Το οργανωμένο έγκλημα προσλαμβάνει όλο και περισσότερο χαρακτήρα παγκόσμιου οικονομικού παράγοντα με έντονα επιχειρηματικό προσανατολισμό, που του επιτρέπει να παρέχει ταυτόχρονα διαφορετικά είδη παράνομων αγαθών και υπηρεσιών με όλο και ισχυρότερο αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία, επηρεάζοντας σημαντικά τα φορολογικά έσοδα των κρατών μελών και της Ένωσης και προκαλώντας στις «κανονικές» επιχειρήσεις και στην κοινωνία απώλειες που εκτιμάται ότι υπερβαίνουν τα 670 δις ευρώ ετησίως. Δεν εύκολο να συγκεντρωθούν ακριβή οικονομικά στοιχεία, αλλά εκτιμάται ότι η συνολική ζημιά από την διαφθορά, τη φοροαπάτη, τη φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα μαύρου χρήματος στην Ευρώπη ξεπερνάει το 1 τρισεκατομμύριο ευρώ, ποσό  ίσο περίπου με το κόστος της τρέχουσας κρίσης και λίγο μεγαλύτερο από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για την 7ετία 2014-2020.

Ads

 
Παρά το γεγονός ότι οι ακροδεξιές και ρατσιστικές ομάδες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη «Χρυσή Αυγή», προσπαθούν να συνδέσουν το έγκλημα με τη μετανάστευση, αυτό δεν είναι αλήθεια. Η Μαφία με τα διάφορα πλοκάμια της έχει ισχυρές ρίζες ακόμα στην Ιταλία αλλά και σύμφωνα με στοιχεία έχει απλώσει πλοκάμια και σε άλλες χώρες, ιδιαίτερα μέσω επιχειρηματικών σχημάτων. Οι εγκληματικές οργανώσεις έχουν διευρύνει σταδιακά το πεδίο δράσης τους σε διεθνή κλίμακα, εκμεταλλευόμενες την οικονομική παγκοσμιοποίηση και τις νέες τεχνολογίες και συνάπτοντας συμμαχίες με εγκληματικές ομάδες άλλων χωρών, με στόχο να δημιουργήσουν αγορές και ζώνες επιρροής.
 
Επίσης, σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συνεργασία και την κατάρτιση στον τομέα της επιβολής του νόμου  (Europol), μόνο το 2013 δρούσαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση 3.600 διεθνείς εγκληματικές οργανώσεις, εκ των οποίων το 70% έχουν μέλη από διαφορετικές χώρες. Πολλές φορές αυτές καλύπτονται πίσω από επιχειρηματικά σχήματα.
 
Υπολογίζεται ότι μόνο το κόστος των εγκληματικών οργανώσεων τύπου μαφίας, αν και είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια, κυμαίνεται σε 4-5% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το κόστος της διαφθοράς ανέρχεται σε περίπου 120 δις ευρώ ετησίως ή αλλιώς σε 1,1% του ΑΕΠ της Ένωσης. Όσον αφορά στα έσοδα από παράνομες δραστηριότητες, αξίζει να σημειωθεί ότι το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC) εκτιμά ότι τα έσοδα αυτά σε παγκόσμιο επίπεδο ανέρχονται περίπου σε 3,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
 
Στην Ελλάδα, οι πολίτες διαχρονικά πληρώνουν την αναποτελεσματικότητα του κράτους να αντιμετωπίσει τη διαφθορά, το ξέπλυμα χρήματος, τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή.  Μεγάλο μέρος από τα 75 δις ευρώ των περικοπών στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής που έχουν αφαιρεθεί από το εισόδημα των πολιτών θα μπορούσαν να είχαν εξευρεθεί από την αντιμετώπιση της διαφθοράς, του ξεπλύματος μαύρου χρήματος και της φοροαπάτης. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε ένα εναλλακτικό σχέδιο εξόδου από την κρίση, κοινωνικά δίκαιο κι αποτελεσματικό, και σε αυτή την κατεύθυνση οι πολιτικές αντιμετώπισης της διαφθοράς και των εγκληματικών δραστηριοτήτων αποτελούν προτεραιότητα, αλλά και όρο επιβίωσης της κοινωνίας.
 
Λαμβάνοντας υπόψη τα διαθέσιμα στοιχεία για την έκταση και τις δραστηριότητες του οργανωμένου εγκλήματος, της διαφθοράς και της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές ενέργειες, την ανάγκη και τη βούληση για προστασία των πολιτών και της νόμιμης οικονομίας και τη δεδομένη πλέον απαίτηση για κοινή προσέγγιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την Τετάρτη, 23 Οκτωβρίου υπερψήφισε σχετικό ψήφισμα, το οποίο καθορίζει σχέδιο δράσης για την περίοδο 2014-2020, ώστε να μπορέσει  στο μέλλον η Ευρωπαϊκή Ένωση να καταπολεμήσει το οργανωμένο έγκλημα σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο χωρίς να κατεδαφίσει το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το ψήφισμα, το οποίο συνέταξε η ειδική κοινοβουλευτική Επιτροπή για το οργανωμένο έγκλημα, τη διαφθορά και νομιμοποίηση εσόδων από εγκλήματα, αποτελεί μία δέσμη συγκεκριμένων μέτρων που θα πρέπει να δρομολογηθούν κατά την επόμενη κοινοβουλευτική θητεία, αλλά και μια κοινή πρόκληση για τα ποινικά συστήματα των κρατών μελών, καθώς προβλέπει ενίσχυση της διακρατικής δικαστικής συνεργασίας που θα βασίζεται στις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, και προώθηση των μεταρρυθμίσεων σε θεσμικό, τραπεζικό, διοικητικό επίπεδο, καθώς και σε επίπεδο πρακτικής των επιχειρήσεων.
 
Προστασία των ευρωπαϊκών οικονομικών
 
Το ψήφισμα προβλέπει μεταξύ άλλων ότι τα άτομα που έχουν καταδικαστεί τελεσίδικα για αδικήματα που σχετίζονται με οργανωμένο έγκλημα, διαφθορά ή νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες ενέργειες να αποκλείονται από τις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων σε ολόκληρη την Ένωση και να μην είναι σε θέση να υποβάλλουν υποψηφιότητα ή να συμμετέχουν σε δημόσια αξιώματα.
 
Οι ευρωβουλευτές που υπερψηφίσαμε το ψήφισμα επαναλάβαμε το μακροχρόνιο αίτημά μας για ίδρυση μιας Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας που θα συντονίζει τις εθνικές έρευνες και θα καταπολεμά τα εγκλήματα που βλάπτουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
 
Ομοιογενές και συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο
 
Το ψήφισμα για το οργανωμένο έγκλημα, τη διαφθορά και τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες αποτελεί μία ακόμα προσπάθεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κρατών μελών, για τη συνολική και οργανωμένη πάταξη αυτών των εγκληματικών φαινομένων. Το αν η προσπάθεια αυτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καταστεί επιτυχημένη τελεί σε σημαντικό βαθμό υπό την αίρεση της έγκαιρης και αποτελεσματικής ενσωμάτωσης της διεθνούς και ευρωπαϊκής νομοθεσίας στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών.
 
Παύση των δραστηριοτήτων του οργανωμένου εγκλήματος με δήμευση εσόδων και περιουσιακών στοιχείων
 
Άμεσες προτεραιότητες αποτελούν η κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων των δικτύων του οργανωμένου εγκλήματος, η εξάλειψη των πηγών εισοδημάτων τους, καθώς και η (επανα)χρησιμοποίηση για κοινωνικούς σκοπούς των κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων.
 
Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περιέχει, επίσης, συστάσεις για ενίσχυση της δικαστικής και αστυνομικής συνεργασίας σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, αποτελεσματικότερη δημόσια διοίκηση, παροχή προστασίας και συνδρομής στα θύματα, ενίσχυση της αξιοπιστίας της ποινικής δικαιοσύνης, ενθάρρυνση της υγιούς επιχειρηματικότητας και προώθηση ενός διαφανούς συστήματος τραπεζών και επαγγελμάτων.

* Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων  στο Ευρωκοινοβούλιο