Έχουμε ταυτίσει, λανθασμένα, την ανάπτυξη της οικονομίας μας με την ξένη επένδυση, χωρίς να κάνουμε κάτι για να βελτιώσουμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον προσέλκυσής της.

Ads

Κατά συνέπεια αντί για πραγματικές επενδύσεις που θα μπορέσουν να αποφέρουν στην οικονομία μας αύξηση ποιοτικών και βιώσιμων θέσεων εργασίας, εμπλοκή τοπικών επιχειρήσεων και αξιοποίηση μέσο-μακροπρόθεσμα των παραγωγικών μας πόρων, καταλήγουμε να ξεπουλάμε πόρους κλειδιά έναντι άμεσης εισροής χρημάτων τα οποία τελικά δεν φθάνουν ποτέ στην πραγματική οικονομία. Αυτό τις περισσότερες φορές, είναι μία μή αναστρέψιμη κατάστασταση, μιας και αφοπλίζει την χώρα από πολύτιμα εργαλεία τα οποία θα μπορούσε να αξιοποιήσει η ίδια για την ανάπτυξή της, έστω και με κάποια υποστήριξη από ξένα κεφάλαια.  Έτσι, οι πραγματικά αξιόλογες ελληνικές επιχειρήσεις παραμένουν εγκλωβισμένες σε ένα προβληματικό περιβάλλον που περιορίζει την ανταγωνιστικότητά τους.

Το τραγικότερο φαινόμενο όμως είναι η κατασπατάληση των ανθρώπινων πόρων. Το σημαντικότερο στοιχείο για την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας μιας χώρας δεν είναι οι φυσικοί της πόροι αλλά κυρίως το πως μπορεί να τους αξιοποιήσει στρατηγικά ώστε να αναπτύξει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών της διεθνώς. Σε αυτή την διαδικασία οι ανθρώπινοι πόροι είναι εξαιρετικά σημαντικοί. Παράγουν γνώση, δημιουργούν καινοτομία και αυξάνουν την παραγωγικότητα, στοιχεία καθοριστικά για την ανάπτυξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.  Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ιαπωνία. Η έλλειψη πλούσιων φυσικών πόρων την «ανάγκασε» να αξιοποίησει το ανθρώπινο δυναμικό της αναπτύσσοντας εξειδίκευση στην υψηλή τεχνολογία και την καινοτομία σε βαθμό που να ηγείται παγκοσμίως.

Εκτός από το πολυπροβεβλημένο θέμα του brain drain, η επιχειρηματική κουλτούρα που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά επιβλαβής για την επιχειρηματική ανάπτυξη. Το σύστημα αξιολόγησης και αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού τόσο από το δημόσιο όσο και από αρκετές ιδιωτικές επιχειρήσεις, βασίζεται σε προσωπικές και κομματικές σχέσεις που αποσκοπούν στην διεκπεραίωση προσωπικών ή κομματικών συμφερόντων αντίστοιχα.  Το αποτέλεσμα είναι άτομα με ελλιπή γνώση να τοποθετούνται σε θέσεις ευθύνης, και όχι μόνο. Παίρνουν αποφάσεις που είτε δεν γνωρίζουν τις συνέπειες είτε τις αγνοούν ζημιώνοντας το κοινωνικό ή το ευρύτερα επιχειρηματικό συμφέρον. Επίσης η γνώση που παράγεται, κυρίως σε θέματα καινοτομίας διαφεύγει στο εξωτερικό είτε με την μετανάστευση των μη αξιοποιήσιμων ανθρώπων είτε με την εξαγορά νεοφυών επιχειρήσεων από ξένες εταιρίες.

Ads

image

Οι εξειδικευμένοι επιστήμονες θα έπρεπε να παράγουν στοχευμένη γνώση μέσα στις επιχειρήσεις ή στα πανεπιστήμια για την ικανοποίηση πραγματικών επιχειρηματικών αναγκών.   Έπειτα, η διάχυσή της μπορεί να γίνεται μέσα από οργανωμένα κανάλια ή συμπλέγματα επιχειρήσεων (π.χ. clusters). Με αυτόν τον τρόπο αξιοποιείται η παραγόμενη γνώση, ανταποδίδοντας πολλαπλά οφέλη σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο για την χώρα. Οι επιτυχημένες ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως, που στηρίζονται σε καταρτισμένο προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης, δημιουργούν καινοτομίες που αποτελεί στοιχείο του  ανταγωνιστικού τους πλεονέκτηματος. Η στρατηγική χαμηλού κόστους (δηλαδή χαμηλών αμοιβών), δεν μπορεί υποστηρίξει ανταγωνιστικές επιχειρήσεις καινοτομίας και υψηλής ποιότητας. Μία τέτοια στρατηγική είναι εντελώς αντίθετη με την έννοια του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που προϋποθέτει την ανταγνωνιστικότητα των προϊόντων στις διεθνείς αγορές με παράλληλη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της χώρας παραγωγής.

Ένας αναδιαρθρωμένος δημόσιος τομέας, μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην εκκίνηση της οικονομίας δρώντας ως προνομιακός εργοδότης και αγοραστής υπηρεσιών και προϊόντων στοχεύοντας στην αναγέννηση της βιομηχανικής παραγωγής. Ο ρυθμιστικός του ρόλος στην αγορά είναι επίσης απαραίτητος για μία δυναμική εκκίνηση, δημιουργώντας ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Οι πολιτικες antitrust παίζουν σπουδαίο ρόλο στην ένταση του ανταγωνισμού ο οποίος θα παρακινήσει τις μεγάλες επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε καινοτομίες, και τις μικρότερες να εξειδικευτούν περισσότερο ή να συνεργαστούν. Το περιβάλλον αυτό θα «γεννήσει» νέες επιχειρήσεις που θα καλύψουν κυρίως εξειδικευμένες ανάγκες προσφέροντας καινοτόμες υπηρεσίες, αλλά και νέους προμηθευτές πρώτων υλών.

Οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις θα πρέπει, και το κάνουν,  να συγκεντρώνουν το πιο εξειδικευμένο και μορφωμένο προσωπικό της περιοχής τους. Δημιουργούν, μοιραία, μία δική τους επιχειρηματική κουλτούρα, συνήθως ανώτερη απο εκείνη της τοπικής κοινωνίας. Έτσι μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα αναπτυξης τοπικών κοινωνιών, προσελκύοντας ένα σύνολο υποστηρικτικών επιχειρήσεων, αξιοποιώντας τους τοπικούς πόρους, δημιουργώντας άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας και διαχέοντας την τεχνογνωσία αλλά και την κουλτούρα τους στην ευρύτερη κοινωνία. 

Πηγή: www.fooditerranean.com