Είναι γνωστό τοις πάσι ότι ουκ ολίγες επιχειρήσεις και επιχειρηματίες έχουν μεταφέρει την έδρα τους σε κάποια γειτονική χώρα, κατά προτίμηση Βουλγαρία και Ρουμανία. Αυτές ως κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης απολαμβάνουν ευκολίες και προνόμια του ενιαίου χώρου.

Είναι επίσης γνωστό ότι αιτίες μετεγκατάστασης είναι η εγχώρια ύφεση και τα «ελκυστικά» φορολογικά συστήματα (φορολογικοί συντελεστές) που υπάρχουν εκεί. Οι χώρες αυτές θεωρούνται τύποις «φορολογικοί παράδεισοι», καθώς η οικονομική βάση, οι υποδομές, το κράτος με τη γραφειοκρατία, το εξαρτημένο τραπεζικό σύστημα και η πολιτική και κοινωνική ρευστότητα, δεν μπορούν να τις κατατάξουν ως κλασικά υποδείγματα. Παρόλα αυτά, είναι γεγονός ότι ο αριθμός των ελληνικών εταιρειών και των επιχειρηματιών που πηγαίνουν εκεί, είναι μεγάλος και βαίνει αυξανόμενος.

Τι ισχύει σε αυτές τις περιπτώσεις

Εφόσον είναι αδύνατο να υπάρξουν εμπόδια ή περιορισμοί μετεγκατάστασης (αντίθετα, έπρεπε να υπάρχουν κίνητρα παραμονής στην Ελλάδα), όσοι και όσες επιλέγουν αυτόν το δρόμο πρέπει να γνωρίζουν ότι οποιοδήποτε εισόδημα αποκτούν στην αλλοδαπή, οφείλουν να το δηλώνουν στις ελληνικές φορολογικές αρχές, μέσω της Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος (εξυπακούεται ότι για να το κάνουν αυτό, πρέπει να είναι υπόχρεοι σε δήλωση εισοδήματος στην Ελλάδα). Το εισόδημα που αποκτάται, ορίζεται ως «παγκόσμιο εισόδημα» και υπόκειται σε φόρο, εάν η κατοικία είναι στην Ελλάδα ή η χώρα μας νοείται ως ο συνήθης τόπος διαμονής του (άρθρα 2, 3 και 4, Νόμος 4172/13).

Πότε θεωρείται συνήθης η διανομή στην Ελλάδα;

Όταν η παραμονή στη χώρα υπερβαίνει τις 183 ημέρες το χρόνο, με το βάρος της απόδειξης να το έχει ο φορολογούμενος (παράγραφος 7, άρθρο 61, Νόμος 2238/94).

Η Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος

Η χώρα μας έχει υπογράψει διμερείς συμβάσεις για την αποφυγή διπλής φορολογίας. Αυτές ονομάζονται Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας και οι προαναφερθείσες χώρες (Βουλγαρία και Ρουμανία) έχουν συνάψει με την Ελλάδα. Σύμφωνα με αυτές, δεν υπόκειται σε φορολογία εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα και αποκτάται από πρόσωπο που κατοικεί στην αλλοδαπή, αν μεταξύ Ελλάδας και χώρας κατοικίας του προσώπου, υπάρχει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας εισοδήματος. Τότε το εισόδημα φορολογείται μόνο στη χώρα κατοικίας του προσώπου, όπως και το εισόδημα που προκύπτει στην αλλοδαπή, αλλά αποκτάται από πρόσωπο που κατοικεί στην Ελλάδα.

Σε αυτές τις συμβάσεις αναφέρεται ότι τα κέρδη των επιχειρήσεων (ελληνικών συμφερόντων) που δραστηριοποιούνται -επί παραδείγματι- Βουλγαρία και Ρουμανία, φορολογούνται στις χώρες που αποκτήθηκαν, όμως τα μερίσματα, οι προμήθειες και τα δικαιώματα των εταίρων, μπορούν να φορολογηθούν και στη χώρα μας. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι δηλώνονται κέρδη και μερίσματα μοιράζονται!

