Πριν από δύο χρόνια, τρεις μήνες πριν από την έκρηξη του κορωνοϊού, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Παρακολούθησης Ετοιμότητας (Global Preparedness Monitoring Board – GPMB) εξέδωσε μια προειδοποίηση προς τη διεθνή κοινότητα, ότι μια πανδημία ήταν μόνο θέμα χρόνου και ότι ο κόσμος δεν ήταν προετοιμασμένος. Δυστυχώς, είχαμε δίκιο.

Ads

Μετά από 20 μήνες με Covid-19, με σχεδόν πέντε εκατομμύρια θανάτους και οικονομική καταστροφή, λέμε ξανά ότι ο κόσμος δεν είναι προετοιμασμένος. Δεν έχει την ικανότητα να τερματίσει αυτήν την πανδημία στο άμεσο μέλλον, ούτε να αποτρέψει την επόμενη.

Δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν οι καταστροφικές αποτυχίες αυτής της πανδημίας. Έχουν τις ρίζες τους σε μια μακρά ιστορία ανισότητας και αδράνειας. Θα πρέπει να νιώθουμε βαθιά ντροπή για τις πολλαπλές τραγωδίες που έχουν συντρίψει τις ζωές μας.

Πρέπει να θρηνούμε και να θυμώνουμε.

Διότι εκατομμύρια θάνατοι – πολλοί εκ των οποίων μπορούσαμν να αποφευχθούν – δεν είναι ούτε φυσιολογικοί ούτε αποδεκτοί. Ο Covid αποκάλυψε έναν κατακερματισμένο κόσμο από έχοντες και μη, όπου η πρόσβαση σε εμβόλια, θεραπείες και μέσα ατομικής προστασίας, εξαρτάται από την ικανότητά σας να πληρώσετε.

Ads

Το πιο κραυγαλέο είναι η ανισορροπία  των εμβολίων που χτυπά την ηθική μας και επιβεβαιώνει ότι αυτή η πανδημία δεν είναι πλέον κοινό πρόβλημα. Τα ποσοστά διανομής εμβολίων ακολουθούν σχεδόν απόλυτα την κατανομή του εισοδήματος.

Η έλλειψη παγκόσμιας ισότητας οφείλεται εν μέρει στη θεμελιώδη παρανόηση της παγκόσμιας αλληλεγγύης: Ότι βασίζεται στη γενναιοδωρία και όχι στη δικαιοσύνη. Προκαλείται επίσης από μακροχρόνιες συστημικές ανισότητες στο  παγκόσμιο σύστημα έκτακτης ανάγκης για την υγεία και στο ευρύτερο διεθνές σύστημα.

Η χρηματοδότηση της ετοιμότητας και της ανταπόκρισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης υγείας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ad hoc, διμερή και πολυμερή αναπτυξιακή βοήθεια. Οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος συχνά υποεκπροσωπούνται και οι ευκαιρίες για συμμετοχή των κοινοτήτων και της κοινωνίας των πολιτών είναι πενιχρές, περιθωριοποιώντας περαιτέρω τις ευάλωτες ομάδες.

Ο Covid ξέσπασε σε έναν πολωμένο κόσμο που χαρακτηρίζεται από αυξημένο εθνικισμό, δυσπιστία και ανισότητα. Και απλώς έχει επιταχύνει αυτές τις τάσεις. Οι ανεπάρκειες ξεκινούν από την κορυφή. Η γενική συνέλευση του ΟΗΕ, το Συμβούλιο Ασφαλείας των
Ηνωμένων Εθνών, η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας, οι ηγέτες των G7 και G20, μεταξύ άλλων, έχουν λίγα να επιδείξουν για τις προσπάθειές τους εκτός από τις δηλώσεις προθέσεων.

Ακόμη χειρότερα, ενώ το κλειδί για τον περιορισμό της πανδημίας και την προετοιμασία για την επόμενη είναι η συλλογική δράση, οι τρέχουσες διαδικασίες για τη μεταρρύθμιση του συστήματος έκτακτης ανάγκης για την υγεία είναι αποσπασματικές.

