Οι δημοσκοπήσεις αντιμετωπίζουν σήμερα, διεθνώς, σημαντικά μεθοδολογικά προβλήματα, απόρροια κοινωνικών και τεχνολογικών μετασχηματισμών, τα οποία περιορίζουν την προβλεπτική ικανότητά τους.

Ωστόσο, εκτός από το γενικότερο περιβάλλον, που ισχύει σε όλες ανεξαιρέτως τις χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ, οι δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα και –κατ’ επέκταση– οι προβλέψεις που στηρίζονται σε αυτές, αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα προβλήματα, τόσο δομικά, όσο και συγκυριακά. Από τα σημαντικότερα προβλήματα, με μονιμότερο χαρακτήρα, που δυσχεραίνει σημαντικά την προβλεπτική ικανότητα του επιστημονικού εργαλείου είναι η εντελώς ακανόνιστη διάρκεια του εκλογικού κύκλου, που χαρακτηρίζει ιστορικά το ελληνικό πολιτικό σύστημα, ακόμη και στη μεταπολιτευτική περίοδο, παρά τη σχετική σταθεροποίησή του, που παρατηρήθηκε μέχρι το 2007.

Στην ίδια κατηγορία προβλημάτων ανήκει και η διαπιστωμένη ανεπάρκεια των επίσημων στατιστικών πηγών. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ακόμα και το πραγματικό ύψος του δυνητικού εκλογικού σώματος (πολίτες άνω των 18 ετών, που διαθέτουν το εκλογικό δικαίωμα και διαμένουν σήμερα στη χώρα) παραμένει άγνωστο μέγεθος, δυσχεραίνοντας αφάνταστα το έργο των ελληνικών εταιρειών ερευνών.

Υπάρχουν όμως και προβλήματα που δημιουργεί η τρέχουσα πολιτική συγκυρία.

Αυτά προκαλούνται εξαιτίας του ριζικού μετασχηματισμού που υπέστη και συνεχίζει να υφίσταται το ελληνικό κομματικό σύστημα, στην εποχή των Μνημονίων. Μπορεί η παγκόσμια οικονομική κρίση να επηρέασε τα περισσότερα εθνικά κομματικά συστήματα της Ευρώπης, σε ελάχιστες περιπτώσεις, όμως, οι πολιτικές επιπτώσεις της υπήρξαν τόσο βαθιές, όσο στην Ελλάδα. Η κατάρρευση του ιστορικού δικομματισμού το 2012 και η πρωτοφανής και συνεχιζόμενη εκλογική ρευστότητα, συνιστά μια βασική ιδιαιτερότητα του ελληνικού κομματικού συστήματος. Ως αποτέλεσμά της, δημιουργήθηκε μεγάλος αριθμός νέων κομμάτων, ενώ άλλα αναβαθμίστηκαν ή και εξαφανίσθηκαν, κατά τη μνημονιακή περίοδο (Χρυσή Αυγή, Δράση, ΔΗΜΑΡ, ΔΗΣΥ, ΔΗΞΑΝ, ΑΝΕΛ, Κοινωνική Συμφωνία, ΚΙΔΗΣΟ, ΛΑΕ, Ένωση Κεντρώων). Τα περισσότερα από αυτά διεκδίκησαν με αξιώσεις την είσοδό τους στη Βουλή, με αποκορύφωμα τις τελευταίες εκλογές που ο αριθμός τους έφθασε τα 9!

Η μεταβολή του κομματικού συστήματος είναι διαρκής. Στις πρόσφατες εκλογές, του Σεπτεμβρίου 2015, σημειώθηκαν νέες σημαντικές αλλαγές, σε σχέση με τις εκλογές του Ιανουαρίου: Διασπάστηκε το κυβερνών κόμμα (ΣΥΡΙΖΑ) και ιδρύθηκε η ΛΑΕ, η ΔΗΜΑΡ συμπαρατάχθηκε με το ΠΑΣΟΚ, ενώ το ΚΙΔΗΣΟ, ο ΛΑΟΣ και η ΤΕΛΕΙΑ, κόμματα που έλαβαν αθροιστικά 5,3% τον Ιανουάριο, δεν συμμετείχαν στις εκλογές.

Οι πολιτικές εξελίξεις είναι ιδιαίτερα πυκνές. Αποτέλεσμα είναι να μη διατίθεται επαρκής χρόνος, ώστε να καταγραφεί δημοσκοπικά η επίδρασή τους στο εκλογικό σώμα και –το κυριότερο– να αποκρυσταλλωθούν, εμπειρικά, οι νέες τάσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι σε χρονικό διάστημα μόλις 2,5 μηνών, μεσολάβησαν μια σειρά εξαιρετικά σημαντικών γεγονότων.

1) Πριν από όλα ένα έκτακτο κορυφαίο πολιτικό γεγονός, προϊόν απόλυτου πολιτικού και εκλογικού αιφνιδιασμού, το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, που πυροδότησε πρωτοφανή και συμπυκνωμένη χρονικά πολιτική πόλωση.

2) Ακολούθησε η αλλαγή πολιτικής του κυβερνώντος κόμματος, κατά 180ο.

3) Επιπλέον, μεταξύ του δημοψηφίσματος και των εκλογών της 20ής Σεπτεμβρίου, προκλήθηκε αλλαγή ηγεσίας στη ΝΔ (6/7/2015), υπογράφηκε η συμφωνία με τους δανειστές (12/7/2015), ψηφίσθηκε, στο μέσον του καλοκαιριού, το 3ο Μνημόνιο (14/8/2015), παραιτήθηκε η κυβέρνηση Τσίπρα (20/8/2015) και διασπάστηκε ο ΣΥΡΙΖΑ. (Στις 24/8/2015 κατατέθηκε στον Άρειο Πάγο η αίτηση ίδρυσης της ΛΑΕ).

4) Τέλος, η ραγδαία και μοναδική, για τα ελληνικά δεδομένα, αύξηση της αποχής σε βουλευτικές εκλογές, δημιούργησε κρίσιμα ερωτηματικά, τόσο για το μέγεθος, όσο και για τη σύνθεση του εκλογικού σώματος.

*Από την εισαγωγή του βιβλίου «Δημοσκοπήσεις και πρόβλεψη των εκλογών στην Ελλάδα, 2004-2015»  Των Γιάννη Μαυρή και Γιώργου Συμεωνίδη
 
*Ο Γιάννης Μαυρής είναι πολιτικός επιστήμονας Ph.D, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Public Issue. Ο Γιώργος Συμεωνίδης είναι μαθηματικός M.sc, αναλυτής στατιστικών υποδειγμάτων της Public Issue