Τι ισχύει με τους ελεύθερους επαγγελματίες;

Στις περιπτώσεις απόκτησης εισοδήματος από μη εξαρτημένες προσωπικές υπηρεσίες, το άρθρο 15 της Σύμβασης με τη Ρουμανία και το άρθρο 14 της Σύμβασης με τη Βουλγαρία αναφέρουν: Εισόδημα, που αποκτάται από κάτοικο του ενός συμβαλλόμενου κράτους για επαγγελματικές υπηρεσίες ή άλλες μη εξαρτημένες δραστηριότητες παρόμοιας φύσης, φορολογείται μόνο σε αυτό το κράτος, εκτός αν διατηρεί κατά συνήθη τρόπο καθορισμένη βάση στο άλλο συμβαλλόμενο κράτος για το σκοπό της άσκησης των δραστηριοτήτων του. Αν διατηρεί μια τέτοια καθορισμένη βάση ή παραμονή, το εισόδημα μπορεί να φορολογείται στο άλλο συμβαλλόμενο κράτος, αλλά μόνο κατά το ποσό που ανήκει σε αυτήν την καθορισμένη βάση ή στην περίοδο παραμονής. O όρος «επαγγελματικές υπηρεσίες» περιλαμβάνει ειδικά μη εξαρτημένες επιστημονικές, φιλολογικές, καλλιτεχνικές, εκπαιδευτικές ή διδακτικές δραστηριότητες και μη εξαρτημένες δραστηριότητες γιατρών, δικηγόρων, μηχανικών, αρχιτεκτόνων, οδοντιάτρων και λογιστών.

Ποια είναι η πρακτική;

Στην πράξη, όσοι πάνε έξω για δουλειές, «ξεχνούν» ή «αμελούν» ή εν τοιαύτη περιπτώσει, αδιαφορούν για τις φορολογικές υποχρεώσεις στην Ελλάδα. Θεωρούν ότι εφόσον δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή, άσχετα αν μένουν μόνιμα στην Ελλάδα ή τα οικονομικά και λοιπά τους συμφέροντα είναι -στην πραγματικότητα- εδώ, δεν οφείλουν τίποτα στη χώρα. Ό,τι βγάζουν (και πρέπει να είναι αρκετά, ειδάλλως δεν υπάρχει λόγος να «ξενιτευτούν» επαγγελματικά και επιχειρηματικά) τα εμφανίζουν (όπως τα εμφανίζουν) στις χώρες «υποδοχής». Εκμεταλλεύονται τα «παράθυρα» των νόμων και την άγνοια των πολλών, ωφελούνται από την αδιαφορία και τον ωχαδερφισμό των λειτουργών και ζουν αυτοί πολύ καλά και εμείς… άστα να πάνε!

Τι κάνουμε;

Καλές οι λίστες Λαγκάρντ, Λιχτενστάιν και Μπόργιαρνς και θέλουμε μέσα από την ανάλυσή τους να φέρουν αποτελέσματα και εισροή χρημάτων στα δημόσια ταμεία. Αλλά μήπως είναι ευκαιρία να ρωτηθούν οι τράπεζες αυτών των χωρών -εν πολλοίς ελληνικών συμφερόντων- για τους καταθέτες με ελληνικά στοιχεία και τα Υπουργεία Οικονομικών τους για τους Έλληνες που δραστηριοποιούνται στις χώρες τους, καθώς και τη φορολογική τους συμπεριφορά; Και με τα στοιχεία που θα συλλεχθούν, να κληθούν να δηλώσουν τα εισοδήματά τους στη χώρα μας; Ειδάλλως…

Το οφείλουμε σε όσους «μένουν Ελλάδα», παλεύουν να επιβιώσουν, πληρώνουν φόρους και βλέπουν κάποιους να γελούν χαιρέκακα από τα Βαλκάνια για την κατάστασή μας (στρογγυλοκαθισμένοι βέβαια στον ελληνικό τους καναπέ)!

* Ο Γιάννης Μάρκοβιτς κατέχει διδακτορικό δίπλωμα στο μάνατζμεντ (Aston Business School, Βρετανία) και είναι οικονομικός επιθεωρητής στο Υπουργείο Οικονομικών.