Την ίδια ώρα που η χώρα προσπαθεί να ξεφύγει από την κρίση, οι πλημμύρες εμφανίζονται όλο και συχνότερα, οι πάγοι στους πόλους λιώνουν, η στάθμη των θαλασσών ανεβαίνει, φαινόμενα που συνοδεύονται από ξηρασίες, επανεμφάνιση ασθενειών, καταστροφές καλλιεργειών και οικοσυστημάτων καθώς και απώλειες ανθρώπινων ζωών. Η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ζωής και την παράλληλη αποτροπή των κλιματικών αλλαγών, είναι επιτακτική.

Χρειαζόμαστε ένα νέο ενεργειακό μοντέλο, με απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, με έμφαση στην εξοικονόμηση και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπου όμως οι δημοσυνεταιριστικές πρωτοβουλίες θα έχουν τον πρώτο λόγο. Το επιβάλει -εκτός από την κλιματική αλλαγή- και η ανάγκη παραγωγικής ανασυγκρότησης με προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.

Χρειαζόμαστε μια Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση βασισμένη στην αλληλεγγύη, όπως προτείνουν οι Πράσινοι, που θα επιτρέψει στα κράτη μέλη της ΕΕ να αποκτήσουν σχεδόν το 100% της ενέργειάς τους από ΑΠΕ μέχρι το 2050, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι τα οφέλη θα διαχυθούν σε ολόκληρη την κοινωνία.

Χρειαζόμαστε ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής ασφαλούς και από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η οποία θα μπορεί να διασφαλίσει ότι οι πολίτες και οι δήμοι θα μπορούν να διατυπώσουν τη γνώμη τους και να αναλάβουν τον έλεγχο της διαδικασίας. Αυτό θα δημιουργήσει υψηλής ποιότητας πράσινες θέσεις εργασίας, θα τονώσει την οικονομία και θα διασφαλίσει την ευρωπαϊκή ευθύνη για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής, όπως εξηγούσα σε άρθρο μου πριν δυο μήνες (https://goo.gl/Xzim0M). 

Για τη χώρα μας, μια τέτοια μετάβαση θα αναζωογονήσει τις τοπικές κοινότητες και την περιφερειακή οικονομία ενώ θα συμβάλει και στη βελτίωση των δημοσιονομικών. Ωστόσο, οι Οικολόγοι Πράσινοι εκτιμούν ότι η δημιουργία νέων λιγνιτικών μονάδων (Πτολεμαΐδα-5, Μελίτη-2) βρίσκεται σε αντίθετη κατεύθυνση (https://goo.gl/VGTcNz). Αντίθετα, πρέπει να βελτιωθεί η υπουργική απόφαση για την αυτοπαραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ (https://goo.gl/52hIZh), λύση που θα βοηθήσει νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις να μειώσουν και σταδιακά να  απαλλαγούν από τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά καταπολεμήθηκε από ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και πρέπει να προταχθεί η άμεση εφαρμογή της από τη νέα κυβέρνηση και τους εμπλεκόμενους φορείς (ΔΕΗ, ΔΕΔΗΕ).

