Νομοσχέδιο της κυβέρνησης προωθεί τη δυνατότητα επιλογής θεραπευτικού προγράμματος απεξάρτησης έναντι της φυλάκισης η οποία καθολικά ισχύει σήμερα στην πράξη. Η ρύθμιση προκαλεί έντονες αντιδράσεις από διάφορες πτέρυγες της Βουλής, την ώρα που σχεδόν τα ¾ των τρόφιμων στις συνωστισμένες ελληνικές φυλακές κρατούνται λόγω μικροαδικημάτων τα οποία αποδίδονται σε χρήση ναρκωτικών ουσιών. Μέλος του ΔΣ του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων, η Άντα Ψαρρά κάνει λόγο για επικρατούσες στερεοτυπικές απόψεις οι οποίες ταυτίζουν την αποποινικοποίηση της χρήσης με την νομιμοποίηση των ναρκωτικών και αξιώνει μία «δεύτερη ευκαιρία» για τους εξαρτημένους. *Σχετική συνέντευξη Τύπου από την Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατούμενων την Τετάρτη

Ads

Ποιες είναι οι εξελίξεις σε νομοθετικό επίπεδο;
 
Είναι σε εξέλιξη στη Βουλή συζήτηση επί του νομοσχεδίου για το σωφρονιστικό κώδικα και την αποσυμφόρηση των φυλακών, για τα ναρκωτικά και για το ρατσισμό -ουσιαστικά το τελευταίο βρίσκεται στις καλένδες. Τα παραπάνω συνοδεύουν διατυπωμένες αντιρρήσεις από πολλές πλευρές της Βουλής, αλλά και ΜΜΕ, ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπιστούν ανάλογα ζητήματα. Κατά τη γνώμη μου, δεν είναι δυνατό, ακόμη και την ώρα που εκατοντάδες άνθρωποι αργοπεθαίνουν στους δρόμους ή στα κρατητήρια, να εκτυλίσσεται ένας είδος «τζόγου» στα ΜΜΕ και στη Βουλή, μέσω διάφορων συντηρητικών, ακραίων έως και ρατσιστικών απόψεων από ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν ούτε τη γνώση ούτε τη θέληση να ασχοληθούν με τα προβλήματα της χρήσης των ουσιών. Από ανθρώπους οι οποίοι είναι «οχυρωμένοι» πίσω από διάφορα στερεότυπα τύπου: «δεν θα γίνουμε Ολλανδία», λες και στην Ολλανδία ρέουν τόνοι πρέζας στους δρόμους. Από ανθρώπους οι οποίοι, άσχετα με το αν πέτυχε ή απέτυχε το ολλανδικό πείραμα, φωνάζουν εναντίον της νομιμοποίησης των ναρκωτικών, χωρίς οι ίδιοι να καταλαβαίνουν καν τι σημαίνει νομιμοποίηση. Το σημαντικότερο είναι πως δεν έχουν αντιληφθεί ότι ο νέος νόμος απλώς θεσμοθετεί με σαφέστερο τρόπο διατάξεις που ήδη υπάρχουν.
 
Πρακτικά τι «φέρνει» το προτεινόμενο νομοσχέδιο;
 
Περιορίζει, κατά κάποιο τρόπο, χρονικά την ποινική μεταχείριση των αδικημάτων λόγω χρήσης ουσιών και κυρίως δίνει τη δυνατότητα σε όλους όσοι το ζητήσουν να έχουν μια ευκαιρία, αντί να φυλακιστούν, να θεραπευτούν και να απεξαρτηθούν. Είναι άλλο πράγμα η αποποινικοποίηση και είναι άλλο πράγμα η νομιμοποίηση. Πρακτικά, το νομοσχέδιο δίνει τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε -σε κάποιον που έχει φυλακιστεί επειδή οι αρχές δεν του αναγνώρισαν το πιστοποιητικό ότι είναι χρήστης, κάποιον που βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της προφυλάκισης, κάποιον ο οποίος έχει ήδη καταδικαστεί κλπ- να ζητήσει μία ευκαιρία θεραπείας. Και αυτό προβλέπεται να γίνει με πολύ σκληρούς όρους. Δηλαδή, στην περίπτωση αποφυλάκισης, αν ο εκάστοτε χρήστης διακόψει τη θεραπεία του, τότε κινδυνεύει να βρεθεί και πάλι στη φυλακή. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα να αρχίζει ένας κρατούμενος το θεραπευτικό πρόγραμμα εντός της φυλακής, υπό την εποπτεία ειδικών οι οποίοι θα πιστοποιούν ότι είναι χρήστης, και στη συνέχεια μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να μπορεί να αποφυλακίζεται και να ολοκληρώνει τη διαδικασία.
 
Ποια είναι η εισήγηση του ΚΕΘΕΑ;
 
Να ψηφιστεί το νομοσχέδιο (επί Καστανίδη) το οποίο ετοιμάστηκε από μία νομοπαρασκευαστική επιτροπή στην οποία συμμετείχαν αξιόλογοι άνθρωποι. Να μην «περάσουν» αλλαγές οι οποίες στην ουσία θα βάζουν «παραθυράκια», ώστε να μη δίνεται αυτή η δεύτερη ευκαιρία στους ανθρώπους που είναι εθισμένοι στα ναρκωτικά. Και εν πάση περιπτώσει, όσοι έχουν αντιρρήσεις, ας αφήσουν πρώτα να εφαρμοστούν κάποιες διατάξεις του νομοσχεδίου, ας σταματήσει αυτή η σπέκουλα πάνω στο θέμα του περιθωρίου και των εξαρτημένων, και έπειτα αν κάτι δεν πάει καλά -προφανώς- ας συζητηθεί ώστε να τροποποιηθεί. Ας μην προβάλλονται αμέσως τέτοιες αντιρρήσεις για την παραμικρή, για τη μίνιμουμ πρωτοβουλία προς αυτή την κατεύθυνση.
 
