Η θητεία μου στη δημόσια διοίκηση, όσον αφορά τον τομέα προστασίας του περιβάλλοντος έχει χορτάσει από υποκρισία, ημιμάθεια και παχιές κουβέντες λαϊκίστικης κοπής και περιβαλλοντικής υπερβολής!

Ads

Από την εμπειρία μου στα διάφορα λατομεία μαρμάρου, σχιστολιθικών πλακών ή άλλων μεταλλευμάτων που προφανώς βρίσκονται στα ψηλά βουνά και στις στρούγκες, έχω δει να προσφεύγουν «ευαίσθητοι» κοινοτάρχες και εραστές του «δεν», για να μην καταστραφεί το μοναδικό «αιωνόβιο» δάσος ή  το τάδε «οικοσύστημα», ακυρώνοντας με διάφορους τρόπους κάθε ελπιδοφόρα δραστηριότητα. Αναφέρομαι σε  λατομεία εκτάσεως το πολύ 30 έως 50 στρεμμάτων, τα οποία παρότι συνοδεύονται από μελέτες αποκατάστασης και  τηρείται ολόκληρη η νόμιμη διαδικασία, μπλοκάρονται για απίθανους λόγους αλλά και τύπους στη λογική του «φθόνου» και τις περισσότερες φορές οδηγούν τους επενδυτές στην καταστροφή.

Aν προσθέσουμε και τις γνωστές παθογένειες της «άεργης» αριστεράς τού «όχι σε όλα», όπου πίσω από κάθε έργο  κρύβονται μίζες, διαπλοκή και σκοτεινά συμφέροντα που θα καταστρέψουν το περιβάλλον ή κάποιοι θα πλουτίσουν παράνομα (όχι πως δεν γίνεται) και καλού κακού  «καταγγέλλουμε τα πάντα», η κατάσταση για το μέλλον αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου στη χώρα μας κρίνεται επιχειρηματικά, άκρως επικίνδυνη δράση. Το τραγικό της υπόθεσης είναι, ότι ακόμη και τα δικαστήρια πολλές φορές θύματα των υπερβολών, ενισχύουν την περιβαλλοντική «τρομοκρατία», ακυρώνοντας αδειοδοτημένες επιχειρήσεις υπεράνω νόμου και ευθύνης υπηρεσιών!

Συνέπεια τούτου είναι φυσικά  η αναπόφευκτη ερήμωση των ορεινών όγκων και των χωριών, αφού ακόμη και το αυτονόητο προϊόν σε ένα βουνό, η πέτρα,  είναι απαγορευμένο. Ταυτόχρονα χωρίς να δουλεύει κανείς, όλοι ζητάμε αυξήσεις μισθών, συντάξεων  κλπ, από το αέναο χρήμα που φυτρώνει στην Ελλάδα, χωρίς κανείς να θυσιάζει τίποτα! Tα «προϊόντα εξόρυξης» αποτελούν(ούσαν) συνολικά για την εθνική οικονομία, περίπου το 12% του ΑΕΠ. Με γνώμονα το σχεδιασμό του κράτους και το συμφέρον του ελληνικού λαού, οι πολιτικές αρχές, νομοθετούν, οι υπηρεσίες ελέγχουν και σύμφωνα με τον νόμο, αδειοδοτούν η όχι! Δυστυχώς όμως δεν είναι έτσι!

Ads

Οι Σκουριές αποτελούν μια ακόμη παράλογη ιστορία όπου η αλήθεια κρύβεται επιμελημένα, διχάζει στα δυο την κοινωνία από τις πολλές υπερβολές και τις μισές αλήθειες και αναλόγως ποιον ακούς, τάσσεσαι με το μέρος του. Ας δούμε τι έχουμε:

1. Έχουμε μια περιοχή στην ΒΑ Χαλκιδική, που από αρχαιοτάτων χρόνων εξορύσσονται διάφορα μεταλλεύματα, κυρίως χρυσός σε διάφορες θέσεις, διάτρητη με πάνω από 20 χιλιόμετρα στοές σε διάφορα επίπεδα και σε βάθη άνω των 350 μέτρων..

2. Η τελευταία Ελληνική Εταιρεία εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της περιοχής, ήταν ο «Όμιλος Μποδοσάκη», όπου σύμφωνα με  πληροφορίες, εξήγαγε τον χρυσό ως θειούχο ορυκτό με τριτοκοσμικές συμβάσεις και …ανεξέλεγκτα (βλέπε τέλματα Ολυμπιάδας)!

