Τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών στην Κύπρο επηρεάστηκαν, σχετικά, από την ευρωπαϊκή περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ωστόσο διατηρούν και ορισμένα ενδημικά χαρακτηριστικά του κυπριακού κοινωνικού σχηματισμού Πέραν της συνεχιζόμενης κατοχής του 38% του νησιού από την Τουρκία, η πολύπλευρη οικονομική και πολιτική εξάρτηση του νησιού, ο αμφίρροπος γεωστρατηγικός παράγοντας, η οικονομική αστάθεια, η κοινωνική και πολιτική κρίση και οι έντονες πολιτισμικές διεργασίες εισάγουν τον λαό της Κυπριακής Δημοκρατίας στην πιο κρίσιμη καμπή της αναζήτησης της συλλογικής  του ταυτότητας. Δείκτης αυτής της αναζήτησης είναι και ο κατακερματισμός που επικράτησε εντός του σταθερού, έως τώρα, πολιτικού σκηνικού.

Κατ’ αρχάς, ο 40ετής sui generis δικομματισμός με την προσθήκη ισχυρής τρίτης δύναμης (ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ), αν και σε καμία περίπτωση δεν κατέρρευσε, υπέστη βαριές απώλειες. Οι διαρροές κινήθηκαν τόσο προς όμορους χώρους ή άλλους προσωποπαγείς πολιτικούς σχηματισμούς όσο και προς την αποχή, η οποία άγγιξε το ιλιγγιώδες για τον έντονα κομματικοποιημένο κυπριακό πληθυσμό του 33%. Αν και η κυβέρνηση του προέδρου Αναστασιάδη στηρίζεται αυτοδύναμα στο ΔΗΣΥ και παρά την πραγματοποίηση του ‘’κουρέματος’’ επί ημερών του, το κόστος για την συντηρητική παράταξη παραμένει σχετικά διαχειρίσιμο (30,7%, -3,7% σε σχέση με το 2011).

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός, παρά την συνυπευθυνότητά του όσον αφορά στις πρόσφατες αναταρραχές στην οικονομία, παρήγαγε μία σχετική πολιτική υπεραξία λόγω της περιβόητης εξόδου από το Μνημόνιο. Αν και η περικοπή δαπανών σε όλο το φάσμα του Δημοσίου παραμένει, αν και οι μισθοί ούτε επανήλθαν ούτε προβλέπεται να επανέλθουν στα προ Μνημονίου επίπεδα και ,τέλος, αν και η μνημονιακή πολιτική όπως οι στρατηγικές ιδιωτικοποιήσεις π.χ. στην ενέργεια υποστηρίζονται με πάθος από την Δεξιά, κατασκευάστηκε μία ορισμένη πολιτική αισιοδοξία της οποίας επωφελήθηκε η κυβερνώσα παράταξη. Στα υπέρ του Δημοκρατικού Συναγερμού προσμετρήθηκε η προώθηση των συνομιλιών με την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα από τον συναινετικού και ήπιου προφίλ Αναστασιάδη που έχει διακηρύξει ως προσωπικό του στόχο την επίτευξη συμφωνίας για το Κυπριακό μέχρι το τέλος της θητείας του: ‘’δεν ρισκάρουμε’’ ήταν ένα από τα κεντρικά προεκλογικά συνθήματα του ΔΗΣΥ .

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός επιδιώκει σταθερά να προβάλει ως επιτυχία του το θετικό κλίμα που υπάρχει μεταξύ των ελίτ των δύο κοινοτήτων, την ίδια ώρα που το μεγάλο κεφάλαιο απαιτεί νέες απρόσκοπτες προσβάσεις, χωρίς γεωγραφικά προσκόμματα. Μία τολμηρή ωστόσο ανάλυση, θα εξίσωνε το οικονομικό και το εθνικό θέμα από άποψη βαρύτητας στην καθημερινή ζωή των Κυπρίων. Στην εποχή της πρώτης κοινής on camera δήλωσης των Αναστασιάδη και Ακιντζί, στην σύγχρονη Κύπρο του ισχυρού και μεγάλου κράτους και της μονήρους τουριστικής ανάπτυξης και εξαρτημένης οικονομίας , το Μνημόνιο κόστισε αρκετά. Σε αυτά πρέπει να συνυπολογιστεί και η διακομματική φθορά λόγω σοβαρών οικονομικών σκανδάλων:υπόγειες χρηματοδοτήσεις προς κόμματα, τα σκάνδαλα ΧΥΤΑ και Σύνδεσης Αποχέτευσης στα οποία στελέχη του ΔΗΣΥ είχαν ενορχηστρωτικό ρόλο.

Ίσως το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της εκλογικής αναμέτρησης προκύπτει από την ανάλυση των επιδόσεων της αξιωματικής αντιπολίτευσης.Πολύ μεγαλύτερο, ίσως και δυσανάλογο κόστος «πληρώνει» το ΑΚΕΛ (25,67% ,-7,1%) το οποίο βιώνει μία παρατεταμμένη υπαρξιακή κρίση από το 2012, όταν και ξέσπασε η κυπριακή τραπεζική κρίση. Το κόμμα της παραδοσιακής αριστεράς καταβάλλει σε βάθος χρόνου το τίμημα των αντιφάσεων της πολιτικής του, ιδίως επί προεδρίας Χριστόφια, που αν και δεν προκάλεσε πρωτογενώς την κρίση, σίγουρα συνέτεινε στην διαμόρφωση των αιτιών της. Παράλληλα έλειψαν τα εναλλακτικά σχέδια προ της πρωτόγνωρης διεθνούς χρηματοπιστωτικής επίθεσης. Γενικά το ΑΚΕΛ χρεώνεται την αναποφασιστικότητα και τις παλινδρομήσεις των στιγμών εκείνων. Το ΑΚΕΛ, παρ’ όλο που ανανεώθηκε σε επίπεδο ηγεσίας, φαίνεται ανέτοιμο να ανατρέψει το αρνητικό σε βάρος του ιστορικό σε μία από τις πιο κρίσιμες καμπές της κυπριακής ιστορίας.

Λόγω του θολού πολιτικού στίγματος της τελευταίας δεκαετίας, η κρίση πολιτικής εκπροσώπησης που έπληξε τον ΔΗΣΥ, συμπαρέσυρε ακόμα περισσότερο το ιστορικό κόμμα της κυπριακής Αριστεράς με αποτέλεσμα κεντροαριστερά αρχηγοκεντρικά σχήματα όπως η Συμμαχία Πολιτών, του Γιώργου Λιλλήκα (πρώην Υπουργού του ΑΚΕΛ) ή οι Οικολόγοι να εισέλθουν για πρώτη φορά στην Βουλή των Αντιπροσώπων. Ειδικά οι τελευταίοι προσεταιρίστηκαν το νεοπαγές κίνημα κατά της τσιμεντοποίησης των τελευταίων θυλάκων φύσης στα παράλια καθώς και την διάθεση αντίδρασης των εντεύθεν των παραδοσιακών σχημάτων της αριστεράς εκλογέων. Ανάλογα ερμηνεύεται και η απώλεια ποσοστών από τους σοσιαλδημοκράτες της ΕΔΕΚ που μετά την πολιτική συνταξιοδότηση του βετεράνου ηγέτη τους Γιαννάκη Ομήρου, αναζητούν έναν ζωτικό πολιτικό χώρο εντός μιας πλήρως αναδιατεταγμένης πολιτικής σκακιέρας.

Τέλος, το ΔΗΚΟ που διατηρήθηκε με ισχυρό ποσοστό (14,5%, -1,3%) στην τρίτη θέση σημείωσε τις μικρότερες απώλειες και διατηρεί τον καθοριστικό του ρόλο στις εξελίξεις. Ωστόσο η κόπωση του εκλογικού σώματος από την αυτοαναπαραγωγή και την οικογενειοκρατία του πολιτικού προσωπικού του κεντρώου κόμματος (πρόεδρος του είναι ο γιος του πρ. Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου), συγκρατεί τον χώρο εντός γνώριμων για το ίδιο εκλογικών ορίων.

Μέσα σε αυτή την κινούμενη πολιτική άμμο ενός διαιρεμένου νησιού, η είσοδος για πρώτη φορά του νεοναζιστικού ΕΛΑΜ δεν αποτελεί έκπληξη, τουλάχιστον για όσους δεν επανέλαβαν το λάθος να αναλύσουν την μέχρι τώρα εξωκοινοβουλευτική δράση του μορφώματος με όρους περιθωρίου, όπως συνέβη με την Χρυσή Αυγή, προτού καταστεί κοινοβουλευτική δύναμη. Το ότι οι νεοναζί του ΕΛΑΜ εκπαιδεύτηκαν από την Χρυσή Αυγή και στην πραγματικότητα αποτελούν παράρτημα της ελλαδικής εγκληματικής συμμορίας στην Κύπρο είναι γνωστά από καιρό και αφορούν το αστυνομικό ή ενδεχόμενα το δικαστικό ρεπορτάζ. Μία πιο προσεκτική ανάλυση της εκλογικής επιρροής του ακροδεξιού σχηματισμού, ωστόσο, αποφέρει βάσιμες υποψίες ότι το ΕΛΑΜ δεν έπεσε ούτε από τον ουρανό ούτε μεταφέρθηκε σαν ‘’μόδα’’ από την Ελλάδα.

Η ακροδεξιά στην Κύπρο συνιστά μία ζωντανή και ανανεούμενη πολιτική σταθερά από την ανεξαρτησία του νησιού και έπειτα και μέχρι τώρα συγκρατείτο πολιτικά και κομματικά εντός των σχημάτων της παραδοσιακής Δεξιάς, όπως το ΔΗΣΥ.

Οι στρεβλές προσλήψεις του πατριωτισμού στην Μεγαλόνησο καταλήγουν σε ενδιαφέροντα φαινόμενα: ο Σωτήρης Σαμψών, αντιπρόεδρος του ΔΗΣΥ, κάνει πολιτική καριέρα με το όνομα του πατέρα του, του εγκάθετου προέδρου του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974. Ο εθνικισμός εμπνέει απολύτως απενοχοποιημένα πολλούς οπαδούς του κυρίως σώματος της Δεξιάς. Το δε προσφυγικό συντόνισε τις υπόγειες μέχρι τώρα διαδρομές της ακροδεξιάς. Ο ιδιαίτερα πολιτικοποιημένος ποδοσφαιρόφιλος κόσμος του νησιού ευτυχώς αντέδρασε έγκαιρα στην ανάρτηση του πανό ‘’refugees go home’’ από μερίδα οπαδών του παραδοσιακά ταυτισμένου με την Δεξιά ΑΠΟΕΛ.

Με την απελευθέρωση δυνάμεων που προκάλεσε η πρωτόγνωρη για τα κυπριακά δεδομένα κρίση πολιτικής εκπροσώπησης, οι ακροδεξιές δυνάμεις κατευθύνθηκαν προς ένα φυσικό για αυτές χώρο και ένα επιτυχημένο οργανωτικό μοντέλο. Είναι χαρακτηριστικό δε ότι το ΕΛΑΜ, διαβλέποντας τις διαρροές ψήφων από τα μεγάλα κόμματα, δεν επέλεξε εντυπωσιακές προεκλογικές τακτικές, προκειμένου να μην ‘’τρομάξει’’ την κοινή γνώμη, ενώ έχουν προηγηθεί πλήθος βίαιων αντιμεταναστευτικών και αντιτουρκοκυπριακών δημόσιων επιχειρήσεων του. To ΕΛΑΜ αποτελεί, λοιπόν, το ακροδεξιό παραπροϊόν ευρύτερων και βαθειών συναρτήσεων . Έτσι η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση της φασιστικής οργάνωσης κατέληξε να συμπεριλάβει την κυπριακή πρωτεύουσα και την- για ευνόητους λόγους- ειδικού βάρους επαρχία Αμμοχώστου. Η Χρυσή Αυγή δεν είχε να κάνει και πολλά εκτός από το να φτιάξει την βιτρίνα του κυπριακού υποκαταστήματός της.

Είναι πλέον σαφές ότι οι αντιθέσεις μιας χωρικά και πολιτικά συμπιεσμένης κοινωνίας δεν θα ξανακρυφτούν έντεχνα κάτω από το χαλί του εθνικού θέματος. Δίπλα στην διαίρεση του νησιού, στέκει πλέον και ο εσωτερικός κατακερματισμός της ελληνοκυπριακής κοινωνίας. Το αν η πληθωρική πολιτική εκπροσώπηση στην πρώτη 8κομματική Βουλή της χώρας θα οδηγήσει σε προωθητικές λύσεις ή σε εμπέδωση των χρόνιων αγκυλώσεων, δεν θα το κρίνει παρά η πάντα απρόβλεπτη κυπριακή Ιστορία.

* Ο Βαγγέλης Γέττος είναι δημοσιογράφος και νομικός