), ποσοστό τετραπλάσιο απ’ ότι σε άλλα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα.  Όταν αφαιρέσαμε τη διακύμανση λόγω της δυνατότητας των οικογενειών να στηρίξουν την άθληση των παιδιών τους με μετακινήσεις των παιδιών σε χώρους άθλησης, πληρωμές σε συλλόγους και για αθλητικό εξοπλισμό κλπ., όλες οι  διαφορές στη ΦΔ λόγω κοινωνικο-οικονομικής τάξης εξαφανίστηκαν εντελώς.

Σχήμα 1. Συχνότητα Φυσικής Δραστηριότητας (ΦΔ) μαθητών 10-17 ετών σε μέρες ΦΔ ανά εβδομάδα ανάλογα με κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο οικογένειας5

    
Φυσικά ανάλογα με την περιοχή πού βρίσκεται το σχολείο εμφανίζονται και μεγάλες διαφορές στη ΦΔ μεταξύ σχολείων: υπάρχουν σχολεία όπου η μέση συχνότητα ΦΔ των μαθητών του είναι λιγότερο από 3 μέρες/εβδομάδα και σχολεία όπου είναι πάνω από 5 μέρες/εβδομάδα. Στόχος του εργαλείου που αναπτύξαμε είναι το Υπουργείο να καταγράφει το επίπεδο ΦΔ ανά σχολείο και να εντοπίζει σχολεία και περιοχές με χαμηλή συχνότητα ΦΔ ώστε να κάνει επιπρόσθετες στοχευμένες παρεμβάσεις για αύξηση της ΦΔ των μαθητών αυτών των σχολείων. Δεν τους ενδιαφέρει εκεί στο Υπουργείο;

Ως κοσμήτορας ΣΕΦΑΑ, το μοναδικό τηλεφώνημα για μελλοντική επιστημονική συνεργασία του πανεπιστημίου μας με τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού το δέχθηκα τον Μάϊο του 2019, λίγες μέρες πριν τις ευρω-εκλογές. Πάλι καλά. Εύχομαι η λειτουργία του κράτους να συνεχίζει και να συνεργαστούμε με την επόμενη κυβέρνηση!  Τα στελέχη της προηγούμενης ας συσκεφτούν για τα παραπάνω, γιατί δεν εμπιστεύτηκαν ανθρώπους με γνώση και επιστημονική επάρκεια για την προώθηση της ΦΔ και του μαζικού-λαϊκού αθλητισμού που αποσκοπεί στην υγεία των πολιτών, όπως τονίζει και ο ΠΟΥ. Και τι θα κάνουν ως αντιπολίτευση αν ξανάρθει νομοσχέδιο για προπονητές, «Εκπαιδευτές» κατ’ όνομα, ή όπως άλλως ονομάσουν άτομα που δεν εκπαιδεύονται περί του «εκπαιδεύειν».

Τέλος, εύχομαι τα στελέχη της νέας κυβέρνησης να μάθουν από τα λάθη των προηγουμένων, να συνεργαστούν με τα πανεπιστήμια της χώρας για όλα τα παραπάνω, να σχεδιάσουμε από κοινού για το μέλλον. Τα ΤΕΦΑΑ, φοιτητές και απόφοιτοί μας είναι προετοιμασμένοι να αντιδράσουν σε δυσάρεστες εκπλήξεις, όμως είναι πολύ πιο εποικοδομητικό να επιδιωχθεί συνεργασία μας με τους κυβερνώντες για το καλό των συμπολιτών μας κα της χώρας. Ευελπιστούμε.

* Ο Αθανάσιος Παπαϊωάννου είναι κοσμήτορας ΣΕΦΑΑΔ του παν/μιου Θεσσαλίας

—————————————————————————————————-

1  https://www.who.int/dietphysicalactivity/factsheet_young_people/en/
2  https://www.who.int/dietphysicalactivity/factsheet_adults/en/
3  https://www.makthes.gr/oi-antirriseis-ton-tefaa-gia-to-athlitiko-nomoschedio-180133
4  https://www.scimagojr.com/countryrank.php?order=itp&ord=desc&category=3699
5  https://www.impactpe.eu/site/index.php/en/language-select