Πρόσφατα, το ΕΛΑΜ, παράρτημα της Χρυσής Αυγής στην Κύπρο¹, κατέθεσε στην Βουλή των Αντιπροσώπων τροπολογία σύμφωνα με την οποία στις 15 Ιανουαρίου κάθε χρόνο θα αναγιγνώσκονται μηνύματα και φυλλάδια εντός των σχολικών αιθουσών σχετικά με το «ενωτικό δημοψήφισμα» του 1950. Την τροπολογία στήριξαν το κεντρώο ΔΗΚΟ, του οποίου ηγείται ο γιος του πρώην προέδρου Τάσου Παπαδόπουλου, η σοσιαλδημοκρατική ΕΔΕΚ, οι Οικολόγοι, το προσωποπαγές κόμμα της Ελένης Θεοχάρους και το «Κίνημα Αλληλεγγύη» του πρώην στελέχους του ΑΚΕΛ, Γιώργου Λιλλήκα. Πρόκειται για τα κόμματα που συστηματικά υπέσκαψαν τις πρόσφατες συνομιλίες στο Μον Πελεράν και στην Γενεύη.

Το ΑΚΕΛ ήταν το μόνο κόμμα που την καταψήφισε χωρίς περιστροφές ενώ η τροπολογία δεν θα περνούσε χωρίς την αποχή του ΔΗΣΥ το οποίο, ενόψει προεδρικών εκλογών, ψαρεύει στα θολά νερά του εθνικισμού που κερδίζει έδαφος στην Κύπρο. Ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί επικαλέστηκε την υιοθέτηση της τροπολογίας από την κυπριακή Βουλή για να ακυρώσει προγραμματισμένη συνάντηση με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη για το Κυπριακό. Για την ιστορία, το δημοψήφισμα του 1950, που διενεργήθηκε στα πλαίσια της στοχοθεσίας της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, δεν έγινε με ψηφοφορία αλλά με συλλογή υπογραφών κυρίως Ελληνοκυπρίων και λίγων Τουρκοκυπρίων. Είχε αρχικά προταθεί από το ΑΚΕΛ αλλά διοργανώθηκε τελικά από την Εκκλησία στις κατά τόπους ενορίες και χρέη εφόρων ανέλαβαν οι ιερείς.

Την προηγούμενη εβδομάδα, Τουρκοκύπριοι επισκέπτες του όρους Τρόοδος, βρήκαν τα πέντε οχήματά τους με τρυπημένα λάστιχα. Η Αστυνομία Κύπρου διεξάγει έρευνα για δολιοφθορά ενώ κατά την ίδια περίοδο, δεκαέξι μαθητές οδηγούνται στα δικαστήρια για επεισόδια που προκάλεσαν το 2015 επ’ αφορμή της επετείου της ανακήρυξης του ψευδοκράτους. Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων αυτών είχαν καταστραφεί και πάλι αυτοκίνητα Τουρκοκυπρίων στις ελεύθερες περιοχές.

Την προηγούμενη εβδομάδα, ο ακροδεξιός Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος² σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού εξέδωσαν προκήρυξη διαγωνισμού παραγωγής λόγου και εικαστικών έργων για του μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου³. Στην δε σχετική εσωτερική του εγκύκλιο προς τα στελέχη της εκπαίδευσης το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, θέτει ως κεντρικό ζήτημα  για το Λύκειο «τη συμβολή της Ελληνικής Γλώσσας στη διάδοση της χριστιανικής διδασκαλίας και τον κίνδυνο αποξένωσης απ’ αυτήν των νέων μας εξ αιτίας της χρήσης των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας»⁴.

Σαν ενδεικτικό της σημασίας του τεθέντος στόχου, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού επιστρατεύει, μάλλον ατυχώς, τον στίχο του Νικηφόρου Βρετάκου «αν τυχόν κάπου συναντήσω αγγέλους θα τους μιλήσω ελληνικά επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική». Ο στίχος υποτιτλίζεται από το Υπουργείο ως εξής: «Η Ελληνική Γλώσσα ως όχημα διάδοσης της χριστιανικής διδασκαλίας και ο κίνδυνος αποξένωσης απ’ αυτή με τη χρήση των greeklish».

Όλες οι παραπάνω ειδήσεις, αν δεν αφορούσαν την δεδομένη και ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο που διέρχεται το Κυπριακό ζήτημα, ίσως να ήταν απλώς αποκαλυπτικές της γραφικότητας θεσμικών, εξωθεσμικών ή παρακρατικών παραγόντων. Επίσης, το γεγονός ότι όλες αυτές οι δράσεις ή διεργασίες στοχεύουν την δημόσια εκπαίδευση ή εμπλέκουν τον μαθητικό πληθυσμό προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία.

Το ΕΛΑΜ, δρώντας σαν θυγατρική εταιρεία της ελληνικής νεοναζιστικής μητρικής οργάνωσης, προσπαθεί να αντιγράψει πρακτικές τύπου εισβολής στο σχολείο του Περάματος και να τις προσαρμόσει επί το θεσμικότερο εισβάλλοντας με αναχρονισμούς και εθνικιστικά κηρύγματα όχι μόνο στο κυπριακό σχολείο αλλά και στο ίδιο το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Οι Κύπριοι μαθητές ανέκαθεν και για διάφορους κοινωνικούς και ιστορικούς λόγους, αποτελούσαν ένα πολύ ενεργό πολιτικά κομμάτι της νεολαίας και έτσι το δημόσιο σχολείο προσφέρει στρατηγικό χώρο για την ανατροφή μιας νέας γενιάς εθνικιστών.

Ακόμα και η συνήθης σύμπλευση Υπουργείου Παιδείας και Αρχιεπισκόπου σε μία αθώα πρακτική που μπορεί να τυγχάνει και νομιμοποίησης στην κυπριακή κοινωνία, όπως ένας χριστιανοκεντρικός μαθητικός διαγωνισμός, έχει την ιδιαίτερη σημασία της. Το κυπριακό σχολείο είναι ιδανικός χώρος επώασης εθνικιστικών δήθεν αντιστάσεων, ειδικά σε περιόδους όπου η συγκρότηση συμμαχιών υπέρ και κατά της λύσης είναι ένα βασικό ζητούμενο. Η «αποξένωση από τα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη» που απειλούνται από τα «greeklish», ως θέμα, σε μία χώρα σαν την Ελλάδα ίσως να μην απασχολούσε παρά τα κατηχητικά. Στην Κύπρο όμως όπου η Αρχιεπισκοπή είναι παραδοσιακά ένας πολύ ισχυρός πολιτειακός παράγοντας, καμία τέτοια ιδέα δεν λειτουργεί χωρίς συγκείμενο.

Το βασικό ζήτημα όμως δεν είναι τι κάνει απλώς το ΕΛΑΜ ή οι βυζαντινισμοί της Αρχιεπισκοπής αλλά γενικότερα η επιχειρούμενη νεκρανάσταση της τεχνητής έντασης μεταξύ των δύο κοινοτήτων σε μία περίοδο όπου η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν  διψά για επιχειρήματα που θα αποδείξουν την αναγκαιότητα των εγγυήσεων και της κυριαρχίας της επί του μισού εδάφους του νησιού. Η ένταση αυτή δεν υποδαυλίζεται μόνο από του Κύπριους νεοναζί αλλά και από τα δημοκρατικά κόμματα με προεξάρχοντα τον Δημοκρατικό Συναγερμό και τους άλλους μνηστήρες του λαϊκιστικού χώρου (ΔΗΚΟ, Θεοχάρους κ.ά.). Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού που επεξεργάστηκε την τροπολογία του ΕΛΑΜ πριν αυτή φτάσει στην ολομέλεια, 3 βουλευτές του ΔΗΣΥ ψήφισαν υπέρ της τροπολογίας.

Σε κάθε στιγμή που οι δυο κοινότητες έβρισκαν το όποιο κοινό έδαφος, το βαθύ κράτος του κυπριακού σοβινισμού αναλάμβανε να το ναρκοθετήσει άλλοτε με τη συνέργεια των ελλαδιτών ομοιδεατών τους ή και αυτόνομα. Στην Κύπρο της επανόδου στην ανάπτυξη και την ευημερία, ορισμένοι κύκλοι έχουν αποφασίσει να διεξαγάγουν έναν σημειολογικό ανταρτοπόλεμο, να προκαλέσουν ένα νέο συμβολικό ’63-΄64 αδιαφορώντας για τις αλυσιδωτές αντιδράσεις μίας τέτοιας απόπειρας. Η κυπριακή Μεγάλη Ιδέα, παρά την καταστροφική τύφλωση που προκάλεσε στο παρελθόν, συνεχίζει να συγκινεί και να συμβάλει σε μία περιρρέουσα ατμόσφαιρα αποξένωσης και μίσους. Όσο το σύστημα εξουσίας στην Μεγαλόνησο παίζει ή και φλερτάρει με τον σοβινισμό, τόσο θα μεγαλώνει ο κίνδυνος του οριστικού ενταφιασμού της όποιας λύσης.
 
Υ.Γ.: Την ώρα που γράφεται το παρόν άρθρο, ο ένας εκ των υπευθύνων για τη δολοφονία του Τάσου Ισαάκ κατά τα γεγονότα της Δερύνειας, το 1996, Ερχάν Αρικλί, βετεράνος παρακρατικός και ηγέτης πια του κόμματος ‘’Αναγέννηση’’, κατέκρινε την απόφαση του Ακιντζί να ακυρώσει την συνάντηση με τον Αναστασιάδη ως πολύ ήπια.