3. Σήμερα ο νέος εκμεταλλευτής των μεταλλείων Χαλκιδικής, η εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός-Eldoranto», εκτός των παλιών μεταλλείων Ολυμπιάδας και Στρατωνίου, θα εξορύξει το χρυσοφόρο κοίτασμα στις Σκουριές, το οποίο είναι σε μορφή αντίστροφου κώνου και πρότεινε  το επάνω μέρος του μεταλλεύματος επιφάνειας 300 στρεμμάτων, να εξαχθεί με επιφανειακή εξόρυξη. Για το σύνολο των έργων απαιτήθηκε αποψίλωση περίπου  3.500 στρεμμάτων δάσους (0,5% του όλου δάσους), τα οποία όμως σύμφωνα με τις μελέτες αποκατάστασης θα επανέρχονταν σταδιακά στην πρότερη φυσική τους κατάσταση με δεντροφυτεύεις κλπ όπως γίνεται(!) πλέον σε όλα τα μεταλλεία.

4. Το Ελληνικό κράτος, αποδέχτηκε την επιφανειακή εξόρυξη (κακώς), αφού (υποτιμώντας τις αντιδράσεις) διαπίστωσε ότι η παραπάνω επένδυση είναι συμφέρουσα για το ελληνικό δημόσιο, θα εξασφάλιζε για κάμποσες δεκαετίες άλλες 600 θέσεις εργασίας, επενδύσεις πάνω από 1 δις και πολλαπλά έσοδα από φορολογία, προμήθειες κλπ (σωστό). Η επιφανειακή εξόρυξη (οικονομικότερη λύση) όμως μπορούσε να είχε αποφευχθεί  και  αυτό  είναι  το μόνο σημείο που οι διαμαρτυρόμενοι ίσως «είχαν» δίκιο!

5. Η τότε κυβέρνηση ελέγχεται για τα 15,1 εκατομμύρια Ευρώ που «χάρισε» στον ανάδοχο. Μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου, τα ποσά εισπράχτηκαν εντόκως από το ελληνικό δημόσιο (περίπου 22 εκατομμύρια)! Η είσπραξη αποκρύβεται!

6. Το ελληνικό δημόσιο σχεδίασε και επέβαλλε, η επεξεργασία του μεταλλεύματος να γίνεται στην Ελλάδα (καθετοποιημένη παραγωγή) για να μην εξάγεται το προϊόν ως μικτό ορυκτό και να επικαρπωθεί ο τόπος την πανάκριβη μεταλλουργία, την τεχνογνωσία (πρωτοπορία), τον έλεγχο των μεταλλευμάτων και περισσότερα έσοδα στον τοπικό και εθνικό κορβανά.

7. Στην σύμβαση που υπογράφηκε, η εταιρία ήταν υποχρεωμένη βάσει χρονοδιαγράμματος να ολοκληρώσει μέχρι το 2019 το εργοστάσιο μεταλλουργίας (το αγκάθι), υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα καθυστερούσε η Ελληνική γραφειοκρατία τις αδειοδοτήσεις (άρθρο 3 της σύμβασης).

8. Η Ελληνική γραφειοκρατία, δεν εξέδωσε ποτέ τις οικοδομικές άδειες κατασκευής του εργοστασίου μεταλλουργίας (το κέλυφος), με συνέπεια η σύμβαση σήμερα να είναι στον αέρα με υπαιτιότητα του Ελληνικού κράτους.

9. Ο προηγούμενος Υπουργός, κατάλαβε το πρόβλημα αλλά επεδίωξε να προστατευτούν οι υπάλληλοι πολεοδομίας από την παράβαση και να προχωρήσει η διαδικασία.

10. Ο σημερινός Υπουργός προεκλογικά (συνεπής με προγενέστερες θέσεις), διέκοψε την λειτουργία των Σκουριών ανακαλώντας μελέτες κλπ παρά τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, όπου νομιμοποιείται η εταιρεία και …καταλογίζονται οι ευθύνες στο ελληνικό δημόσιο. Όλοι έχουν δίκιο πλην της επιστήμης και των κανόνων!

11. Ασχολούνται όλοι με το αρσενικό που υπάρχει στο μετάλλευμα, το οποίο με την επεξεργασία στο εργοστάσιο μεταλλουργίας (διπλή επεξεργασία) εξουδετερώνεται, αλλά δείχνουμε ότι παράγεται λόγω της επεξεργασίας εξόρυξης και επέρχεται ρύπανση  των υπόγειων υδάτων κλπ!

