Αυτό το βιβλίο μπορεί (και αξίζει) να διαβαστεί απνευστί από 50αρηδες και άνω: Πρόσωπα και καταστάσεις τους είναι αρκετά οικεία και αναγνωρίσιμα. Θα μάθουν πολλά που δεν ήξεραν και θα δουν την πραγματική διάσταση γύρω από γεγονότα τα οποία τα έχουμε κλειδώσει με βάση δογματισμούς ή προκαταλήψεις.

Αλλά καλύτερα θα ήταν να το διαβάσουν οι 49ρηδες και κάτω. Διότι στην πλειονότητά τους δεν γνωρίζουν τίποτε από την επτάχρονη δικτατορία Γεωργίου Παπαδοπούλου, Στυλιανού Παττακού και του (μουρλού, όπως αποκαλείται από ομοιδεάτες του) Ιωαννίδη. Μια γενιά ελλήνων που θεωρεί τη δημοκρατία ως δεδομένη και αυτονόητη (και ελαττωματική, και αμαρτωλή, και προδοτική), δεν έχει ιδέα τι μπορεί να συνεπάγεται η έλλειψή της, η αντικατάστασή της από ένα ανελεύθερο καθεστώς που τιμωρεί την απόκλιση με φρικτό ξύλο.

Στέλιος Κούλογλου, Μαρτυρίες από τη Δικτατορία και την Αντίσταση: Είναι αυτό που δηλώνει ο τίτλος, ένα σώμα μονολόγων, συντεθειμένο με τρόπο απλό, μια παράθεση εξομολογήσεων και αφηγήσεων από πρόσωπα που έζησαν τη δικτατορία από την καλή (καβάλα στο άλογο της εξουσίας) και από την ανάποδη (οι περισσότεροι), που για πολλούς ήταν και ανάσκελη, σε πάγκους κρατητηρίων, να βασανίζονται ανελέητα, συμπλεγματικά, από τη μια λόγω του καθήκοντος του βασανιστή, από την άλλη από μίσος για τη διαφορετικότητά τους, για την εξοργιστική, λεβέντικη ικανότητα να μην υποκύπτουν, και να παίρνουν περισσότερο και περισσότερο θάρρος, από την ανάγκη να νικήσουν την ιδέα των σπασμένων δοντιών τους και των σακαταμένων νεφρών τους και να δικαιωθούν στην ίδια τους τη συνείδηση, κατακτώντας την κάθαρση και τη γαλήνη, όπως οι άγιοι.

Οι ιστορίες τρέχουν. Αλλά δεν είναι ιστορίες ως κατασκευές, ως επινοήσεις, είναι παράθεση πραγματικών εμπειριών, κατατεθειμένες με λόγο προφορικό, ευθύ, με τη γλώσσα της αμεσότητας, η οποία σε κατατοπίζει ακριβώς γύρω από το κλίμα της εποχής και τον ρόλο ή την ιδιοσυστασία των προσώπων, μικρών και μεγάλων, όπως και τη στόφα των γεγονότων αλλά και την ίδια την ιστορική αλήθεια.

Η αλήθεια αυτή αφορά τι πράγμα ήταν η χούντα, ποιές ήταν οι καταβολές της, ποιό ήταν το αντικομμουνιστικό- μιλιταριστικό κλίμα μέσα στο οποίο οι πρωταγωνιστές της διαμόρφωσαν συναίσθηση, αίσθηση ρόλου αλλά και πεδίο κινήσεων. Η αλήθεια αφορά, επίσης, τον ξένο παράγοντα, το παλάτι, το παρακράτος, και θα βοηθήσει να επανεξεταστούν οι βεβαιότητες: Να καταλάβουμε ότι ο αμερικανικός παράγοντας δεν υποκίνησε τη δικτατορία, συνέβαλε όμως καταλυτικά στη δημιουργία του κλίματος που την επέφερε αλλά και του πνεύματος των στασιαστών που την οργάνωσαν. Να καταλάβουμε επίσης το πραγματικό πνεύμα των γεγονότων του “Πολυτεχνείου”, αλλά και να αντιληφθούμε τη γνησιότητα των αντιδικτατορικών αισθημάτων του λαού, ανεξάρτητα πόσο θυελλωδώς εκφράστηκαν αυτά όταν βεβαιωθήκαμε ότι η χούντα είχε πέσει.

Η αλήθεια, όμως, κυρίως αφορά την αποτύπωση των άγριων ενστίκτων αυτού του εσμού των ενστόλων θηρίων. Να καταλάβουν όσοι εξωραϊζουν τα παρελθόντα και ενδίδουν σε “αναθεωρητικές” αποκαλύψεις που μουλιάζουν την πραγματικότητα σε απομυθοποιητικά διαλυτικά υγρά, ότι ο μηχανισμός της επταετίας είχε μίσος και θάνατο. Και επιδόσεις. Αφησε πίσω νεκρούς και ρημαγμένους ανθρώπους. Πολλούς και εκλεκτούς, φημισμένους ή άσημους. Με πρώτο θύμα του τον Παναγιώτη Ελή (κατ’ άλλους “Γιαλή”) που έφαγε σφαίρα επειδή δεν πειθάρχησε σε εντολή φρουρού, ενός ενόπλου που αποδείχθηκε πιο τρομαγμένος από τους κρατούμενούς του, την πρώτη μέρα της επιβολής του καθεστώτος. Ενα συμβάν που έδειξε πόσο η φρικτή πλευρά του ανθρώπου μπορεί να τρομάξει τον ίδιο τον εαυτό του.

Αυτήν τη φρικτή πλευρά της ελληνικής ιστορίας κανείς μας δεν έχει δικαίωμα ούτε να ξεχνά ούτε “να αναθεωρεί”, να σπιλώνει ή να κονταίνει.

Οντας εκ των πρωταγωνιστών της εξέγερσης της 17ης Νοεμβρίου του 1973, ο Στέλιος Κούλογλου παρουσιάζει το βιβλίο και ως εργαλείο αποκατάστασης της Γενιάς του Πολυτεχνείου, αντιλαμβανόμενος ότι η σπίλωση της γενναίας αυτής φουρνιάς Ελλήνων, αν δεν εκκινεί από φθόνο για όσους δεν την ακολούθησαν σε αυταπάρνηση και ενθουσιασμό, σίγουρα αποτελεί εργαλείο ξεκαθαρίσματος αλλότριων πολιτικών λογαριασμών, κυρίως όμως συνολικής ενοχοποίησης της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας από εκείνους που θα ήταν μια χαρά χουντικοί εάν είχαμε χούντα σήμερα.

*Με την ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου (εκδόσεις ΕΣΤΙΑ) στην Πάτρα, Παρασκευή, 8.30, στοά Πραπόπουλου).

Πηγή: pelop