Το 1787, η αυτοκράτορα Αικατερίνη έκανε περιοδεία στην Κριμαία, την οποία η Ρωσία είχε πριν τέσσερα χρόνια καταλάβει από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για να την ευχαριστήσει, ο κυβερνήτης της περιοχής Γριγκόρι Ποτέμκιν, έφτιαξε προσόψεις «μετακινούμενων χωριών» στις όχθες του ποταμού Δνίπερου, που διέσχιζε η αυτοκράτειρα συνοδευόμενη από την αυλή της και ξένους πρεσβευτές.

Οι εργάτες του Ποτέμκιν παρίσταναν τους χωρικούς όταν περνούσε το αυτοκρατορικό ποταμόπλοιο. Το βράδυ ξέστηναν τις προσόψεις και τις μετέφεραν στα μέρη όπου θα περνούσε η κουστωδία της Αικατερίνης τις επόμενες μέρες.

Οι ιστορικοί διαφωνούν για αν πρόκειται για μύθο ή πραγματική ιστορία, ή αν ο Ποτέμκιν δεν ήθελε να ξεγελάσει την Αικατερίνη, της οποίας ήταν εραστής, αλλά τους πρεσβευτές των άλλων μεγάλων Δυνάμεων. Το βέβαιο είναι ότι το «σύνδρομο Ποτέμκιν» χαρακτηρίζει την ρωσική ιστορία: πίσω από την επιβλητική εικόνα του Κρεμλίνου, της εξουσίας και των παρελάσεων, συχνά τα πράγματα είναι έτοιμα προς κατάρρευση.

Συνέχεια της ρωσικής, η σοβιετική ιστορία προσφέρει άφθονα παραδείγματα. Πριν ο Χίτλερ κάνει το στρατηγικό λάθος να διατάξει την κατάληψη της Μόσχα τον χειμώνα του 41- 42, τα σοβιετικά στρατεύματα είχαν ηττηθεί κατά κράτος, αφήνοντας πίσω τους εκατομμύρια νεκρούς και αιχμαλώτους και ο Στάλιν είχε παραλύσει.

To 1987, ο Ματίας Ρουστ, ένας Γερμανός έφηβος, πέρασε ανενόχλητος από όλα τα πανίσχυρα αντιαεροπορικά συστήματα ασφαλείας και προσγειώθηκε με ένα μονοθέσιο αεροπλανάκι στην κόκκινη Πλατεία. Τέσσερα χρόνια μετά, η αυτοκρατορία που έστελνε ανθρώπους στο φεγγάρι αλλά στην οποία υπήρχε έλλειψη  χαρτιού υγείας,   κατέρρευσε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα.

Με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη βύθιση του καταδρομικού «Moskva», της ναυαρχίδας του στόλου της Μαύρης Θάλασσας, οι προφανείς πλέον συνεχείς αποτυχίες του ρωσικού στρατού έχουν ακριβώς να κάνουν με το σύνδρομο Ποτέμκιν. Ο Ρώσος πρόεδρος σχεδίασε να καταλάβει το Κίεβο και την Ουκρανία σε μερικές μέρες, έχοντας λάθος πληροφορίες για τις πραγματικές δυνατότητες του δικού του στρατού και των αντιπάλων του.

Λίγες μέρες μετά την εισβολή, όταν πλέον ήταν φανερό ότι η ρωσική στρατιωτική επιχείρηση έμπαζε νερά, ο  Αντρέι Β.Κοζυρέφ, υπουργός Εξωτερικών  της Ρωσίας επί Μπόρις Γέλτσιν, έγραψε στο Twitter: «Το Κρεμλίνο πέρασε τα τελευταία 20 χρόνια προσπαθώντας να εκσυγχρονίσει τον στρατό του. Μεγάλο μέρος αυτών δαπανών εκλάπησαν και έγιναν πολυτελή γιώτ στην Κύπρο. Αλλά ως στρατιωτικός σύμβουλος δεν μπορείς να  αναφέρεις τέτοια πράγματα στον Πρόεδρο. Έτσι του λες ψέματα. Σύνδρομο Ποτέμκιν».

Δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί τι συνέβη με το καταδρομικό «Moskva», το οποίο η Ουκρανία υποστηρίζει ότι βύθισε. Η ρωσική πλευρά στην αρχή το έριξε στην προπαγάνδα, υποστηρίζοντας ότι απλώς έπιασε φωτιά, που γρήγορη σβήστηκε. Στη συνέχεια παραδέχθηκε ότι έγινε έκρηξη πυρομαχικών και τελικώς ανακοίνωσε ότι το σκάφος βυθίστηκε κατά τη ρυμούλκηση του, λόγω του κακού καιρού.

• Διαβάστε επίσης: Τι συνέβη με το ρωσικό καταδρομικό «Μόσχα»;

Το βέβαιο είναι ότι το ναυάγιο του «Moskva», που υποτίθεται ότι ήταν άτρωτο, κουβαλούσε και κομμάτι από το Τίμιο Ξύλο!,  συμβολίζει την  πανωλεθρία του στρατιωτικού σχεδίου του Πούτιν. Το ρωσικό υπουργείο Αμυνας έχει καιρό να δώσει τους δικούς του αριθμούς για τους στρατιώτες που έχουν χάσει τη ζωή τους, αλλά ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου παραδέχθηκε την προηγούμενη εβδομάδα: «έχουμε σημαντικές απώλειες, είναι τραγωδία για μας».

Στις απώλειες αυτές θα πρέπει να προστεθούν αρκετοί από τους 500 άνδρες του πληρώματος, χωρίς όμως η βύθιση του «Moskva» να ανατρέπει τον συσχετισμό των δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα. ‘Η να επηρεάζει την πορεία του πολέμου που συνεχίζεται, ενώ οι διαπραγματεύσεις δείχνουν να βρίσκονται σε αδιέξοδο.

Καθώς όμως κλείνουν 50 ημέρες από την έναρξη της, ο Βλαντιμίρ  Πούτιν βλέπει την εισβολή να τού γυρίζει σαν μπούμεραγκ: οι Ουκρανοί αντιστέκονται σθεναρά, το νεκροαναστημένο ΝΑΤΟ ζει μέρες δόξας με νέα μέλη να χτυπούν την πόρτα του, ενώ η οικονομία της Ρωσίας έχει δεχθεί σοβαρά χτυπήματα και φλερτάρει με τη χρεοκοπία.

Απομένει να δούμε αν ο Ρώσος ηγέτης θα συνεχίσει τον καταστροφικό πόλεμο. ‘Η θα καταλάβει κάποιο στιγμή ότι, όπως και η αυτοκράτειρα Αικατερίνη, όχι μόνο έπεσε θύμα της αλαζονείας του αλλά ξεγελάστηκε και από το «σύνδρομο Ποτέμκιν »

YΓ: Η εικόνα του άρθρου, ένα κατεστραμμένο ρωσικό τανκ, είναι μια από τις θαυμάσιες φωτογραφίες του Σπύρου Χουντή, απεσταλμένου του Tvxs στην Ουκρανία. Περισσότερες πληροφορίες για το σύνδρομο Ποτέμκιν και τη ρωσική ιστορία, στο βιβλίο «Μια φορά και ένα καιρό ήταν η Σοβιετική Ενωση», που αποστέλλεται δωρεάν στους συνδρομητές του Tvxs.  Στις σημερινές δύσκολες συνθήκες για τα ΜΜΕ, η ανεξάρτητη δημοσιογραφία χρειάζεται την ενίσχυση σας.