Το ζήτημα της ανασύστασης του Κέντρου παραμένει σε εκκρεμότητα εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Ήδη επί Σημίτη, ήταν σαφές πως το ΠΑΣΟΚ είχε εκπνεύσει ιδεολογικά και πολιτικά – επιβίωνε μόνο σαν άθροισμα πελατειακών δικτύων κι έμπορος αναμνήσεων, πραγματικών και κατασκευασμένων. Με τα σπλάχνα του καταφαγωμένα από τον αδιατάρακτο κυβερνητισμό, μόλις αντιμετώπισε πραγματικές πολιτικές επιλογές, το ΠΑΣΟΚ κατέρρευσε «σαν να ‘ταν από χιόνι». Δρυός πεσούσης, αποκαλύφθηκε πως στη σκιά της δεν είχε επιβιώσει τίποτα. Η φυσιολογική, ελεγχόμενη, κομματική διαδοχή αποκλειόταν – η παράταξη δεν είχε «πάγκο».

Ads

 
Το ερώτημα δεν είναι αν υπάρχει κενό στο Κέντρο: αυτό είναι οφθαλμοφανές και ηχηρό. Αλλά γιατί κανείς δεν μπορεί να το καλύψει; Κατά τη γνώμη μου αυτό ερμηνεύεται ακριβώς από το προφανές του πολιτικού κενού και το πελώριο επίδικο που συνοδεύει η κάλυψή του.
 
Να αρχίσω από το δεύτερο: όποιος ανανεώσει το Κέντρο, θα ηγεμονεύει στη χώρα για μια γενιά. Συνέβη με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, συνέβη με τον παπανδρεϊσμό και το ΠΑΣΟΚ. Η Ελλάδα είναι μια κοινωνία μεσαίων, το Κέντρο είναι το φυσικό της σημείο ισορροπίας.
 
Στη σημερινή Ελλάδα όμως, διεξάγεται μια μεγάλη μάχη. Το κεντρικό ερώτημα είναι αν – και κατά πόσον – τα συμφέροντα της Μεταπολίτευσης θα κατορθώσουν να συνεχίσουν την επικυριαρχία τους στην μεταμνημονιακή Ελλάδα. Τι θα απογίνουν τα λεφτά της διαφθοράς, της παραοικονομίας, της μαφιακής οικονομίας, της λεηλασίας του περιβάλλοντος; Τι οι πυλώνες αναπαραγωγής της εξουσίας τους, τα κόμματα, τα μίντια, η διασημοκρατία, η αργομισθία;
 
Οι βαρόνοι της μεταπολίτευσης αγωνιούν και αναζητούν ελεγχόμενους συμπαίκτες. Κανονικά θα έπρεπε να θέλουν «να αλλάξουν όλα για να μείνουν όλα ίδια», αλλά αναπτύχθηκαν σε υπερπροστασία – φοβούνται πως κι η παραμικρή αλλαγή θα τους σκοτώσει. Διστάζουν να ξεφορτωθούν τους παλαιούς, δοκιμασμένους αλλά (φευ!) εξαντλημένους συνδαιτυμόνες τους. Δυσπιστούν στα απονενοημένα πολιτικά διαβήματα ερασιτεχνών μεσαίων πολιτών.
 
Εμποδίζοντας όμως τη γέννηση του καινούργιου, το σύστημα κακοφορμίζει. Ο ΣΥΡΙΖΑ, οι ΑΝΕΛ και η Χρυσή Αυγή έχουν ασφαλώς κι αυτοί την τιμή τους. Δεν διαθέτουν όμως επ’ ουδενί την στόφα να υποστυλώσουν ένα σταθερό κι ασφαλές νέο «επιχειρηματικό» περιβάλλον. Το σημειωτόν παρατείνεται· το σύστημα παράγει μόνιμη ανισορροπία. Το σκήπτρο της πολιτικής ηγεμονίας είναι πολύ βαρύ για να παραδοθεί αμαχητί στον οποιονδήποτε. Αλλά και οι μεταπολιτευτικές ελίτ, είναι πολύ νωθρές για να μπουν στο ματωμένο αγώνα της διεκδίκησής του.
 
Προσθέστε σε αυτό μιαν οφθαλμαπάτη: το Κέντρο είναι τόσο προφανώς και κραυγαλέα παρατημένο – και τόσο πελώριο – που ο καθένας πιστεύει πως μπορεί εύκολα να το αρπάξει μόνος του. Γιατί να μοιραστεί τη λαχταριστή λεία με άλλους; Φυσικά δεν το μπορεί – σύντομα πετρώνει ή μετατρέπεται σε χοίρο ή απλά κατασπαράσσεται. Η κατάκτηση τόσο επιθυμητών και μοχθηρών πλασμάτων ήταν πάντα δύσκολη υπόθεση. Χρειάζεται πανουργία και θάρρος, εύνοια των θεών και ταλαιπωρία. Τα εύκολα σ’ αγαπώ δεν φτάνουν.
 
Η κάλυψη του Κέντρου είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Απαιτείται ξέφρενος λαϊκισμός αλλά και ατόφια ηγετικότητα, ριζοσπαστισμός και βρώμικες συναλλαγές, ανθρώπινη ζεστασιά και παγερός κυνισμός. Οι τηλεοπτικές φωταψίες, το εμπόριο αναγνωρισιμότητας, η διαφημιστική λογική, οι πονηρές υπεκφυγές, ο αποφατισμός και η παράθεση μηδενικών, το μόνο που προσφέρουν είναι χρόνος στη στασιμότητα και χώρος στα άκρα.