Ένα μικρό οδοιπορικό από την Ουγκάντα-Πρώτες εντυπώσεις. Είναι η αλήθεια ότι δεν ξέρω από που να ξεκινήσω. Οι εικόνες, οι μυρωδιές και η αίσθηση αυτής της ανατολικοαφρικανικής χώρας είναι τόσο καινούργιες και τόσο ιδιαίτερες που κανεις διατρέχει το κίνδυνο να πέσει στην παγίδα των κλασικών στερεότυπων περιγραφών και να χάσει την ουσία. Γιατί η Ουγκάντα, που τόσο πολύ μας αρέσει στην Ελλάδα να την χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα προς αποφυγή όταν θέλουμε να περιγράψουμε την κατάντια μας, δεν επιδέχεται εύκολες κατηγοριοποιήσεις ούτε ανούσιες γενικεύσεις. Είναι σίγουρο ότι δεν θα καταφέρω να τις αποφύγω τελείως – στο κατω κάτω πως θα μπορούσα μεσα σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα που θα βρίσκομαι εδω – αλλά θα προσπαθήσω όσο μπορώ να αποτυπώσω εδώ μια ματιά έστω αυτής της χώρας με τις τεράστιες αντιθέσεις και αντιφάσεις που συνεχίζει όμως να ελπίζει σε ένα διαφορετικό αύριο. Της Μαρίας Τριαντοπούλου

Ads

Η πρωτευουσα Καμπάλα είναι χτισμένη, σαν την Ρώμη, σε λόφους. Σε καταπράσινους λόφους με πλούσια περιφραγμένα σπίτια που τα φρουρούν οπλισμένα αγόρια στην εφηβεία σχεδόν τα περισσότερα.

Ανάμεσα σε αυτούς τους λόφους, δίπλα κυριολεκτικά στις περιφραγμένες μονοκατοικίες και επαύλεις, και για όσο φτάνει το μάτι εκτείνονται οι φτωχογειτονιές των περισσότερων ντόπιων κατοίκων, χιλιόμετρα «παραγκουπολης», οπου τα νερά λιμνάζουν βρώμικα, τα παιδιά τρέχουν μέσα στις λάσπες, τα ξύλινα ή τενεκεδένια μαγαζιά πουλάνε ο,τι έχουν διαθέσιμο εκείνη τη μέρα, ο κόσμος μαγειρεύει έξω, κάθεται έξω, μοιράζεται τη ζωή του με τους γείτονες όλη μέρα κάθε μέρα και οι γυναίκες και τα παιδιά με τα πλαστικά μπουκάλια πηγαίνουν να κουβαλήσουν νερό για το «σπίτι».  Κότες, σκυλιά, κατσίκες και ακόμα και αγελάδες κυκλοφορούν ελεύθερα και γίνονται και αυτά κομμάτι της καθημερινότητας.

Τα χαντάκια που κατά καιρούς σκάβονται για να φεύγουν τα νερά γεμίζουν συνεχως με σκουπίδια και πλημμυρίζουν με τη βροχή, αλλά η προσπάθεια να καθαριστούν συνεχίζεται αδιάκοπη λες και κάποια μέρα θα γίνει το θαύμα και το σύστημα θα δουλέψει επιτέλους. Οι κάτοικοι πληρώνουν ότι έχουν και δεν έχουν ενοίκιο στους Ινδούς (κυρίως αλλά όχι μόνο) ή Αφρικανούς ιδιοκτήτες της γης για να έχουν το δικαίωμα να μένουν στην παραγκούπολή και μόνιμα υπάρχει ο φόβος ότι δεν θα μπορέσουν να πληρώσουν και θα βρεθούν εκτός… Και όμως πολλοί λένε ότι ποτέ τα πράγματα στην Καμπάλα δεν ήταν τόσο καλά. Υπάρχει ηλεκτρικό που δεν κόβεται πια συνέχεια, υπάρχει νερό, υπάρχει κινητή τηλεφωνία και ιντερνετ, υπάρχουν και κάποια ΜΚΟ και τοπικές κλινικές που πραγματικά προσπαθούν να βοηθήσουν και να μάθουν τους κατοίκους να προφυλάσσονται από τις πολλές και επικίνδυνες ασθένειες που ακόμα μαστίζουν την χώρα, όπως και σχεδόν όλη την Αφρική, και που φτάνουν το προσδόκιμο όριο ζωής στα 50-55 το πολύ. Υπάρχουν κάποιες λίγες δουλειές για τους Ουγκαντανούς (οι περισσότεροι εργαζόμενοι βέβαια είναι ακόμα ξένοι) και μια προσπάθεια – έστω και ιδιαίτερα αργής – ανάπτυξης.

Παρόλα αυτά την πρώτη στιγμή που κάποιος «δυτικός» αντικρυζει αυτήν την απόλυτη φτώχεια, την πρώτη φορά που εισπνέει τον αέρα με τους καπνούς από τις φωτιές που καίνε ολόγυρα στην πόλη με σκούπίδια, πλαστικά και οτιδήποτε άλλο βρεθεί διαθέσιμο, την πρώτη φορά που περνάει δίπλα του ο οπλισμένος και περήφανος έφηβος φρουρός ή τα χιλιάδες μηχανάκια-ταξί τρικάβαλα σε δρόμους χωρίς φώτα ή οποιαδήποτε σήμανση, την πρώτη φορά που βλέπει τις γυναίκες να προσπαθουν να πλύνουν τα ρούχα στα χαντακια στο πλάι του δρόμου με τα νερά της βροχής και τα παιδιά που πλατσουρίζουν μες τα βρωμόνερα, την πρώτη φορά τέλος πάντων που έρχεται κανείς σε επαφή με αυτό που εμείς οι «Ευρωπαίοι» ονομάζουμε «τριτοκοσμικό», με αυτό που κληροδότησε στην Αφρική η αποικιοκρατία, οι δικτατορίες και η χωρίς όριο διαφθορά, αλλά και όλοι εμείς οι υποτιθεται αναπτυγμένες χώρες της Δύσης, ο πολιτισμικός αιφνιδιασμός είναι έντονος αλλά και συγκλονιστικός. Από την πρώτη κιόλας στιγμή νιώθεις την ανάγκη να επαναπροσδιορίσεις τον τρόπο που βλέπεις τη ζωή και τον κόσμο γύρω σου. Όμως συγχρόνως πρέπει να δώσεις χρόνο για να «δεις» τη χώρα πραγματικά, για να καταλάβεις τον τρόπο που οι ανθρωποι εδω σκέφτονται και δρουν και υπάρχουν, για να μην βγάλεις εύκολα και ανούσια συμπεράσματα.

Αυτό θα προσπαθήσω να κάνω όσο μπορώ και…θα επανέλθω.