12. Δεν υπάρχει επεξεργασία με κυάνιο στις Σκουριές (μηδενικό αρσενικό) και αυτό αποκρύβεται, ενώ στα λειτουργούντα παλαιά μεταλλεία που κάνουν εμπλουτισμό με χρήση κυανίου δεν συζητά κανείς τα μέτρα ασφαλείας και περιβαλλοντικής προστασίας! Γιατί λοιπόν στόχος είναι οι «Σκουριές» που αν μη τι άλλο η αποψίλωση της δασικής έκτασης έχει συντελεστεί; Μήπως γιατί χωρίς το μετάλλευμα των  Σκουριών δεν μπορεί να λειτουργήσει η μεταλλουργία;

13. Θεωρούμε δεδομένο (ακτιβιστές στην ΤV) ότι η μεταλλουργία δεν μπορεί να προχωρήσει γιατί η μέθοδος flash smelting είναι ανεφάρμοστη. Ποιος το λέει αυτό και ποιος εξυπηρετείται; Η μεταλλουργία χαλκού, χρυσού και αργύρου, (παρότι το θέμα τεχνικά θεωρείται λυμένο), θα κριθεί οριστικά εφόσον λειτουργήσει και το μόνο που θάπρεπε να μας ενδιαφέρει στη φάση αυτή, είναι η τήρηση των περιβαλλοντικών όρων και η αυστηρή παρακολούθηση τους!

14. Ψάχνουν οι οικολόγοι αν υπάρχουν αυθαίρετες κτιριακές εγκαταστάσεις  για τις ανάγκες του έργου και τα συγκρίνουν με τα αυθαίρετα  ξενοδοχεία της περιοχής ή τις δικές τους οικοδομικές τους άδειες κατοικίας (δήθεν ατιμωρισία και ασυδοσία). Η πολεοδομία στα λατομεία είναι τυπική διαδικασία και παρονυχίδα στις περιβαλλοντικές παραβάσεις (δεν αξιολογείται)! Εξυπηρετεί τις ανάγκες του λατομείου, δεν έχει συντελεστές δόμησης ή κάλυψης, εγκρίνεται ότι απαιτείται και με τη λήξη της δραστηριότητας όλα “ξηλώνονται” και γίνεται αποκατάσταση!

15. Φτάσαμε σήμερα να κάνουμε  ερμηνείες για την «Eldoranto» ότι κάνει πολιτική και θέλει να φύγει από το έργο επειδή έπεσαν οι τιμές του χρυσού και άλλες «αδιάφορες» ..ερμηνείες. Σαν κράτος, δεν πρέπει να μας ενδιαφέρουν ούτε οι επιθυμίες, ούτε οι ερμηνείες, ούτε αν χειραγωγούνται οι μετοχές της Eldoranto!

16. Υπάρχει ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διαχείριση όχι μόνο των μέτρων της εξόρυξης, του εμπλουτισμού ή της επεξεργασίας στο εργοστάσιο μεταλλουργίας αλλά και πλήρης αποκατάσταση των παλαιών μεταλλευτικών καταλοίπων (τελμάτων),  των όξινων νερών των παλιών μεταλλείων καθώς και των εγκαταστάσεων που καταργούνται, τα οποία  παραδίδονται στην τοπική κοινωνία για νέες χρήσεις. Το Στρατώνι με την μεταφορά όλων των εγκαταστάσεων στο Μαντέμ Λάκος, μεταμορφώνεται ολιστικά.

17. Αγνοούμε τον σχεδιασμό του «συστήματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης» των αναλύσεων  και μετρήσεων αερίων, εδαφών, σεισμικών, νερών και λοιπών ρύπων με σταθμούς παρακολούθησης, όλο το έτος. Ειδικά για την ατμοσφαιρική ρύπανση της περιοχής, οι τιμές αυτές θα μεταβιβάζονται σε πρώτο χρόνο σε υπολογιστή της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου!

18. Εκκρεμούν έργα 500 εκατομμυρίων ευρώ από την κατασκευή των δυο εργοστασίων επεξεργασίας και εμπλουτισμού μεταλλευμάτων στο «Μαντέμ Λάκος» και τη διάνοιξη υπόγειου δικτύου 9km μεταφοράς μεταλλευμάτων από την Ολυμπιάδα στα παραπάνω εργοστάσια για την απελευθέρωση του οδικού δικτύου από τα φορτηγά (κατά την διοίκηση, απόλυτη περιβαλλοντική προστασία)!

Παρόλα αυτά τα προβλήματα είναι ακόμη περισσότερα γιατί :

Το πολιτικό σύστημα δεν έχει αποφασίσει αν θέλει ή όχι την επένδυση. Σε κάθε περίπτωση  πρέπει να φροντίσει να μην είναι η χώρα ο υπαίτιος διακοπής της σύμβασης. Οι υπάλληλοι εφόσον καθυστέρησαν εσκεμμένα την έκδοση των αδειών έχουν μεγάλες ευθύνες.  

Με τα λάθη τακτικής και συμπεριφοράς, η χώρα χάνει μια ευκαιρία να κατασκευάσει το εργοστάσιο μεταλλουργίας με στοιχεία «know How», που θα εμπλούτιζαν την τεχνογνωσία  και την καινοτομία, με την εμπλοκή των πολυτεχνικών σχολών και τεράστια τεχνικά και οικονομικά οφέλη για τη χώρα. Σε περίπτωση αστοχίας αυτό θα βάραινε την εταιρία και πιθανώς τότε θα σταματούσε και η διαδικασία της μεταλλουργίας. Τώρα κανείς δεν ξέρει!

Δεν είμαι σίγουρος αν πίσω από το «ακτιβίστικο» κίνημα ενάντια στην εξόρυξη χαλκού-χρυσού, δεν κρύβονται άλλα συμφέροντα ακόμη και της εταιρίας (λόγω μεταλλουργίας), η οποία έχει πολλαπλάσιο όφελος να εξάγει το μετάλλευμα και να μην το επεξεργάζεται εδώ! Την ίδια στιγμή μάλιστα, ενώ υπάρχει «τσουνάμι» αγορών χρυσού στον κόσμο (ποιος ξέρει γιατί;) εμείς ως παραγωγός χώρα, παραδόξως, κάνουμε κίνημα «antigold»!

Γιατί λοιπόν τόσα χρόνια εξόρυξης χρυσοφόρου μεταλλεύματος κανείς δεν διαμαρτύρονταν; Μήπως σήμερα δεν εξορύσσεται χρυσοφόρο μετάλλευμα στην  Ολυμπιάδα; Μήπως άλλοι διεκδικητές της φλέβας θέλουν τα μεταλλεία  και προσπαθούν να ακυρώσουν την υπάρχουσα σύμβαση; Γιατί ξαφνικά τόση υστερία για μια προϋπάρχουσα δραστηριότητα που συνεχίζει και επεκτείνεται με νέες τεχνολογίες;  Για την σκόνη που θα πνίξει (αν είναι δυνατόν) την Θεσσαλονίκη από τα φουρνέλα; Δεν έχουμε δει ποτέ σκόνη από «φουρνέλα» σε λατομεία αδρανών υλικών;

Η κυβέρνηση αντί να «αντιπολιτεύεται» τον εαυτόν της, θα πρέπει να ενισχύσει τις «επί 40 χρόνια» ανύπαρκτες (εσκεμμένα) υπηρεσίες ελέγχου Περιβάλλοντος και με αυστηρή παρουσία, να διαφυλάξει την κοινωνία, την υγεία, το περιβάλλον και την τήρηση των νόμων! Εκεί κρίνεται το έργο της και όχι στην τεχνολογία εξόρυξης μεταλλευμάτων και την μεταλλουργία!

Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα και ο θεμέλιος λίθος της, η μεταλλουργία, αποτελούν κομβικό σημείο στην ανάπτυξη της χώρας, ο τεράστιος  ορυκτός πλούτος της δεν μπορεί πλέον να εξάγεται ως μετάλλευμα και να εισάγεται με πολλαπλάσιο κόστος ως πρώτη ύλη για την  μεταποιητική βιομηχανία. Οι Έλληνες επιστήμονες και οι εργαζόμενοι πρέπει να βρουν το ρόλο τους στην Ελληνική  μεταλλουργία, αποδίνοντας στην χώρα τον πλούτο από την εγχώρια αξιοποίηση των τεραστίων αποθεμάτων μας  σε σιδηρούχα και μη σιδηρούχα μεταλλεύματα (μέγιστο πλεονέκτημα)!

Τα συμφέροντα, οι ιδεοληψίες και ο φόβος, πιστεύω ότι έχουν συμπλέξει άσχημα και χρησιμοποιείται η κοινωνία και η αριστερά ως θύμα και άλλοθι! Τα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι ζητήματα των ειδικών και των υπηρεσιών του Ελληνικού κράτους και  όχι των μαζών (βλέπε «Εχθρός του λαού» του Ίψεν)! Οι ενστάσεις έχουν όρια και κανόνες και δεν μπορεί να γίνονται εμμονές. Αν περιμένουμε ο φοβισμένος αγρότης της Ιερισσού να αποφασίσει για την μέθοδο «flash smelting» τότε είμαστε άξιοι της μοίρας μας! Πρέπει να αποκατασταθεί η αμφίδρομη σχέση και εμπιστοσύνη κοινωνίας και κράτους. Αν κάτι δεν πάει καλά, δεν χρειάζεται να κατέβει ο λαός στους δρόμους για να αλλαχτεί, αλλά ένα σύγχρονο κράτος, σιωπηλά  διορθώνει τα λάθη του!

Ο πλήρης φάκελος βρίσκεται στο Υπουργείο, υπάρχουν μελετητές που με αμοιβή μελέτησαν και σχεδίασαν, υπάρχουν υπηρεσίες που συμφώνησαν και υπέγραψαν, υπάρχουν εν κατακλείδι υπεύθυνοι πέραν του πολιτικού συστήματος που με τις γνώσεις και την υπογραφή τους προστατεύουν το δημόσιο συμφέρον και γι αυτό λογοδοτούν! Εκεί το πολιτικό σύστημα ζητάει έγγραφες εισηγήσεις-εξηγήσεις  από την δημόσια διοίκηση, προκαλεί κοινές συσκέψεις με την επιστημονική κοινότητα και με πλήρη διαφάνεια, αναλόγως αποφασίζει την διακοπή ή την συνέχιση ενός έργου. Αν το περιβαλλοντικό κόστος είναι μεγαλύτερο από το οικονομικό όφελος τότε ο λόγος και η απόφαση ανήκουν στην κυβέρνηση η οποία  σταθμίζει και αποφασίζει έστω και ζημιογόνα! Αλλά όχι με την λογική μονομερών αποφάσεων ή πολιτικών δεσμεύσεων αντιπολιτευόμενου ή ιδεολογικού γενικά  χαρακτήρα!

Ο ακτιβισμός (παρότι είναι αναγκαίος γιατί πιέζει και ελέγχει την διοίκηση) δεν είναι επιστήμη και απ την φύση του δεν παράγει ανάπτυξη! Ιδίως όταν αποφασίζουμε «εμείς» γίνεται και επικίνδυνος! Η ΤVΧ έφυγε και άφησε ανέργους και  η Eldoranto αν δεν έχει οφέλη θα φύγει με την σειρά της. Να μην πληρώσουμε όμως εμείς την φυγή της!

Επειδή παίζονται πολλά δις ευρώ και επειδή λόγω κακών χειρισμών, έχουμε αθετήσει και εμείς  συμφωνηθέντα, φοβάμαι ότι η εταιρεία μπορεί να προσφύγει δικαστικά, να διακόψει την σύμβαση με υπαιτιότητά μας και να ζητήσει τις ανάλογες αποζημιώσεις ή να ακυρώσει την κατασκευή της μεταλλουργίας! Ελπίζω η σύγκρουση να έλθει στα λογικά της και με τήρηση όλων των δεσμεύσεων και αυστηρή επιτήρηση, να προχωρήσει ότι συμφωνήθηκε. Ειδάλλως σαν «σύγχρονο» ευρωπαϊκό κράτος τους αποζημιώνουμε, αναδασώνουμε ξανά το δάσος και αφήνουμε τις Σκουριές για εξόρυξη σε κάποιες άλλες γενεές, αφού ούτως η άλλως ο χαλκός, ο χρυσός και τα άλλα μεταλλεύματα βρέθηκαν και κάποτε θα εξορυχτούν (νομοτέλεια)!

   
ΥΓ: Η Βαριά Βιομηχανία  όπου γης έχει περιβαλλοντικό αποτύπωμα και ο Ορυκτός Πλούτος για μια χώρα αποτελεί ευχή ή κατάρα ανάλογα με τον χειριστή και τον χρήστη. Στα δύσκολα κρινόμαστε, ιδού η πρόκληση!

* Ο Σπύρος Κανιώρης είναι Μηχανολόγος Μηχανικός – π. μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