Τι έρχεται πρώτο, το κόµµα ή η ζωή; Μα το κόμμα, φυσικά. «Παραβίασα πολλά κόκκινα για να καταθέσω την υποψηφιότητά μου» είπε τις προάλλες, κάπως ιδρωμένος, ο Αδωνις Γεωργιάδης. Ούτε ήθελε ούτε μπορούσε να κρύψει την περηφάνια του. O πολιτικός που αυτοανακηρύχθηκε αστός, αφού απέτυχε να προλάβει την προθεσμία υποβολής υποψηφιότητας για την προεδρία του κόμματός του (ή, κατά άλλους, σκηνοθέτησε άλλο ένα δημοφιλές σκετς με κωμικές προεκτάσεις φτηνής δημοσιότητας), ομολόγησε πως πέρασε και κάποια κόκκινα φανάρια, έτσι για τη σωτηρία της πατρίδας.

Να κάνουμε μια απαραίτητη διευκρίνιση: Δεν υπάρχει καμία διάθεση διδακτισμού, ηθικολογίας ή εύκολης κριτικής – αν υπήρχε όρεξη για κριτική, δυστυχώς, θα μπορούσαμε να σταθούμε σε άλλα, σοβαρότερα θέματα. Επειδή όμως ζούμε στη χώρα που κατέχει την τρίτη θέση ανάμεσα στους 28 της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε θανατηφόρα τροχαία (προηγούνται η Ρουμανία και η Λιθουανία, σύμφωνα με τη Eurostat), επειδή όλο και πιο συχνά βλέπεις στους ελληνικούς δρόμους της κρίσης αυτή την ανατριχιαστική εικόνα των οικογενειών – μπροστά ο μπαμπάς στο τιμόνι της μηχανής, στη μέση πατικωμένο σαν σαλάμι το ανήλικο παιδί και πίσω περήφανη για την οικογένειά της η μάνα, επειδή όποιος έχει εμπλακεί ή χάσει άνθρωπό του σε τροχαίο μπορεί να ξέρει πόσο οι λεπτομέρειες (ένα δευτερόλεπτο πριν, ένα μετά!) μπορούν να σου γανώσουν το μυαλό για πάντα, η ανάλαφρη δήλωση «πέρασα και δυο κόκκινα για το καλό της παράταξης» είναι αποκρουστική όταν έρχεται από τον υποψήφιο πρόεδρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης· ειδικά από τη στιγμή που ειπώθηκε ενταγμένη σε έναν ξεκάθαρο στόχο: να γίνει viral.

Και αυτό είναι το θέµα µας: το viral marketing είναι ένα σχετικά νέο φαινόμενο στην Ελλάδα. Είναι ο συνδυασμός του εμπορικού, πιασάρικου και συνήθως επιφανειακού θέματος, κειμένου ή φωτογραφίας, που με τη βοήθεια των social media και του word of mouth μπορεί να φτάσει όλο και πιο φθηνά σε όλο και περισσότερα αφτιά. Σαν εμπορική πρακτική δεν είναι κακή· είναι μάλλον αναπόφευκτη.

Το πρόβλημα έρχεται όταν κυνηγώντας τη δημοσιότητα χάνεις την ουσία. Δεν θα μιλήσουμε μόνο για τον Αδωνι που αν μη τι άλλο έχει απογειώσει την τέχνη της δωρεάν δημοσιότητας. Ούτε ασφαλώς για τον Θάνο Τζήμερο που μπορεί να παίρνει διαρκώς όλο και λιγότερες ψήφους, αλλά η τέχνη της ανούσιας πρόκλησής του στα social media τού δίνει πολλαπλάσια προβολή από αυτή που του αναλογεί – σύντομα θα τελειώσει και αυτό, οι κακές μόδες πάντα τελειώνουν. Viral ήταν και όλη η συμπεριφορά της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Viral ήταν και η Ραχήλ – είμαι γκαζοφονιάς – Μακρή. Viral ήταν και κάτι «αντιμνημονιακές» κορόνες μελοδραματισμού που τελικά αποδείχθηκαν οχήματα αλλαγής εξουσίας. Γενικώς, viral με την κακή επιφανειακή έννοια μοιάζει να προσπαθεί να γίνει όλη η Βουλή, από το Ποτάμι μέχρι τον Λεβέντη.

Και κάπου εδώ εμφανίζεται η δημοσιογραφία. Την προηγούμενη εβδομάδα, αρκετά sites – ορισμένα εκ των οποίων λένε πως μάχονται για τον εξορθολογισμό της ελληνικής κοινωνίας – εμφάνισαν ένα παράλογο, αλλά εμβριθές άρθρο που αφορούσε στο κομψό (φονικά κομψό) ντύσιμο της κόρης του αρχηγού της Χρυσής Αυγής, θεωρώντας πως θα έπρεπε να μας απασχολεί στυλιστικά. Το μόνο που χρειάζεται να ξέρουμε για την κυρία Μιχαλολιάκου είναι ότι το 2012 είχε συλληφθεί για ξυλοδαρμό μεταναστών, για τα ξενοφοβικά, σεξιστικά, υπανάπτυκτα σχόλιά της και για το ότι αποτελεί μέρος μιας εγκληματικής οργάνωσης. Αν πάχυνε, αν αδυνάτισε, αν υιοθέτησε μιλιτέρ λουκ ή προτίμησε τις γήινες αποχρώσεις, είναι κάτι που δεν νοιάζει κανέναν. Για την ακρίβεια, δεν θα έπρεπε να νοιάζει, αφού μέχρι τα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας το επίμαχο δημοσίευμα είχε 6.000 share στα social media. Και η κακή δημοσιότητα, δημοσιότητα είναι. Ολοι το ξέρουν, λίγοι το παραδέχονται.

Τις ίδιες ημέρες, στην εν εξελίξει δίκη της Χρυσής Αυγής, η Μάγδα Φύσσα, η μάνα του εκλιπόντος αγωνιστή Παύλου Φύσσα, μίλησε με μια γλώσσα μεταξύ πάθους, λογικής, συναισθήματος και υπερηφάνειας. Η ομιλία της ήταν μια πολιτική θέση, ήταν ένα κείμενο που θα έπρεπε να αναρτηθεί παντού, ίσως και να διδάσκεται. Θα έπρεπε να είναι το μοναδικό viral των ημερών. Και ίσως να ήταν, αν η χώρα είχε απαντήσει – πολιτικά, δημοσιογραφικά, κοινωνικά – σωστά στο ερώτημα: Τι έρχεται πρώτo; Η αλήθεια ή το viral;

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 11 Οκτωβρίου 2015

ΒΗΜΑ