Οι μόνοι αγώνες που χάθηκαν είναι αυτοί που δεν δόθηκαν. Στη μνήμη του Ευάγγελου Μαχαίρα

Θυμάμαι σαν χθες το ταξίδι στο Μπίλεφελντ της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας, πριν 14 χρόνια. Προσκεκλημένος του κόμματος των Πρασίνων εκπροσώπησα την Πανελλήνια Ομοσπονδία Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής σε εκδηλώσεις για τις γερμανικές οφειλές, που οργάνωσε ο δραστήριος συμπατριώτης μας Καθηγητής Γεωλογίας Σάββας Σεμερτζίδης.

Το θέμα είχε πάρει φωτιά μετά από την ιστορική απόφαση 11/2000 της Ολομελείας του Αρείου Πάγου, η οποία επικύρωσε και κατέστησε τελεσίδικη και αμετάκλητη την γενναία απόφαση 137/1997 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λειβαδιάς, αποζημιώνοντας τις οικογένειες των θυμάτων του Διστόμου.

Όμως άδεια για την εκτέλεσή της ιστορικής αυτής απόφασης, που ήταν καρπός της νομικής αυθεντίας του Γιάννη Σταμούλη, ουδέποτε χορηγήθηκε από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και η υλοποίησή της παραμένει ως μία εξαιρετικά σημαντική εκκρεμότητα, που δεν επιτρέπει την δικαίωση των θυμάτων του Διστόμου και εκθέτει την Ελληνική Πολιτεία.
 
Οι εμπειρίες και οι συγκινήσεις πολλές από το παρθενικό μου ταξίδι στη Γερμανία: η ομιλία σε Έλληνες ομογενείς και Γερμανούς πολίτες, η συνομιλία με δημοσιογράφους και η επίσκεψη στη σημαντική έκθεση για τα εγκλήματα της Βέρμαχτ, που μετά από πολυετείς περιπέτειες περιόδευε στη Γερμανία για να ενημερώσει την «έκπληκτη» κοινή γνώμη ότι τα συντριπτικά περισσότερα από τα ειδεχθή μαζικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δεν είχαν διαπραχθεί από τα SS αλλά από τον τακτικό γερμανικό στρατό!

Αλλά και η γνωριμία με τον Δαμιανό Βασιλειάδη, αντιδικτατορικό αγωνιστή και συνεργάτη στο Εθνικό Συμβούλιο του Μανώλη Γλέζου, συνάντηση που αποδείχθηκε καθοριστική διότι με έφερε άμεσα σε επαφή με το Εθνικό Συμβούλιο και έκτοτε συμμετείχα στις εργασίες του, για να γίνω μέλος αργότερα, μετά από πρόταση του Πέτρου Κουλουφάκου.
 
Θυμάμαι με χαρά και συγκίνηση τις συνεδριάσεις μας στα φτωχά και παγωμένα το Χειμώνα γραφεία της Βούλγαρη, λίγο κάτω από την Ομόνοια: ο Μανώλης Γλέζος προήδρευε, έθετε τα θέματα και με δημοκρατικό διάλογο λαμβάνονταν οι αποφάσεις και η κατανομή ρόλων και ευθυνών. Ξεχώριζε η σεμνή μορφή του Ευάγγελου Μαχαίρα, του Καπετάνιου του ΕΛΑΣ και Γενικού Γραμματέα του Εθνικού Συμβουλίου έως τον θάνατό του: αντικαθιστούσε επάξια τον Πρόεδρο, τις σπάνιες φορές που αυτός απουσίαζε, σήκωνε το νομικό βάρος του Εθνικού Συμβουλίου, οι εισηγήσεις του διακρίνονταν για τη σαφήνεια, την πληρότητα και την τεκμηρίωσή τους, ήταν σεβαστός, αγαπητός κι αποδεκτός απ’ όλους. 

Θυμάμαι τα συνέδριά μας και τις γενικές συνελεύσεις στο θέατρο Άλφα του Στέφανου Ληναίου, σε κλίμα αγωνιστικό και ενωτικό. Στη μνήμη μου και στην καρδιά μου έχω πάντα τους αείμνηστους Ευάγγελο Μαχαίρα, Γιάννη Σταμούλη και Γεώργιο Αλέξανδρο Μαγκάκη, αγωνιστές με νομική εμβρίθεια, πολιτικό βάρος και γενναιότητα, αλλά και πολλούς εξαιρετικά σημαντικούς που είναι εν ζωή και αγωνίζονται για τα δίκαια του λαού μας: τους αντιστασιακούς Στέλιο Ζαμάνο, Καπετάν Ερμή (Βασίλη Πριόβολο), Χαράλαμπο Ρούπα, Στέφανο Ληναίο, Βασίλη Μπρακατσούλα, Χρήστο Τσιντζιλώνη, τους νεότερους Δημήτρη Παπαχρήστο, Ιγνάτιο Αξιώτη, Μάκη Μπαλούρα, Δημήτρη Αλευρομάγειρο, Πέτρο Κουλουφάκο, Μανόλη Μηλιαράκη, Κώστα Τουμασάτο και πολλούς ακόμη. 

Αγώνες σκληροί, κατά τα πέτρινα χρόνια, όπου κυριαρχούσαν οι ψευδαισθήσεις των παραδείσων του ευρώ και της κάλπικης ευημερίας.
 
Σε πείσμα της άρχουσας τάξης στην Ελλάδα, που σε στενή συνεργασία με τον ξένο παράγοντα ζούσε το «όνειρο του εκσυγχρονισμού» και της επέκτασής της στα Βαλκάνια, αδιαφορώντας (και τότε) για τις λαϊκές διεκδικήσεις και τα εθνικά δίκαια, και παρά την αγνόησή μας από τα καλά σιτιζόμενα από το κράτος και την οικονομική ελίτ συστημικά ΜΜΕ, το Εθνικό Συμβούλιο κράτησε ζωντανή τη φλόγα για δικαιοσύνη, τιμώντας εμπράκτως την μεγαλειώδη ιστορία Αντίστασης και Θυσίας του λαού μας.
 
Ήταν το Εθνικό Συμβούλιο που με συνέπεια κι επιμονή από την ίδρυσή του το 1996 έθεσε το δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων, πιέζοντας τις κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Ήταν το Εθνικό Συμβούλιο που υποστήριξε ηθικά και πολιτικά τον τιτάνιο δικαστικό αγώνα των θυμάτων, που οδήγησε σε συνολικά τρεις τελεσίδικες και αμετάκλητες αποφάσεις υπέρ των οικογενειών των θυμάτων (Διστόμου, Αιγίου, Ρεθύμνου) – αποφάσεις που ακόμη εκκρεμεί η εκτέλεσή τους ώστε να αποδοθεί στην πράξη η δικαιοσύνη. 

Το Εθνικό Συμβούλιο προκάλεσε μάλιστα την έκδοση σημαντικής γνωμοδότησης των καθηγητών Γιώργου Κασιμάτη, Κώστα Μπέη και Δημήτρη Χρυσόγονου, που τεκμηρίωσαν την αντισυνταγματικότητα του άρθρου 923 του ΚΠΔ[1]. Ήταν το Εθνικό Συμβούλιο που χάρη στις περιοδείες του Μανώλη Γλέζου (συχνά και του Δημήτρη Παπαχρήστου και στη συνέχεια και άλλων) και την πολύχρονη δουλειά του υπεύθυνου Γερμανίας Δαμιανού Βασιλειάδη αλλά και χάρη στα γνήσια δημοκρατικά αισθήματα και τον ανιδιοτελή αγώνα των Γερμανών συναγωνιστών μας (καθώς και των Ελλήνων αποδήμων) οικοδόμησε το πολύμορφο δίκτυο της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών μέσα στη Γερμανία, που δεν αφήνει τη συνείδηση των Γερμανών πολιτών να ησυχάσει αν δεν αναλάβει η δημοκρατική Γερμανία την ιστορική της ευθύνη για τα φοβερά εγκλήματα του Γ’ Ράιχ στην Ελλάδα.
 
Ήταν το Εθνικό Συμβούλιο που μαζί με πολλούς δημοκράτες απαίτησε και πέτυχε την παρέμβαση της Ελληνικής Δημοκρατίας, κατόπιν αιτήματος της ελληνικής κυβέρνησης το Γενάρη του 2011, στη δίκη μεταξύ Γερμανίας και Ιταλίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, για την υπόθεση του Διστόμου. Στην σημαντική αυτή δίκη την ευθύνη της εκπροσώπησης της Ελλάδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είχε ο γνωστός για την διαχρονική του προσφορά στον αγώνα διεκδίκησης Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Στέλιος Περράκης, με συνεργάτες του τους άξιους Καθηγητές Αντώνη Μπρεδήμα και Μαρία – Ντανιέλλα Μαρούδα. Μια δίκη στην οποία δώσαμε το παρών, μαζί με τους Γερμανούς συναγωνιστές μας της Ομάδας «ΑΚ Δίστομο», τόσο εντός της δικαστικής αιθούσης όσο και σε σημαντικές εκδηλώσεις εκτός του Δικαστηρίου.
 
Ήταν το Εθνικό Συμβούλιο, που με συνέπεια και σθένος αντιστάθηκε από την πρώτη στιγμή στις μεθοδεύσεις της Γερμανίας («Ελληνογερμανική Συνέλευση», «Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον», «Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας», κ.α.) αναδεικνύοντας ότι στόχος των μεθοδεύσεων αυτών ήταν η παραχάραξη της Ιστορίας, η αποδυνάμωση της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών και η διευκόλυνση της γερμανικής επέλασης στη χώρα. Μία στάση που δικαιώθηκε από τη λαϊκή ετυμηγορία με την πανηγυρική εκλογή του Μανώλη Γλέζου στην Ευρωβουλή, στο πρόσωπο του οποίου επιβραβεύθηκε και η Εθνική Αντίσταση και το κίνημα διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών.
 
Με την δυναμική παρουσία αντιπροσωπείας μας στον Χορτιάτη την 1η Σεπτέμβρη 2014 συμβάλλαμε στην απόρριψη από το Δίκτυο Μαρτυρικών Δήμων της συνεργασίας με το «Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον». Στην υπόθεση δε του παραχαράκτη της ιστορίας κ. Ρίχτερ το Εθνικό Συμβούλιο πήρε θέση και συμμετείχε στην ευρύτερη κινητοποίηση, αναδεικνύοντας από την πρώτη στιγμή τις πραγματικές προθέσεις του ανιστόρητου ιστορικού.
 
Το Εθνικό Συμβούλιο και ο Πρόεδρός του πρότειναν και πέτυχαν τη δημιουργία της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής (επί Προέδρου Βουλής Ευάγγελου Μεϊμαράκη, το 2013). Στη συνέχεια το Εθνικό Συμβούλιο αναγνωρίστηκε και από τη Βουλή ως ο πλέον αξιόπιστος συνομιλητής και κύριος εκπρόσωπος του κινήματος διεκδίκησης, τόσο επί προεδρίας Ζωής Κωνσταντοπούλου (που έδωσε ώθηση στην υπόθεση), όσο και επί προεδρίας (της Επιτροπής) Τριαντάφυλλου Μηταφίδη (συνεπής αγωνιστής και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου). Συνεργαστήκαμε αρμονικά με το Υπουργείο Άμυνας και την πολιτική ηγεσία του (κυρίως τον τότε Αναπληρωτή Υπουργό Κώστα Ήσυχο) σε παρεμβάσεις που έκαναν αίσθηση (π.χ. βίντεο στο Μετρό της Αθήνας) και ενόχλησαν τους Γερμανούς.
 
Σημαντική ήταν η δυναμική, αλλά φιλόξενη κι εντός δημοκρατικού πλαισίου, υποδοχή από αντιπροσωπεία του Εθνικού Συμβουλίου και των Ενώσεων Θυμάτωντου Πρόεδρου της ΟΔΓ κ. Γιόακιμ Γκάουκ στους Λυγκιάδες στις 7.3.2014: το πανώ με σύνθημα «ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ κι ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ!» στα ελληνικά, γερμανικά και αγγλικά, προσέλκυσε το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ υπενθυμίζοντας στη Γερμανία την ιστορική της ευθύνη. Ήταν, τέλος, το Εθνικό Συμβούλιο που όργωσε όλη την Ελλάδα οργανώνοντας και συμμετέχοντας σε εκατοντάδες εκδηλώσεις μνήμης και διεκδίκησης τα τελευταία, ιδίως, χρόνια για να μεταλαμπαδεύσει τη φλόγα της δικαίωσης από τη γενιά της Εθνικής Αντίστασης στις νεότερες γενιές.
 
Σήμερα, βρισκόμαστε σε μία κρίσιμη συγκυρία: το ζήτημα έχει επιστρέψει ορμητικά στο προσκήνιο, οι πολίτες σε όλη την Ελλάδα οργανώνονται και κινητοποιούνται, οργανώσεις από τη Γερμανία εκφράζουν τη στήριξή τους και συμμετέχουν στον κοινό μας αγώνα για Δικαιοσύνη, ενώ παράλληλα η Διακομματική Επιτροπή της Βουλής, τρία χρόνια μετά από τη σύστασή της και μετά από τρεις διαφορετικές συνθέσεις, κατέληξε σε πόρισμα, που όμως δεν έχει ακόμη συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής. Η ελληνική κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του για άλλη μια φορά έρχονται αντιμέτωποι με την ιστορική τους ευθύνη: θα προχωρήσουν μεθοδικά κι αποφασιστικά στη διεκδίκηση ή θα αρκεστούν σε ανέξοδες και άνευ νοήματος ή ακόμη και αποπροσανατολιστικές δηλώσεις;
 
Απέναντι στην αμφιθυμία, τον φόβο ή και τη δυσανεξία μέρους του πολιτικού προσωπικού απέναντι στο ζήτημα, το Εθνικό Συμβούλιο καλείται να παραμείνει η αιχμή του δόρατος του κινήματος διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών. Ενός αγώνα για την διάσωση και ανάδειξη της ιστορικής μνήμης, την απόδοση δικαιοσύνης, την προάσπιση της δημοκρατίας και την ανάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας.
 
Το Συνέδριό του αύριο, 18.12, στο Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτών στην Αθήνα) καλείται να πετύχει την ανανέωση και ενδυνάμωση του Εθνικού Συμβουλίου χωρίς όμως αλλαγή του προσανατολισμού και της αγωνιστικής του φυσιογνωμίας˙να συνδέσει ισχυρά τη γενιά της Εθνικής Αντίστασης με τις νεότερες γενιές, σε μια ελπιδοφόρα σύνθεση, δημιουργώντας ένα παλλαϊκό κίνημα, που θα ενώσει το λαό στην διεκδίκηση των απαράγραπτων δικαιωμάτων του και στην κατοχύρωση ενός καλύτερου μέλλοντος. Ένα είναι βέβαιο: αν η υπόθεση της διεκδίκησης γίνει υπόθεση του λαού, η δικαίωση δεν θ’ αργήσει!

[1] Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την επιμονή του Γιάννη Μαύρου στο ζήτημα αυτό.

* Ο Αριστομένης Ι. Συγγελάκης είναι Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου