Οι τοπικοί αυτοσχεδιασμοί των κυβερνώντων έχουν κουράσει τόσο την ελληνική κοινωνία, που υφίσταται τα αμελέτητα σχέδια, όσο και τους Ευρωπαίους εταίρους που υφίστανται την ελαφρότητα των εθνικών συνομιλητών. Οι αυτοσχεδιασμοί αυτοί αποτελούν ωστόσο μια αναμενόμενη εκδήλωση της αδράνειας ενός πολιτικού συστήματος, που επί χρόνια σχεδίαζε με μοναδικό άξονα την αναπαραγωγή του στην εξουσία και την προνομιακή σχέση του με τους ισχυρούς επιχειρηματικούς ομίλους.

Ads

Η αντικατάσταση της δικομματικής εναλλαγής με τη συναίνεση θα επιτείνει την εγκατάλειψη της κοινωνίας. Χρειάζεται συνολική αντιστροφή της σύνθεσης, της ποιότητας και της στελέχωσης του Κοινοβουλίου. Η αριστερά μπορεί να συμβάλει συνδέοντας το αίτημα για εκλογές με πρωτοβουλίες για την απελευθέρωση της ποιοτικής έκφρασης όλων των ιδεολογικών τάσεων της κοινωνίας, για μια νέα κοινοβουλευτική σύνθεση υπέρ της δημοκρατικής διεύθυνσης και της συνταγματικής ενίσχυσης της εργασίας και των δικαιωμάτων.

Επί χρόνια τα δύο κυβερνητικά κόμματα απέφευγαν την επεξεργασία στόχων κοινωνικής ανάπτυξης, ξευτέλιζαν την πρακτική του πολιτικού σχεδιασμού υποκαθιστώντας τον με «πρωινούς καφέδες στου Μαξίμου», γελοιοποιούσαν την έννοια της ευρωπαϊκής στρατηγικής συνθέτοντας για την ευρωβουλή λίστες τιμητικής αποστράτευσης αντί για λίστες δυναμικής ελληνικής συμμετοχής και ευρωπαϊκής συνοχής.

Χάρη στον μαγικό καθρέφτη της συναλλαγής με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στη χρησιμοθηρική εθελοτυφλία των Ευρωπαίων εταίρων για τη σκανδαλώδη διάθεση των επιδοτήσεων, κατασκεύασαν ένα πολιτικό προσωπικό αρχοντοχωριάτικης αυταρέσκειας.

Με την ψευδαίσθηση της ολοκληρωτικής ισχύος επί του εκλογικού σώματος, αναίρεσαν τη διάκριση των εξουσιών, δημιουργώντας τείχη ασυλίας και παρά-κυκλώματα σε κάθε τύπο εξουσίας.

Εγκατέλειψαν κάθε έννοια κεντρικού και περιφερειακού σχεδιασμού, απέφευγαν να μελετήσουν στόχους και τρόπους εταιρικότητας του κρατικού με τον ιδιωτικό και τον περιφερειακό τομέα, προκρίνοντας τον παραγοντισμό, τη δημαγωγία και τη συναλλαγή.

Τις υποδομές που θα έπρεπε να ισχυροποιηθούν για να συνέχουν την κοινωνία μας στο παγκοσμιοποιούμενο περιβάλλον, τις παρέδωσαν έναντι ατομικού ή κομματικού τους χρηματισμού σε μια ασύδοτη αγορά παραγώγων υπηρεσιών. Μια αγορά που εκμεταλλεύεται χωρίς αντιστάθμισμα την κρατική παροχή ενέργειας και κεντρικών υπηρεσιών για την παρασιτική σύνδεση και εμπορία συνοδευτικών υπηρεσιών και προϊόντων.

Αναίρεσαν την έννοια της κρατικής πολιτικής στην ενέργεια, στις μεταφορές, στην επικοινωνία, καθώς και στους τομείς της παιδείας, της υγείας, της χωροταξίας και του πολιτισμού. Αντί να φροντίσουν την επεξεργασία ενός συστήματος στόχων και συνεργιών θεμελιωμένων στην ελληνική πραγματικότητα και αρθρωμένων στην ευρωπαϊκή στρατηγική, ανάπτυξαν ένα σύστημα εξαπάτησης του δημοσίου συμφέροντος και των πολιτών-δικαιούχων των υπηρεσιών, ένα σύστημα κρυφής συναλλαγής με άνομα συμφέροντα και πρόσωπα.

Η χρόνια αυτή εγκατάλειψη της ελληνικής κοινωνίας και της ευρωπαϊκής υπόθεσης οδήγησε τα πιο ικανά στελέχη των δύο κομμάτων σε απομάκρυνση από την πολιτική. Απόμεινε το κατακάθι της κομματικής γραφειοκρατίας να δίνει εσωκομματικές μάχες με μια κοσμικά αναπαραγόμενη πολιτική οικογενειοκρατία.

Από το παλιό αυτό κομματικό σύστημα δεν μπορεί πλέον να παραχθεί ούτε πολιτική σκέψη ούτε δημιουργική κοινοβουλευτική σύνθεση. Εγκατέλειψαν την κοινωνία, τώρα τους εγκαταλείπει η κοινωνία. «Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα» εκβιάζουν και συκοφαντούν, επιτίθενται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, προσπαθούν να ξεγελάσουν πάλι τους Ευρωπαίους εταίρους είτε προσφέροντας την εναπομείνασα κρατική περιουσία, είτε απειλώντας δήθεν με αποσχιστικές κορώνες και με αυτοσχέδια ανοίγματα εθνικής συναλλαγής στις αναδυόμενες οικονομίες της Ρωσίας, της Κίνας ή του Κατάρ.

Από τις πολιτικά απονεκρωμένες κομματικές διαδικασίες προέκυψαν και συνεχίζουν να προκύπτουν είτε γραφικά πρόσωπα υπουργών περιορισμένης τηλεοπτικής διάρκειας, είτε παράπλευρα μικρό-κόμματα, όπως παλαιότερα των κ.κ. Σαμαρά, Αβραμόπουλου Αρσένη, Τσοβόλα, ή σήμερα των Καρατζαφέρη, Μπακογιάννη και Φλωρίδη. Κυβερνητικά στελέχη με ρηχή σκέψη και «αυτοσχέδιους μηχανισμούς» από τη μια, δημαγωγικά μορφώματα και μικροαστικά μικρό-μεγαλεία από την άλλη. Στη φτηνή αυτή πολιτική αγορά ξεπετάγονται κάθε τόσο και οι μικρομέγαλες δήθεν προσωπικότητες αποτυχημένων πολιτικών ή υπολειμμάτων της χουντικής καμαρίλας.
 
Το πολιτικό ζητούμενο σήμερα δεν προσδιορίζεται κατά συνέπεια στη συνεργασία των κομμάτων του παλιού κομματικού συστήματος, όπως προβάλλουν τα λόμπι που έχουν δέσει και δεθεί μαζί τους. Μια τέτοια κοινοβουλευτική συναίνεση θα επιτείνει την εγκατάλειψη της κοινωνίας, θα εντείνει την παλαιοκομματική ιδιοποίηση του κράτους, θα οδηγήσει την κοινωνία σε μια ιδιόμορφη «κατάσταση πολιορκίας».

Η αντιστροφή των «μνημονιακών» συναλλαγών και των αντισυνταγματικών πρακτικών κατά της κοινωνίας δεν μπορεί όμως ούτε να γίνει αποκλειστικά από την αναγκαία σύμπραξη των αριστερών δυνάμεων. Χρειάζεται η ενεργοποίηση ευρύτερων πολιτικών τάσεων που παραμένουν εγκλωβισμένες ή αποκλεισμένες από το παλιό κομματικό σύστημα.

Η ολική ανανέωση της σύνθεσης, της ποιότητας και της στελέχωσης του κοινοβουλίου, η κατασκευή νέων σχέσεων εμπιστοσύνης στην εκπροσώπηση όλου του πολιτικού φάσματος αποτελούν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την αντιστροφή της εγκατάλειψης της ελληνικής κοινωνίας και την εκ νέου συνάρθρωσή της με τις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Η επιδίωξη της εντιμότητας στην πολιτική πρακτική, της προτεραιότητας του σχεδιασμού, της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας στη διεύθυνση της κοινωνίας θα πρέπει να αφορά την πολιτική έκφραση όλων των ιδεολογικών τάσεων και των κοινωνικών αναφορών της ελληνικής κοινωνίας.
Η ανάδειξη του ζητήματος της Δημοκρατίας από την αριστερά θα πρέπει να συνδυαστεί με δράσεις κατά εκλογική περιφέρεια με στόχο τη ριζική ανανέωση της στελέχωσης και λειτουργίας της συνολικής πολιτικής ζωής, ώστε να μπορέσουν να εκπροσωπηθούν στο νέο κοινοβούλιο όλοι και όλες που έχουν οδηγηθεί σε παθητική σιωπή ή σε ενεργητικό αποκλεισμό.
 
Η θεσμική προστασία της ζωής και της εργασίας στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, η πρακτική της κοινωνικής υπόστασης των ατομικών δικαιωμάτων για στέγη και διατροφή, ο σχεδιασμός για ένταξη όλων στην κοινωνία, χωρίς αποκλεισμούς από την εκπαίδευση και από τον πολιτισμό, θα μπορούσαν να διαμορφώσουν ένα ευρύτατο πλαίσιο πολιτικών πρωτοβουλιών και ενθάρρυνσης νέων προσώπων και νέων πρακτικών. Ένα πλαίσιο με νέα, κοινωνικά έντιμη ιεράρχηση των οικονομικών προτεραιοτήτων και των αναπτυξιακών κατευθύνσεων, για να αντικαταστήσει την υποκρισία και την πονηριά με νέα δημοκρατικά πρότυπα πολιτικής σκέψης και δημόσιας πρακτικής.

Οι ειδικές θέσεις της αριστεράς θα αποκτήσουν μια νέα βαρύτητα ώστε να αναπτερώσουν την κοινωνική αλληλεγγύη, τη συνδικαλιστική οργάνωση και την αίσθηση ελευθερίας και δημιουργίας στην πνευματική ζωή.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο μπορούν να υπάρξουν κοινοβουλευτικές συμφωνίες για την προοπτική δημοκρατικών συνταγματικών ρυθμίσεων, αντίθετων στις απορρυθμίσεις που προετοιμάζει το παλιό πολιτικό κατεστημένο. Στην επιδίωξη αυτής της νέας δημοκρατικής ποιότητας και στελέχωσης, η αναζήτηση μιας πλουραλιστικής «πρωθυπουργικής πλειοψηφίας» από την αριστερά θα μπορούσε να είναι μια ρεαλιστική και ριζοσπαστική προοπτική.
 
* Ο Φραγκίσκος Καλαβάσης είναι καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου