Λίγο πριν την 28η Οκτωβρίου 2014 και στο μυαλό μας έρχονται η ελευθερία, η δημοκρατία και ολόκληρο το πλέγμα των κοινωνικών, πολιτικών και ατομικών δικαιωμάτων, καθώς και το νομικό οικοδόμημα που ανέδειξαν οι μεγάλες επαναστάσεις των προηγουμένων αιώνων. Όλα αυτά τα εδραίωσαν αμέτρητοι κοινωνικοί και εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες και άλλες τόσες θυσίες, όμως αμφισβητούνται τα τελευταία χρόνια, σε συνθήκες κρίσης, από πολλές πλευρές ταυτόχρονα, τόσο σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και στη χώρα μας και μάλιστα με ιδιαίτερη σφοδρότητα.

Η δομική οικονομική κρίση που βιώνει η Ελλάδα πλήττει τους θεσμούς, εκφυλίζει το πολίτευμα και συρρικνώνει δραματικά τα δικαιώματα. Με τη χώρα μας να βυθίζεται σήμερα στην ύφεση, τη λιτότητα και την αβεβαιότητα, το θεσμικό εκτόπισμα της δημοκρατίας, συνολικά, γίνεται όλο και πιο ισχνό. Η καταγραφόμενη ενίσχυση ακροδεξιών, φασιστικών και νέο-ναζιστικών κομμάτων και πρακτικών στη χώρα μας και σε όλη, σχεδόν, την Ευρώπη είναι μια άμεση συνέπεια της βίαιης συμπίεσης του επιπέδου ζωής της πλειοψηφίας του λαού. Σε συνθήκες κρίσης, η δημοκρατία είναι μια δημοκρατία σε κρίση.

Η ακραία πολιτική της υφεσιακής λιτότητας ταυτοχρόνως έχει οδηγήσει σε πλήρη καταστρατήγηση των κοινωνικών δικαιωμάτων, στην εργασία, στη συλλογική διαπραγμάτευση, στην αξιοπρεπή ζωή. Παράλληλα, συρρικνώνονται και παραμερίζονται ανενδοίαστα δημοκρατικές κατακτήσεις και πολιτικά και ατομικά δικαιώματα, με την απαξίωση του ρόλου του Κοινοβουλίου, με τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, με τη διαρκή επίκληση έκτακτης ανάγκης, με το «λουκέτο» στη δημόσια ραδιοτηλεόραση κοκ. Το σκηνικό συμπληρώνεται με την ένταση της καταστολής, τα χημικά, την αστυνομική αυθαιρεσία και βία, με τη ποινικοποίηση των κοινωνικών αγώνων.

Ο κυνισμός της εκτελεστικής εξουσίας ξεπερνά τα όποια όρια στη προσπάθεια της να καταστείλει τις κοινωνικές διαμαρτυρίες, οι οποίες επιχειρούν να περιορίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της ασύδοτης κυριαρχίας των αγορών  και  των τραπεζιτών και να αμβλύνουν ανισότητες και διακρίσεις. Ένας  ιδιαίτερος στόχος της κυβερνητικής πολιτικής την τελευταία περίοδο είναι η όξυνση της πολιτικής αντιπαράθεσης με καταφανή στόχο την μείωση της  εκλογικής απήχησης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στην υπηρεσία της κ.Βούλτεψη και της «μονταζιέρας» έχουν τεθεί το ψεύδος, η διαστρέβλωση και βεβαίως τα «φιλικά» στη κυβέρνηση ΜΜΕ…

Αν επιχειρήσουμε να ανιχνεύσουμε τις διαφαινόμενες τάσεις, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η γενικευμένη κρίση, με την αύξηση των ανισοτήτων που συνεπάγεται και μάλιστα σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, δημιουργεί στο σύγχρονο άνθρωπο φόβο, αβεβαιότητες και ανασφάλειες. Η δικομματική κυβέρνηση «ποντάρει» στο ότι μπορεί να μετατρέψει αυτό το φόβο, αυτή την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια, σε ηττοπάθεια και ραγιαδισμό, κάτι που εκτιμούν ότι στη κάλπη θα μεταφραστεί σε υπερψήφιση των δικών τους κομμάτων.

Η ακόμη πιο ζοφερή προοπτική είναι μέσω της απίσχνασης του «κράτους δικαίου», το πέρασμα σε «κοινωνίες μηδενικής ανοχής», η ένταση και διεθνοποίηση της καταστολής, να οδηγήσει σε κοινωνίες που θα είναι αιχμάλωτες του φόβου στο όνομα υπαρκτών προβλημάτων πολύπλευρης ανασφάλειας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, συνολικά η σύγχρονη αριστερά, δεν παρακολουθεί τα παραπάνω εκ του μακρόθεν, δεν αντιμετωπίζει μοιρολατρικά το μέλλον και στο μέτωπο των δικαιωμάτων και των ελευθεριών. Απέναντι στα σχέδια των κυρίαρχων παρεμβαίνει οργανωμένα και ενωτικά. Κάνει σημαία της τη δημοκρατία, την ελευθερία και τα δικαιώματα, συμβάλει στη δημιουργία και την ενδυνάμωση κινημάτων που καταθέτουν το ανανεωμένο δημοκρατικό πρόταγμα ως κεντρική προτεραιότητα, ενθαρρύνει την ενεργητική είσοδο του λαϊκού παράγοντα στα πράγματα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ως έκφραση της σύγχρονης ριζοσπαστικής και ανανεωτικής Αριστεράς, τμήμα αναπόσπαστο της παγκόσμιας Αριστεράς, που θεωρεί όχι μόνο ως μέσο, αλλά και ως σκοπό και ως αυταξία τη δημοκρατία και την ελευθερία και τις συνδέει απόλυτα με το όραμα για ένα αύριο κοινωνικής δικαιοσύνης, αλληλεγγύης και άνθησης της δημοκρατίας, απορρίπτει αποφασιστικά τις υφιστάμενες καταστάσεις και τις τάσεις που τείνουν να επιβάλλουν οι κυρίαρχες δυνάμεις. Και σήμερα από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και αύριο, όπως επιδιώκει και μάχεται, από θέσεις κυβερνητικής ευθύνης, υπερασπίζεται  τη δημοκρατία, την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα και εγγυάται την ενίσχυση και τη διεύρυνση τους.

Υποστηρίζει ότι η ενίσχυση και η εμβάθυνση της δημοκρατίας και της ελευθερίας και όχι οι περιορισμοί τους, η εμπέδωση και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όχι η ενίσχυση της αστυνόμευσης και των κατασταλτικών μηχανισμών και η αντικατάσταση της αρχής της αθωότητας από την κυριαρχία της υποψίας, καθώς και ο αγώνας κατά της εκμετάλλευσης, του κοινωνικού αποκλεισμού, των κοινωνικών ανισοτήτων και των διακρίσεων κάθε μορφής, αποτελούν τη μόνη αποτελεσματική απάντηση, ακόμη και προβλήματα σύνθετα, όπως το πρόβλημα της ασφάλειας.

Υποστηρίζει τη ριζοσπαστικοποίηση της δημοκρατικής παράδοσης της νεωτερικότητας, όχι μόνο στο οικονομικό πεδίο, αλλά επεκτείνοντας τις δημοκρατικές αρχές και την αυθεντική εκπροσώπηση και συμμετοχή των ίδιων των πολιτών σε ολοένα διευρυνόμενους κοινωνικούς χώρους: στην εργασία, την εκπαίδευση, τον ελεύθερο χρόνο, την οικογένεια, τη διοίκηση με πολιτικοποίηση νέων κοινωνικών πεδίων.

Υποστηρίζει την ελευθερία και την ισότητα για όλους και όλες, αδελφότητα και αλληλεγγύη προς όλους και όλες, άρση των κοινωνικών διακρίσεων, ανάμεσα στα φύλα και στις φυλές, δικαιοσύνη παντού. Αυτές είναι οι αξίες της Αριστεράς, αξίες που συνιστούν την ίδια τη ψυχή της αξίες λυτρωτικές από ότι καταπιέζει τους ανθρώπους και τους εμποδίζει να πραγματώνουν και να αναπτύσσουν οι ίδιοι την προσωπικότητα τους.

Γι’αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ αξιολογεί, ως βασική προϋπόθεση για την απελευθέρωση, το σεβασμό στις απόψεις των διαφορετικά σκεπτόμενων και την άρση όλων των διακρίσεων, ανάμεσα στους ανθρώπους λόγω διαφορετικού φύλου, ηλικίας, φυλής, εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, θρησκευτικής δοξασίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, αναπηρίας κοκ.

Η αριστερά θα δικαιώσει τον αναντικατάστατο ρόλο της αν δεν αρκεσθεί στην  επιστροφή στο προμνημονιακό πλαίσιο, αλλά συγχρόνως κατορθώσει να συμβάλει στο μετασχηματισμό του φόβου σε ελπίδα, των μεγάλων αδιέξοδων σε δυνατότητες, με την προώθηση της ιδέας για ένα προωθητικό «συμβόλαιο», που θα αποκαθιστά την κυριαρχία της δημοκρατίας. Για να ανασυγκροτηθεί ο κοινωνικός πολιτιστικός, πολιτικός, θεσμικός ιστός, ως οργανικό στοιχείο μιας σύγχρονης, πολυπολιτισμικής, προοδευτικής κοινωνίας χειραφέτησης και ζωντανού, διευρυμένου δημόσιου χώρου. Για να επιστρέψει η πολιτική!

Για όλους αυτούς τους λόγους, το πεδίο της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων είναι εκείνο που συνδέει τους συναφείς προγραμματικούς στόχους με την προοπτική της ολόπλευρης χειραφέτησης της κοινωνίας, διαμορφώνοντας έτσι τις συνειδήσεις ως προς την αναγκαιότητα και το ουσιαστικό περιεχόμενο τους.

*Ο Γιάννης Μπαλάφας είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ την οποία εκπροσωπεί στην Επιτροπή Προγράμματος