Επιπλέον, πρέπει να υιοθετηθούν ρυθμίσεις για τη δημιουργία ενεργειακών συνεταιρισμών αλλά και για crowdfunding/microinvesting, ώστε να μπορεί ένας πολίτης να χρηματοδοτεί και με 100 ευρώ ένα μικρό έργο ΑΠΕ, αντί για την υποστήριξη μεγαλοεπιχειρηματιών και πολυεθνικών επιχειρήσεων. Η ευρωπαϊκή εμπειρία είναι σημαντική. Πχ μόνο στη Γερμανία, μετά τη μεταρρύθμιση του 2006, έχουν συσταθεί περισσότεροι από 1000 νέοι συνεταιρισμοί, που δραστηριοποιούνται στις υπηρεσίες, την υγεία κτλ, με πιο σημαντικό τον τομέα των ΑΠΕ, που αριθμεί περίπου 600 συνεταιρισμούς, οι οποίοι παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο και στην ανάπτυξη ενός περιφερειακού δικτύου παροχής ενέργειας. Οι τοπικές κοινωνίες εμπλέκονται θετικά στη συνεταιριστική παραγωγή και διανομή ενέργειας και συχνά επιτρέπουν τις χρήσεις στεγών σε δημόσια κτήρια, όπως τα σχολεία, οι οποίες διαφορετικά δεν θα ήταν προσβάσιμες σε ιδιώτες. Πολλές συνεταιριστικές τράπεζες στηρίζουν την ίδρυση συνεταιρισμών ΑΠΕ, προσφέροντας τεχνογνωσία και αναλαμβάνοντας ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ των φορέων.
Από σχετικές δηλώσεις του Υπουργού ΠΑΠΕΝ κ. Λαφαζάνη (https://goo.gl/xDq1BB), η πολιτική του υπουργείου φαίνεται να εστιάζει κυρίως στην προσπάθεια να μην ξεπουληθεί η ΔΕΗ. Δεν μπορούμε όμως να μην συνυπολογίζουμε τις παγκόσμιες τάσεις εγκατάλειψης των ορυκτών καυσίμων και του λιγνίτη και στροφής προς τις ΑΠΕ, οι οποίες δεν χρειάζονται κάποια συγκεντροποιημένη κρατική δημόσια επιχείρηση για να λειτουργήσουν. Οι πολυάριθμες τοπικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ στην Ευρώπη δείχνουν έναν δρόμο που μπορεί να θέσει τη χώρα εντός της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Ένωσης και να δημιουργήσει μια νέα οικονομική ώθηση σε συνθήκες κρίσης και δημοσιονομικής υποχρηματοδότησης.

Υπενθυμίζουμε, άλλωστε, ότι μια από τις 22 προγραμματικές θέσεις των Οικολόγων Πράσινων, που έγιναν δεκτές προεκλογικά από τον ΣΥΡΙΖΑ, αναφερόταν ακριβώς σε «ένα ενεργειακό μοντέλο που θα απομακρύνεται από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, με στόχο την πλήρη απεξάρτηση εντός 20 ετών και θα στηρίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εξοικονόμηση». Αυτό σημαίνει μια ισχυρή κυβερνητική δέσμευση για την ενεργειακή μετάβαση και στην Ελλάδα. Και αυτή η μετάβαση δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται από έναν σκληρό κρατικό έλεγχο αλλά από έναν αποκεντρωμένο εκδημοκρατισμό και στον τομέα της ενέργειας.

Μπορούμε να εφαρμόσουμε μια ομαλή μετάβαση προς μια ουσιαστικά απόλυτη εξάρτηση από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κάνοντας τρεις επιλογές και ξεκινώντας τώρα: α) χρησιμοποιώντας πολύ πιο αποδοτικά τις ενεργειακές πηγές που έχουμε, β) υιοθετώντας όλο και περισσότερο «ήπιες» τεχνολογικά και ποικίλες ανανεώσιμες πηγές (όπως ηλιακή θέρμανση, μετατροπή αγροτικών και κτηνοτροφικών υπολειμμάτων, άνεμο και μικροϋδροηλεκτρισμό, φωτοβολταϊκά και γεωθερμία), που προσφέρουν ενέργεια στην κλίμακα και ποιότητα που χρειαζόμαστε και γ) χρησιμοποιώντας μεταβατικά και ορυκτά καύσιμα, καθαρά και οικονομικά.

Ένας τέτοιος δρόμος ήπιας ενέργειας έχει τα δικά του προβλήματα αλλά είναι λιγότερο δύσκολος από αυτά ενός δρόμου σκληρών μορφών. Ο ήπιος δρόμος είναι πραγματικά φθηνότερος, συντομότερος, πιο σίγουρος και ασφαλής με τη σημερινή γνώση των ήπιων τεχνολογιών αλλά προϋποθέτει αλλαγές τρόπου ζωής και πολιτικής αντίληψης. Προϋποθέτει επιλογές προς μια κοινωνία μικρότερων ανισοτήτων, συλλογικής αντιμετώπισης της υποβάθμισης της ζωής και του πλανήτη και αξιοποίησης όλων των δυνατοτήτων για μια άλλη προοπτική, οικολογική και κοινωνικά αλληλέγγυα.
 
*Ο Μιχάλης Τρεμόπουλος είναι πρώην ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, www.tremopoulos.eu