Πώς διαμορφώνονται σήμερα οι δυνατότητες θεραπείας κρατούμενων;
 
Αυτή τη στιγμή, σε όσες φυλακές υπάρχουν κοινότητες, αυτές συγκροτούνται από το ΚΕΘΕΑ και από κάποιες συμβουλευτικές οργανώσεις οι οποίες υπάγονται στο αρμόδιο υπουργείο. Σημασία έχει -είτε μέσω υποκατάστατων, είτε μέσω ΚΕΘΕΑ, 18 ΑΝΩ κλπ- να μπορεί να επιλέγει ένας κρατούμενος να συμμετάσχει σε ένα πρόγραμμα απεξάρτησης, αντί να μπαίνει στη φυλακή μαζί με κρατούμενους οι οποίοι βρίσκονται εκεί για πολύ μεγάλα κακουργήματα, χάνοντας ουσιαστικά οποιαδήποτε ευκαιρία στη ζωή. Όπως αντιλαμβάνεστε, η φυλακή είναι ο χειρότερος χώρος για να μπορέσει ένας άνθρωπος, ακόμη και αν το αποφασίσει, να ξεφύγει από αυτή την εξάρτηση.
 
Ποιο είναι το μέγεθος του προβλήματος στις ελληνικές φυλακές;
 
Η μεγάλη πλειοψηφία των κρατούμενων, κατά προσέγγιση τα ¾, βρίσκονται εκεί για μικροαδικήματα και αδικήματα λόγω χρήσης ναρκωτικών (μικροκλοπές κλπ). Δηλαδή, η εγκληματικότητα σε αυτές τις περιπτώσεις απορρέει από τη χρήση. Δεν πρόκειται για ανθρώπους που ήταν κλέφτες και κάποια στιγμή άρχισαν τα ναρκωτικά. Πρόκειται για ανθρώπους που έκαναν χρήση ναρκωτικών και στη συνέχεια αναγκάστηκαν να προβούν σε ανάλογα αδικήματα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι περισσότεροι κρατούμενοι. Γενικότερα, άλλωστε, αρκεί το θέαμα σε μια πλατεία για να σωπάσει κάθε στατιστική. Στο μεταξύ, πρόσφατη αξιόπιστη μελέτη, καταδεικνύει πόσο περισσότερο στοιχίζει οικονομικά στο ελληνικό κράτος ένας φυλακισμένος από έναν άνθρωπο ο οποίος βρίσκεται σε μία θεραπευτική κοινότητα.
 
Ανησυχείτε βάσιμα ότι οι αντιδράσεις ενδέχεται να «τορπιλίσουν» την τελική ψήφιση και εφαρμογή του νομοσχεδίου;
 
Βέβαια, δεδομένου ότι αυτές οι «φωνές», αυτές οι φοβερές αντιρρήσεις απέναντι στις μίνιμουμ διατάξεις του νομοσχεδίου, έρχονται από τα 2/3 της σημερινής κυβέρνησης: ΝΔ και κυρίως ΛΑΟΣ. Ανησυχούμε και για τη στάση του ΚΚΕ, το οποίο φαίνεται πως έχει παγιδευτεί στη στερεότυπη άποψη ότι η αποποινικοποίηση της χρήσης σημαίνει και νομιμοποίηση των ναρκωτικών. Όσο αυτή η θεώρηση παραμένει ως σλόγκαν, χάνεται κάθε δυνατότητα συνεννόησης.
 
*Αναφορικά με πρόσφατη δήλωση του υπουργού Υγείας Ανδρέα Λοβέρδου, το μέλος του ΔΣ του ΚΕΘΕΑ σχολιάζει:
 
Ο υπουργός Υγείας δήλωσε ότι εξαρτημένοι οι οποίοι δεν αποφασίζουν να ενταχθούν σε πρόγραμμα θεραπείας θα συγκεντρωθούν σε στεγασμένους χώρους για να κάνουν εκεί χρήση ναρκωτικών, ως συντήρηση. Μακριά δηλαδή από τα μάτια του κόσμου, από τα μαγαζιά κλπ. Και, μάλιστα, χωρίς να δημιουργηθούν έξω από αυτούς τους χώρους «πιάτσες»… Αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο ακόμη και να το φανταστεί κάποιος στην Ελλάδα, όπου ακόμη όλοι οι εξαρτημένοι «μπουζουριάζονται» στις φυλακές, όπου τα κόμματα δεν «αντέχουν» ούτε μία μίνιμουμ ανθρώπινη νομοθετική πρωτοβουλία και μια δεύτερη ευκαιρία στους εξαρτημένους, όπου ο εκάστοτε υπουργός επιμένει να ΔΙΟΡΙΖΕΙ τους επικεφαλής του κυριότερου φορέα για τα ναρκωτικά. Όσοι κάνουν απλώς συντήρηση, θα έπρεπε να μπορούν χρόνια τώρα, χωρίς λίστες «θανάτου», να πηγαίνουν στα κέντρα όπου θα προμηθεύονται τη δόση συντήρησης και να υπόκεινται παράλληλα σε θεραπευτική παρακολούθηση. Ας λειτουργήσει πρώτα, έστω πειραματικά, μία τοποθεσία όπως αυτή που περιέγραψε ο υπουργός Υγείας, και ας το συζητήσουμε ξανά τότε…