Ο κορωνοϊός αποτελεί μια μεγάλη υγειονομική απειλή, που κυοφορεί μια πρωτοφανή οικονομική κρίση, η οποία έρχεται με τη σειρά της να αμφισβητήσει όσα είχαμε δεδομένα μέχρι χθες. Όπως κάθε κρίση όμως, έτσι και αυτή, επιχειρείται από κράτη και ισχυρούς δρώντες να γίνει μια μεγάλη ευκαιρία. Ευκαιρία για την συσσώρευση πλούτου, για την αναμόρφωση των εργασιακών σχέσεων, για την αλλαγή συσχετισμού δύναμης σε παγκόσμιο επίπεδο. 

Αν όλα αυτά φαντάζουν λίγο ως πολύ δεδομένα με βάσει όσα γνωρίσαμε από την κρίση του 2008, αυτό που επιχειρούν οι Η.Π.Α το τελευταίο διάστημα είναι πραγματικά πρωτοφανές: Τα «νεοφιλελεύθερα γεράκια» της Ουάσινγκτον επιχειρούν την ανατροπή καθεστώτων (regime change),αξιοποιώντας την υγειονομική και την επακόλουθη οικονομική κρίση ως όπλο για την άσκηση πίεσης.

Σε αυτή την «επιχείρηση», το βασικό όπλο των Η.Π.Α δεν είναι ούτε οι ερπύστριες ούτε τα αναπτυγμένα drones του Πενταγώνου, αλλά η αμερικανική οικονομία και η ικανότητα της Ουάσινγκτον μέσω των διεθνών θεσμών να ασκεί πίεση προς τρίτα κράτη. Πως; Μα πολύ απλά, αρνούμενο να βοηθήσει με χρήματα, οικονομίες που είτε καταρρέουν μπροστά στην οικονομική κρίση είτε δεν μπορούν καλύψουν τις υγειονομικές ανάγκες του πληθυσμού τους.

Βενεζουέλα: Τελειώστε με τους Τσαβίστας

Στις αρχές Μαρτίου ο Nick Butler, καθηγητής του Kings College και στενός συνεργάτης σειράς αμερικανικών κυβερνήσεων σε ζητήματα ενέργειας, υπέγραψε στους Financial Times άρθρο με τίτλο «Είναι το 2020 η χρόνια της αλλαγής καθεστώτος στην Βενεζουέλα;». Το αν ο Butler εξέφρασε απλά τον ευσεβή του πόθο ή έγραψε γνωρίζοντας συγκεκριμένα στοιχεία παραμένει άγνωστο. Αυτό όμως που είναι ξεκάθαρο και δεν επιδέχεται αμφισβήτησης, είναι πως η Ουάσινγκτον αξιοποιώντας την κρίση του κορωνοϊού στην Βενεζουέλα,  ασκεί την μέγιστη δυνατή πίεση (maximum pressure), για να προκαλέσει την πτώση του Μαδούρο από την προεδρία της Βενεζουέλας.

Κομμάτι αυτής της στρατηγικής, που ξεδιπλώνεται από τις Η.Π.Α με τον πιο ώμο τρόπο το τελευταίο μήνα, είναι οι κατηγορίες έναντι του Βενεζουελάνου προέδρου για συνεργασία με τους εμπόρους ναρκωτικών της Λατινικής Αμερικής, η επικήρυξη του Νικόλας Μαδούρο από το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης έναντι δεκαπέντε εκατομμυρίων δολαρίων,  και τέλος η άρνηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να δώσει στην Βενεζουέλα κορώνο-δάνειο πέντε δισεκατομμυρίων με την αιτιολογία πως «δεν είναι σαφές ποιος κυβερνάει τη χώρα».

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πρώτον, πως το ήδη εύθραυστο σύστημα υγείας της Βενεζουέλας κινδυνεύει με κατάρρευση στο ενδεχόμενο μιας έξαρσης της πανδημίας.  Δεύτερον, πως η οικονομία της χώρας, που βασίζεται στην εξαγωγή του πετρελαίου, θα καταρρεύσει καθώς η τιμή του πετρελαίου πέφτει σε όλον τον πλανήτη, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να μην μπορεί να καλύψει μισθούς και συντάξεις. Τρίτον, πως όλα τα παραπάνω θα εντείνουν την πίεση προς τον πρόεδρο της χώρας και θα πυροδοτήσουν νέο κύμα εξεγέρσεων από τον Χουάν Γκουαϊδό και τους υποστηρικτές του.

Τι αποδεικνύεται; Πολύ απλά πως η αλληλεγγύη – όπως προκύπτει σαφώς από τα παραπάνω- έχει σύνορα και μάλιστα ερμητικά κλειστά ή αλλιώς πως οι «δυτικοί οργανισμοί» αφήνουν την Βενεζουέλα να αντιμετωπίσει απολύτως μόνη της την πυρηνική κρίση του κορωνοϊού, με την ελπίδα πως η κρίση αυτή θα μετατραπεί σε ευκαιρία για την πτώση του Νικολάς Μαδούρο.

Ιράν: Τα ανοιχτά γραμμάτια με τους μουλάδες

Στις αρχές Μαρτίου, όταν o κορωνοϊός έκανε την εμφάνισή του στο Ιράν, ο υπουργός εξωτερικών της χώρας,  Javad Zarif, σε μια αγωνιώδη έκκληση μέσω twitter κοινοποίησε μια μακρά λίστα φαρμάκων και σκευασμάτων που χρειαζόταν το Ιράν για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Από εκείνη τη μέρα, ο αριθμός των θυμάτων έχει εκτοξευθεί στις 4.554 ενώ η λίστα των κρουσμάτων έχει σκαρφαλώσει στις 75.000, αποδεικνύοντας πως το Ιράν βρίσκεται στο επίκεντρο της πανδημίας και δεύτερον πως με τις δυνάμεις του μονάχα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την κρίση. Αναγνωρίζοντας μάλιστα αυτή την κατάσταση, έφτασε στο σημείο  για πρώτη φορά στην ιστορία του, να στείλει αίτημα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για δάνειο 5 δισεκατομμυρίων ευρώ .

Ωστόσο, όπως αποκαλύπτουν τα μεγάλα αμερικανικά δίκτυα, ο Αμερικανός πρόεδρος είναι αποφασισμένος να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη. Τα δημοσιεύματα συμπίπτουν πλήρως με τις απόψεις μιας σειρά υψηλόβαθμων συμβούλων του Πενταγώνου και του State Department, όπως οι Richard Goldberg και  Saeed Ghasseminejad που αναφέρουν χαρακτηριστικά «μην χρηματοδοτήσετε αυτούς που στηρίζουν την τρομοκρατία και απειλούν τα συμφέροντα των Η.Π.Α». Η στάση αυτή των ΗΠΑ έχει προκαλέσει  την οργή του Ιρανού πρωθυπουργού Hassan Rouhani, ο οποίος κατά τη διάρκεια του τελευταίου υπουργικού συμβουλίου, έκανε λόγο για «ιατρική τρομοκρατία» από την πλευρά των Η.Π.Α.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πως πρακτικά , ο Ντόναλντ Τραμπ, είναι έτοιμος να κάνει ότι ακριβώς έκανε και στην περίπτωση της Βενεζουέλας… δηλαδή να προκαλέσει τον οικονομικό στραγγαλισμό μιας χώρας, εκμεταλλευόμενος τις επιπτώσεις μιας υγειονομικής κρίσης. Πως θα το πετύχει; Συνεχίζοντας την στρατηγική της «μέγιστης πίεσης» προς το καθεστώς της Τεχεράνης που περιλαμβάνει κυρώσεις στο ιρανικό πετρέλαιο, αποκλεισμό των εταιριών που επενδύουν στο Ιράν, αλλά και των φαρμακευτικών εταιριών που προμηθεύουν το καθεστώς με αναγκαία υλικά.

Τι αποδεικνύεται; Πως οι Η.Π.Α είναι διατεθειμένες να αφήσουν μια υγειονομική κρίση να μετατραπεί σε υγειονομική «βόμβα» για να πετύχουν τον στόχο τους, δηλαδή είτε την στροφή της Τεχεράνης προς την Δύση είτε την πτώση του θεοκρατικού καθεστώτος κάτω από την αδυναμία του να ανταποκριθεί τόσο στις υγειονομικές ανάγκες του πληθυσμού όσο όμως και στις οικονομικές του υποχρεώσεις.

Επίλογος

Μπροστά στις εκατόμβες νεκρών και την οικονομική καταστροφή που αφήνει πίσω του ο κορωνοϊός, πολλοί πίστεψαν πως η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών θα θριαμβεύσει. Η πραγματικότητα όμως αποδεικνύει το αντίθετο. Ο κορωνοϊός δημιουργεί ένα νέο γεωπολιτικό έδαφος, πάνω στο οποίο οι μεγάλες δυνάμεις του διεθνούς συστήματος ανταγωνίζονται για κυριαρχία και επιρροή. Αυτό ακριβώς επιχειρούν να κάνουν και οι Η.Π.Α, χρησιμοποιώντας την οικονομική τους ισχύ και την επιρροή τους σε διεθνείς οργανισμούς,  απέναντι στο Ιράν και τη Βενεζουέλα. Μόνο που όπως και η φύση, έτσι και οι διεθνείς σχέσεις απεχθάνονται τα κενά. Το κενό αυτό που αφήνουν πίσω τους οι Η.Π.Α, επιχειρούν ήδη να το καλύψουν η Κίνα και η Ρωσία, οι οποίες έχουν ήδη προστρέξει να βοηθήσουν τις δύο χώρες και τους δοκιμαζόμενους λαούς τους.

Υ.Γ : Ακόμα και αν οι Μαδούρο και Χαμεϊνί μοιάζουν αποκρουστικοί για τον μέσο δυτικό πολίτη, όσοι αξιοποιούν μια υγειονομική κρίση, αφήνοντας ανθρώπους να πεθαίνουν αβοήθητοι και λαούς να υποφέρουν,  μοιάζουν ακόμα πιο αποκρουστικοί.

* Ο Κυριάκος Δημάγγελος είναι δημοσιογράφος και υποψήφιος διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων