Είναι γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα έχει ανοίξει για τα καλά στους κόλπους της Αριστεράς μια ευρεία συζήτηση με θέμα «τι κόμμα θέλουμε». Μια συζήτηση, βέβαια, που θα έπρεπε να είχε ήδη ξεκινήσει από το 2013, όταν και ιδρύθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ. Η συζήτηση, ωστόσο, παρά την κοινή της αφετηρία για την αναγκαιότητα και σημασία της κομματικής λειτουργίας, διεξάγεται με σοβαρά θεωρητικά ελλείμματα: η βασική αναφορά γίνεται στο «κόμμα νέου τύπου» και στο κλασικό τύπο του «κόμματος μαζών», προσπερνώντας τόσο τη σημαντική ιστορική εμφάνιση του «πολυσυλλεκτικού κόμματος» της μεταπολεμικής συναίνεσης και της «χρυσής περιόδου της σοσιαλδημοκρατίας» ή ακόμα περισσότερο του κόμματος καρτέλ που εμπεδώνεται στην περίοδο της νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας.

Ads

Αποτελεί κοινό τόπο ότι τα κόμματα ανταποκρίνονται και πρέπει να ανταποκρίνονται στις συνθήκες που κάθε φορά ορίζει ο κοινωνικός καταμερισμός εργασίας. Επιτυχημένα πολιτικά κόμματα είναι εκείνα που οργανωτικά, πολιτικά και ιδεολογικά καταφέρνουν να εκφράζουν αυτές τις συνθήκες. Όταν, για παράδειγμα, ένα προϊόν σχεδιάζεται στο Παρίσι ή στο Μιλάνο, η χρηματοδότηση έρχεται από την Φρανκφούρτη, η παραγωγή γίνεται στη Κίνα ή στην Ινδία, το marketing συντονίζεται από τη Ν.Υ. και τα κέντρα διανομής βρίσκονται άλλοτε στον Πειραιά ή στη Νάπολη και άλλοτε στο Błonie της Βαρσοβίας ή στην Ισπανία, τότε η ανάγκη για οργανωτική προσαρμογή των κομμάτων είναι κάτι παραπάνω από προφανής. Έτσι, η διαμόρφωση της ταξικής πάλης και οι ταξικές αντιπαραθέσεις αλλάζουν τρόπο έκφρασης. Κακώς κάποιοι βιάστηκαν να θεωρήσουν ότι, όταν η τυπική ιστορική παραγωγή (εργοστάσιο) δεν αποτελεί πλέον το κυρίαρχο πρότυπο παραγωγικής διαδικασίας, οι ταξικές αντιπαραθέσεις υποχωρούν ή και ακυρώνονται. Η ταξική πάλη είναι σύμφυτη με κάθε ιστορική διαδικασία ανεξάρτητα από την κάθε φορά διαφορετική αντιμετώπιση και διευθέτησή της από την κρατική εξουσία. Ως εκ τούτου, η ίδια χρήση των social media και η ψηφιακός μετασχηματισμός, είτε σε επίπεδο σχεδιασμού και παραγωγής είτε στις δυνατότητες επικοινωνίας, είναι προφανώς έκφραση και συμπύκνωση της ταξικής πάλης. Με άλλα λόγια, επειδή αλλάζει η φόρμα της, δεν είναι απαραίτητο να αλλάζει και η ουσία της.

Χωρίς αμφιβολία οι αναγκαίες οργανωτικές προσαρμογές στις νέες κοινωνικές εξελίξεις και δυναμικές δεν μπορεί να αγνοήσουν τις νέες τεχνολογικές και ψηφιακές τομές. Ωστόσο, ας μην μετατραπούμε σε ιθαγενείς με καθρεφτάκια. Τα ψηφιακά εργαλεία, τόσο στην εκλογική όσο και εν μέρει στην οργανωτική στρατηγική των κομμάτων, ασφαλώς και έχουν χρησιμοποιηθεί και αλλού εδώ και περισσότερο από 20 χρόνια. Αρχικά, τα λεγόμενα Πειρατικά Κόμματα στη Σουηδία και τη Γερμανία χρησιμοποίησαν την πλατφόρμα LiquidFeedback. Στην Ελλάδα, πρώτος ο Γιώργος Παπανδρέου το 2004 κατάφερε να συλλέξει 1.000.000 εγγραφές με τη γνωστή συνέχεια για το ΠΑΣΟΚ. Αυτό που διαφεύγει στη συζήτηση είναι ότι η χρήση των social media στις πρόσφατες περιπτώσεις του Sanders, των Podemos, κ.λπ., αφορούσε περισσότερο την προεκλογική εκστρατεία και λιγότερο την πολιτική καθημερινότητα, τη λήψη αποφάσεων και κυρίως την ίδια την οργάνωση του κόμματος. Ίσως μπορούμε να εντοπίσουμε μια εξαίρεση με αρνητικό, κατά τη γνώμη μου, πρόσημο, η οποία αφορούσε το Κίνημα Πέντε Αστέρων (M5S), όταν αυτό έπρεπε να αποφασίσει το εάν θα συμμετείχε ή όχι σε μια κυβέρνηση συνασπισμού με την Άκρα Δεξιά τον περασμένο Μάιο. Τότε δεν προχώρησε σε μια απόφαση/συζήτηση σε επίπεδο οργάνων του κόμματος, αλλά ζήτησε από τα μέλη να ψηφίσουν ηλεκτρονικά. Ένα συντριπτικό 94% υποστήριξε τη συμμετοχή σε κυβέρνηση με τη Λέγκα. Η πλέον πρόσφατη επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι σε σχέση με το μοντέλο του κυβερνο-κόμματος (cyberparty), «…οι συνδεδεμένοι χρήστες σε απευθείας σύνδεση τείνουν να είναι πιο παθητικοί από τους αντίστοιχους εκτός σύνδεσης. Αντίθετα, όσοι είναι πιο θετικά διατεθειμένοι και δραστηριοποιούνται στη χρήση ψηφιακών εργαλείων τείνουν να είναι οι πιο εμπλεκόμενοι στις υποθέσεις των κομμάτων…»1.

Ωστόσο, και σε αντίθεση με τον όποιο ρόλο επιφυλάσσει η δυνατότητα των «e» στην ανασυγκρότηση των κομμάτων, η εν λόγω συζήτηση θα μπορούσε να είχε τεράστια εφαρμογή στο πεδίο των συνδικάτων. Εδώ είναι που μπορεί να αναδειχτεί σε σοβαρή πρόκληση η αξιοποίηση της τεχνολογίας προς όφελος της κοινωνίας και της κοινωνικής της εκπροσώπησης. Εδώ η Αριστερά καλείται να είναι ευρηματική ώστε να συμβάλει στη δημοκρατικά αποτελεσματική εκπροσώπηση του κόσμου της εργασίας. Στο «παραμελημένο» πεδίο της κοινωνικής εκπροσώπησης και ειδικότερα του κόσμου της εργασίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κόσμος της εργασίας έχει χάσει τα τελευταία 15 και πλέον χρόνια την ουσιαστική εκπροσώπησή του. Έχει αποξενωθεί από την ηγεσία των οργανώσεων όλων των βαθμίδων (πρώτου, δευτέρου αλλά και τρίτου επιπέδου). Και κατά έναν παράξενο τρόπο, ενώ η συμμετοχή σε κάθε επίπεδο Κοινωνικού Διαλόγου της κεφαλής των Συνδικάτων έχει θεσμοθετηθεί, η αντιπροσωπευτικότητα έχει φτωχύνει δραματικά. Και αυτό σε μια περίοδο ριζικού μετασχηματισμού των εργασιακών σχέσεων. Στο πλαίσιο αυτό, είναι αλήθεια ότι οι κάθε λογής εργαζόμενοι (από τους delivery μέχρι τους ενοικιαζόμενους και από τους δασκάλους μέχρι τους αυτοαπασχολούμενους) δεν έχουν ούτε χρόνο, αλλά κυρίως ούτε σταθερό τόπο, για να συναντηθούν και να αναζητήσουν τρόπους καλύτερης διεκδίκησης των συμφερόντων τους. Εδώ πράγματι αξίζει να ανοίξει ένας νέος οργανωτικός δρόμος, διότι είναι απαραίτητο να καλυφθεί συνδικαλιστικά το τεράστιο κενό εκπροσώπησης που έχει δημιουργηθεί, ακριβώς εξαιτίας των νέων εργασιακών σχέσεων.

Ads

Σε γενικές γραμμές, είναι βέβαιο ότι η πολιτική και η κοινωνική εκπροσώπηση απαιτούν μια άλλου τύπου οργάνωση. Δεν ξέρω εάν η προσήκουσα απάντηση θα είναι το διαδικτυακό/ψηφιακό κόμμα, αλλά σίγουρα η διαδικτυακή οργάνωση των εργαζομένων, η οποία έχει ούτως ή άλλως αναφορά και στη νέα κινηματική δράση, αποτελεί κάτι περισσότερο από αναγκαιότητα. Η επιτυχία μιας τέτοιας πορείας περνά τόσο μέσα από την κριτική αποτίμηση της μέχρι τώρα πορείας του συνδικαλιστικού κινήματος όσο και από την ευρηματικότητα εφαρμογής, η οποία δεν θα περιορίζεται στην αντιμετώπιση των ποσοτικών ελλειμμάτων.

*Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Παν. Κρήτης

1 Rachel K. Gibson (2013), Party change, social media and the rise of ‘citizen-initiated’ campaigning, Volume: 21 issue: 2, page(s): 183-197, Article first published online: January 30, 2013, Party Politics, Sage.

Πηγή: left.gr

To Tvxs.gr ανοίγει το διάλογο για την επανίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ. Στο δρόμο προς το συνέδριο για τον μετασχηματισμό του κόμματος, δίνουμε το βήμα, φιλοξενώντας συνεντεύξεις κι άρθρα στελεχών, μελών και αναγνωστών για το αύριο του προοδευτικού μετώπου. Μπορείτε να στείλετε το δικό σας άρθρο γνώμης στο [email protected].