Ο Λουκά Σανσέλ, συν-συγγραφέας με τον Τομά Πικετί της Έκθεσης για τις Παγκόσμιες Ανισότητες 2018, παρουσιάζοντας τη μελέτη του «Εργαστηρίου για τις Παγκόσμιες Ανισότητες» στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδας στις 22 Ιανουαρίου 2019, είχε μόνο καλά λόγια να πει για την πρωτοβουλία του Προέδρου Μακρόν να επιβάλλει μονομερώς, χωρίς την υποστήριξη όλων των χωρών της ΕΕ, ένα φόρο στις εταιρείες του διαδικτύου που δραστηριοποιούνται στη Γαλλία και έχουν τζίρο πάνω από 25 εκατομμύρια ευρώ στη χώρα.

Ads

Σύμφωνα με τον Γάλλο οικονομολόγο, την τελευταία εικοσαετία, οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες αύξησαν την περιουσία τους πολύ περισσότερο από τα κράτη χάρη σε μεθόδους φοροδιαφυγής ή φορο-αποφυγής. Τα χρήματα που δεν καταβάλλονται στα κράτη μέσω της φορολογίας διευρύνουν τις ανισότητες στις αντίστοιχες χώρες. Το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και για το λόγο αυτό ακόμα και οι ΗΠΑ συνέστησαν στις μεγάλες αμερικανικές εταιρείες που επωφελούνται από την παγκοσμιοποίηση να αποδίδουν περισσότερους φόρους στο εσωτερικό της χώρας. Η πίεση αυτή ξεκίνησε το 2017 και απέδωσε πέρυσι την επαναφορά κεφαλαίων στις ΗΠΑ από κέρδη της Apple που προέρχονταν από μονάδες που δραστηριοποιούνταν σε Κίνα και Ιρλανδία κυρίως.

Ο γαλλικός νόμος, ο οποίος εγκρίθηκε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα από τη Γερουσία, έξι μήνες μετά την ανακοίνωσή του από τον Πρόεδρο Μακρόν, είναι ευρύτερα γνωστός ως νόμος GAFA (Google, Amazon, Facebook, Apple) και αφορά τριάντα εταιρείες με τζίρο άνω των 25 εκατ. ευρώ στη Γαλλία και 750 εκατ. ευρώ παγκοσμίως, κυρίως αμερικάνικες και κινέζικες. Με 3% φορολόγηση επί των εσόδων αυτών των εταιρειών, το γαλλικό κράτος αναμένεται να εισπράττει περίπου 500 εκατ. ευρώ ετησίως, ψίχουλα σε σχέση με τα 7,5 δισ. που εξοικονομεί π.χ. από τη μείωση των επιτοκίων εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους.

Ο Γάλλος Πρόεδρος ασκούσε πιέσεις για επιβολή φορολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά Ιρλανδία, Δανία, Σουηδία και Φινλανδία άσκησαν βέτο. Αντίθετα, η Μεγάλη Βρετανία επέβαλλε παρόμοιο φόρο μία εβδομάδα πριν εγκριθεί ο γαλλικός νόμος από τη Γερουσία, ενώ σύντομα θα ακολουθήσουν Αυστρία, Ισπανία και Ιταλία. Η απήχηση της πρωτοβουλίας Μακρόν έκανε τη νεοεκλεγείσα Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να επιτεθεί στην πρώτη της ομιλία στην Ευρωβουλή στους διεθνείς γίγαντες της τεχνολογίας που «κοροϊδεύουν» το ευρωπαϊκό φορολογικό σύστημα.

Ads

Φοβούμενος ότι θα είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις στις αμερικάνικες εταιρείες αν επιβληθεί μια υπερεθνική πολιτική φορολόγησης στην Ευρώπη εναντίον των ψηφιακών γιγάντων της οικονομίας, ο Λευκός Οίκος ξεκίνησε διερεύνηση για να ελέγξει κατά πόσον ο ψηφιακός φόρος στη Γαλλία πλήττει τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας και πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις στην εισαγωγή γαλλικών προϊόντων, ενώ ζήτησε να ενταχθεί το θέμα στην ατζέντα της Συνόδου Κορυφής μεταξύ των επτά ισχυρότερων οικονομιών του κόσμου, Σύνοδος που θα γίνει στη Γαλλία.

Η προοπτική ρύθμισης για φορολόγηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο θορυβεί τις ΗΠΑ, γιατί φοβάται ότι δεν θα μπορεί να επιβάλλει αντίποινα σε έναν υπερεθνικό οργανισμό. Έχει μείνει παροιμιώδης η δήλωση του Τραμπ ότι η Ευρωπαία Επίτροπος «μισεί τις ΗΠΑ» επειδή έχει επιβάλλει τεράστια πρόστιμα σε αμερικάνικες εταιρίες της ψηφιακής οικονομίας που στρεβλώνουν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, παροιμιώδης επειδή δεν κατόρθωσε να μετουσιώσει τα λόγια σε πραγματικά αντίποινα εναντίον της ΕΕ, της οποίας οι κανόνες ανταγωνισμού έχουν υπερεθνικό χαρακτήρα και ισχύουν έναντι όλων των μονοπωλιακών πρακτικών.

Χαρακτηριστικά, η ΕΕ επέβαλλε το 2018 στη Google πρόστιμο 5,1 δισ. ευρώ για κατάχρηση ισχύος στην αγορά κινητής τηλεφωνίας, τη στιγμή που αντίστοιχα πρόστιμα στις ΗΠΑ κινούνται σε ποσά των 100 εκατ. δολαρίων βάσει του νόμου Σέρμαν αλλά δεν έχουν επιβληθεί σε καμία εταιρία ως τώρα (συνεχίζονται πάντως σχετικές έρευνες της επιτροπής ανταγωνισμού).

Τα διλήμματα των κυβερνώντων αφορούν τον τρόπο επαναπροσδιορισμού του ρυθμιστικού πλαισίου παγκοσμίως προς όφελος των κρατών. Πρέπει να είναι η ρύθμιση εθνική ή υπερεθνική; Να γίνεται μέσω φορολόγησης ή μέσω της εφαρμογής των κανόνων του ανταγωνισμού;

Οι ΗΠΑ έχουν ταχθεί σαφώς υπέρ του ανταγωνισμού, αλλά η απάντηση σε μονοπωλιακές πρακτικές είναι κυρίως ο τεμαχισμός των γιγαντιαίων εταιριών σε μικρότερες χωρίς επιβολή προστίμων. Από τον Οκτώβριο του 2018 έχουν αποδεχθεί πάντως να συζητηθεί στον ΟΟΣΑ η ιδέα μιας πολιτικής συμφωνίας για διεθνή φορολόγηση των πολυεθνικών (όχι μόνο των ψηφιακών κολοσσών δηλαδή) περισσότερο στις χώρες όπου διανέμονται τα προϊόντα και οι υπηρεσίες τους και λιγότερο στις χώρες προέλευσής τους.

Όπως φαίνεται, ο νόμος GAFA θα επιταχύνει τις συζητήσεις και τις αποφάσεις για το θέμα, αρχής γενομένης από τη σύνοδο στη Σαντιγύ. Οι Γάλλοι βάζουν μάλιστα λάδι στη φωτιά υποστηρίζοντας ότι θα αποσύρουν το νέο νόμο σε περίπτωση που επιτευχθεί μια διεθνής συμφωνία μεταξύ των 127 χωρών που συμμετέχουν στις συζητήσεις επί του θέματος στον ΟΟΣΑ.