Για όλες τις προκλήσεις της πανδημίας, έχει προσφερθεί μια ευκαιρία. Μας έδωσε την αφορμή να γιορτάσουμε τον σωτήριο και εμπνευσμένο ρόλο που μπορεί να παίξει η επιστήμη στον μετριασμό των επικίνδυνων ασθενειών. Έχουμε δει την καλοσύνη και την αλληλεγγύη που μπορούμε να προσφέρουν ο ένας στον άλλον. Καταλήξαμε επίσης να συμφωνήσουμε, ότι το παγκόσμιο σύστημα έκτακτης ανάγκης για την υγεία χρειάζεται θεμελιώδη μεταρρύθμιση.

Η ετοιμότητα ξεκινά από τις κοινότητες και τις χώρες. Κάθε χώρα έχει την ευθύνη για την προστασία του πληθυσμού της. Κάθε χώρα πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει έναντι του λαού της. Κάθε χώρα μπορεί – και πρέπει – να κάνει περισσότερα. Αλλά η παγκόσμια ετοιμότητα είναι μεγαλύτερη από το άθροισμα της εθνικής ετοιμότητας. Χρειάζεται συλλογική και συντονισμένη δράση. Στην καρδιά της πρέπει να βρίσκεται ένα νέο παγκόσμιο κοινωνικό συμβόλαιο που να δίνει προτεραιότητα στην ισότητα, τη λογοδοσία, την αλληλεγγύη, την αμοιβαιότητα και τη συμπερίληψη.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το GPMB, στη νέα του έκθεση, ζητά ισχυρότερη πολιτική βούληση και υπευθυνότητα για να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο η διεθνής κοινότητα προετοιμάζεται για μελλοντικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για την υγεία.

Καλούμε τις χώρες – συμπεριλαμβανομένων εκείνων από τον παγκόσμιο νότο – να συνεργαστούν με την κοινωνία των πολιτών, τον ιδιωτικό τομέα και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, να λάβουν επείγοντα μέτρα για την ενίσχυση του συστήματος ετοιμότητας και αντιμετώπισης πανδημιών. Να διαπραγματευτούν μια διεθνή συμφωνία στον ΠΟΥ. Να δημιουργήσουν ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο στην Παγκόσμια Τράπεζα. Και να αναπτύξουν μηχανισμούς από άκρο σε άκρο για την προώθηση των δημόσιων αγαθών για έκτακτες ανάγκες υγείας και την ανταλλαγή δεδομένων.

Και στην καρδιά αυτού του οικοσυστήματος, χρειαζόμαστε έναν ενδυναμωμένο ΠΟΥ, ενισχυμένο με πόρους και εξουσία. Τονίζουμε επίσης τη σημασία της ανεξάρτητης παρακολούθησης, η οποία διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση της ευθύνης των ηγετών, των κυβερνήσεων και των θεσμών μας. Μαζί, αυτές οι ενέργειες θα βοηθήσουν στη δημιουργία ενός συνεκτικού σχεδίου για την παγκόσμια ετοιμότητα και παρακολούθηση. Καθώς προχωράμε με αυτές τις λύσεις, πρέπει να έχουμε υπόψη μας τα διδάγματα του παρελθόντος και να σχεδιάζουμε για ισότητα και αλληλεξάρτηση.

Το παράθυρο ευκαιρίας για αλλαγή εξαφανίζεται γρήγορα. Καθώς η ζωή σε ορισμένα μέρη του πλανήτη επιστρέφει σε μια νέα κανονικότητα, και η προσοχή του κόσμου αποσπάται αλλού, η επείγουσα ανάγκη εξασθενεί.

Ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε. Έχουν γίνει εκατοντάδες συστάσεις για τη μεταρρύθμιση του συστήματος. Απλώς δεν φαίνεται να το κάνουμε. Αλλά πρέπει να το κάνουμε. Έχουμε μάθει με τον δύσκολο τρόπο ότι η ασθένεια δεν γνωρίζει σύνορα. Κανείς από εμάς δεν είναι ασφαλής μέχρι να είμαστε όλοι ασφαλείς. Πρέπει να περάσουμε από τα λόγια στην πράξη.

*Ο Ελχάτζ Ας Σάι είναι συμπρόεδρος του Global Preparedness Monitoring Board, οργανισμο΄λυ που δημιουργήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Παγκόσμια Τράπεζα

Πηγή: theguardian.com