Μία δήλωση του Ερντογάν την προηγούμενη εβδομάδα ήταν αρκετή για να αρχίσουν οι γνωστοί κύκλοι σε Ελλάδα, αλλά και Κύπρο, να πλέκουν την φανέλα του στρατιώτη.

Ads

Κοντά σε αυτούς στοιχήθηκαν και ψύχραιμοι, μέχρι σήμερα, αναλυτές και δημοσιολογούντες κινούμενοι από κεκτημένη αντιπολιτευτική διάθεση, ξεχνώντας ότι τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής δεν θα έπρεπε να είναι πρόσφορο έδαφος εύκολης αντιπολιτευτικής ρητορικής.

Αντανακλά όμως η δήλωση Ερντογάν μία νέα φάση αναθεωρητισμού; Ανοίγει ζητήματα αμφισβήτησης της Συνθήκης της Λωζάνης, η οποία, ας ξεπεράσουμε έστω στιγμιαία τον ελληνοκεντρισμό μας, καθόριζε και τα νότια και νοτιοανατολικά σύνορα της γείτονος, άρα αφορά και στις σχέσεις της με τους Κούρδους;

Την απάντηση μας τη δίνει το δεύτερο μέρος της δήλωσης που αναφέρεται στη Συνθήκη των Σεβρών. Μία προσεκτική ματιά στην επικοινωνιακή στρατηγική των Τούρκων πολιτικών εδώ και δεκαετίες δείχνει ότι η επίκληση στην ταπεινωτική Συνθήκη των Σεβρών (σηματοδότησε τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την είσοδο των Δυτικών στη χώρα και την κηδεμονία του σουλτάνου) είναι ένα σίγουρο μέσο, προκειμένου να απελευθερωθεί ο αντιδυτικισμός των τούρκων. Οι κακοί Δυτικοί, οι οποίοι, διαχρονικά, απεργάζονται την καταστροφή του Τουρκικού έθνους και εποφθαλμιούν τα εδάφη της Τουρκίας. Μία σχεδόν ξεχασμένη συνθήκη στην Ευρώπη που όμως στην Τουρκία η θύμησή της προκαλεί εθνικιστικό παραλήρημα, ένας φόβος που ενώνει φιλελεύθερους και εθνικιστές και που, από τον περασμένο Ιούλιο, λειτουργεί ως πρώτης ποιότητας λίπασμα στις θεωρίες συνωμοσίας που ανθίζουν στη χώρα. Μία Συνθήκη, εύθραυστη όσο και οι πορσελάνες που κατασκευάζονταν στο εργοστάσιο όπου υπεγράφη, που, επιπλέον, προέβλεπε κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις δημιουργία κατ’ αρχήν αυτόνομου Κουρδικού Κράτους και την οποία, ακόμη και σήμερα επικαλούνται οι Κούρδοι.

Ads

Το «σύνδρομο των Σεβρών» προσπαθεί να ανακαλέσει στη συλλογική μνήμη των Τούρκων ο Ερντογάν όταν συνδέει, στο τέλος της δήλωσης, την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου με τη Δύση και σημειώνει ότι. αν είχε επιτύχει, οι συνέπειες για την Τουρκία θα ήταν δυσμενέστερες απ’ ό,τι αυτές των Σεβρών. Επίσης, προσπαθεί να διασκεδάσει τις ανησυχίες των συμπολιτών του για την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης που παρατείνεται και την περιστολή βασικών ελευθεριών ως προϊόντα μηχανορραφιών του δυτικού κόσμου και του ευρωπαϊκού Τύπου.

Όμως αυτό δεν του είναι αρκετό: η επίκληση της Συνθήκης των Σεβρών και η ενεργοποίηση του αντίστοιχου συνδρόμου, φέρνει μοιραία στο μυαλό του μέσου Τούρκου τον λυτρωτή από αυτή την ταπείνωση: τον Κεμάλ Ατατούρκ και τον Πρωθυπουργό του Ινονού, ο οποίος υπέγραψε την Συνθήκη της Λωζάνης: ο σημερινός πόλεμος του Ερντογάν είναι διμέτωπος: Γκιουλενικοί και κεμαλιστές. Και σε αυτούς τους τελευταίους και τον κεμαλισμό επιτίθεται, λέγοντας ότι δεν υπερασπίστηκαν ως έπρεπε τα δίκαια της χώρας.

Η συνθήκη της Λωζάνης υπήρξε η ιστορική αφετηρία της σύγχρονης Τουρκίας, που σφραγίστηκε ιδεολογικά από τον κεμαλισμό, ο οποίος έχει πολύ βαθιές ρίζες στην τουρκική κοινωνία οριζόντια, ακόμη και μέσα στο ΑΚΡ. Στον κεμαλισμό επιτίθεται και όχι στην Ελλάδα, τον σπόρο της αμφιβολίας για την ευθυκρισία, τον πατριωτισμό και τις ικανότητες των ηρώων τους θέλει να σπείρει στην τουρκική κοινωνία και να θέσει εν αμφιβόλω τις αξίες πάνω στις οποίες χτίστηκε η κεμαλική Τουρκία.

Πόσο μακρινό φαντάζει σήμερα το δόγμα Νταβούτογλου, η θεωρία των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες και το «στρατηγικό βάθος» στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Αντί για φιλικές σχέσεις με τις γύρω χώρες, και τους συμμάχους, η σύγχρονη Τουρκία έχει ανοίξει μέτωπα παντού και με όλους (η νεόκοπη φιλία με τον Πούτιν με συγκολλητική ουσία τον αντιευρωπαϊσμό και τον αντιδυτικισμό ιστορικά είναι εξαιρετικά επισφαλής) και από παράγοντας σταθερότητας στην Μέση Ανατολή, έχει γίνει μέρος του προβλήματος.

Τα 15 χρόνια της πρωτοκαθεδρίας του AKP έχουν δείξει, όμως, ότι ο περίφημος αυθορμητισμός και το απρόβλεπτο του Τούρκου ηγέτη έχουν ένα βαθιά ελεγχόμενο σκληρό πυρήνα ιεράρχησης των προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Και σήμερα, τα προβλήματά του είναι πολύ μακριά από την Ελλάδα.