Ο Ιανός ήταν ένας από τους πιο παλιούς θεούς των Ρωμαίων. Ήταν ο θεός όλων των ενάρξεων και των μεταβάσεων.Ο Ιανός απεικονιζόταν συχνά με δύο πρόσωπα.  Επηρέαζε όλα όσα είχαν διπλή όψη και διπλό νόημα στη ζωή. Και σύμφωνα με έναν μύθο η προέλευση του προέρχεται από τον πρώτο κυβερνήτη της ευρύτερης περιοχής, καταγόμενος από τη Θεσσαλία  εισήγαγε την οικονομία, την καλλιέργεια και τους νόμους.

Ο κοροναϊός μπορεί να έκανε την εμφάνιση του στην Κίνα, αλλά καθιερώθηκε από την Ιταλία. Και όπως κάθε τι αυτό που επιφέρει, είναι διπλής σημασίας, αξίας και νοήματος. Επηρεάζει την οικονομία και την καλλιέργεια, αλλά κυρίως την αντίληψη μας περί νόμων. Το βέβαιο είναι ότι ο κόσμος μετά από αυτόν δεν θα είναι ξανά ίδιος.

Η αξία του δημόσιου τομέα υγείας δεν αμφισβητείται πλέον από κανέναν, ούτε από τους πιο σφοδρούς πολέμιους του των προηγούμενων χρόνων. Όλοι αναγνωρίζουν την σημασία των λειτουργών της υγείας, ακόμα και οι ιδεοληπτικοί οικονομιστές. Ο δημόσιος διάλογος τα επόμενα χρόνια θα καθοριστεί έντονα από τις πολιτικές ενίσχυσης της δημόσιας υγείας. Και του προλαμβάνειν και του θεραπεύειν. Ο Ιπποκράτης άλλωστε τόνιζε «κάλλιο προλαμβάνειν παρά θεραπεύειν».

Ακόμα και στην οικονομία πλέον είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο δημόσιος τομέας παίρνει τα ηνία στην κρίση που θα επιφέρει η υγειονομική περιπέτεια. Είναι η δεύτερη φορά μέσα σε μια δεκαετία που οι νεοφιλελεύθεροι βρίσκουν ανακούφιση στις δημόσιες δαπάνες.
Βέβαια από την αντίθετη πλευρά, τα εργασιακά για άλλη μια φορά βάλλονται για το “καλό” του συνόλου. Οι ολιγάρχες θεωρούν ότι είναι μια ευκαιρία για να κερδίσουν έδαφος, πιέζοντας τα πολιτικά τους πιόνια να νομοθετούν εν κρυπτώ κάθε τους επιθυμία που στερεί εργατικά δικαιώματα. Ευκαιρία την στιγμή που δεν υπάρχουν απεργίες και διαδηλώσεις.

Ανερυθρίαστα οι άνθρωποι που ευθύνονται και για την προηγούμενη κρίση και για το υποστελεχωμένο και ανεπαρκώς ετοιμασμένο σύστημα υγείας εμφανίζονται για άλλη μια φορά οι σωτήρες. Στο ελληνικό παράδειγμα τα μέτρα πάρθηκαν εγκαίρως (με ενστάσεις για την στρατηγική των λίγων τεστ), αλλά ας αναλογιστούμε πόσο απαραίτητα θα ήταν, αν είχαμε ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας. Η Γερμανία που ωθεί κάθε προσπάθεια ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στον κάδο, είναι από τις προνομιούχες χώρες που αντιμετωπίζουν με άνεση τον κοροναϊό και όχι με την πλάτη στον τοίχο όπως εμείς. Οι άνθρωποι που χειροκροτάνε τους ήρωες γιατρούς, με την  διάθεση να χειροκροτήσουν ουσιαστικά τους εαυτούς τους, διαχειρίστηκαν την εξουσία για δεκαετίες και πάντα με την ίδια στόχευση. Αυτό το πολιτικό τζάκι επεδίωκε πάντα τον πλουτισμό λίγων σε βάρος του συνόλου. Ιδιωτικοποίηση και απαξίωση του δημοσίου η πολιτική τους ταυτότητα.  Με το ένα χέρι στερούν από τους εργαζόμενους το 50% του μισθού τους ακόμα και από τους part time, δημιουργώντας άλλη μια τάξη νεόπτωχων και με το άλλο χέρι προσφέρουν στα ΜΜΕ και στις ιδιωτικές κλινικές απλόχερα χρήματα.

Το πιο επικίνδυνο κομμάτι όμως της νέας εποχής είναι ο κίνδυνος για την δημοκρατία. Τα απολυταρχικά καθεστώτα προβάλλουν ότι αντιμετωπίζουν αυτές τις καταστάσεις καραντίνας με περισσότερη αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με την λαϊκίστικη αδεξιότητα και ένοχη αδιαφορία των περισσότερων δημοκρατικών κρατών. Κυρίως φόβο φέρνει η ροπή των δεξιών ολιγαρχικών προς τον περιορισμό των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Ο Orban βρήκε την ευκαιρία να αναστείλει την δημοκρατία στην Ουγγαρία. Όλη η ουγγρική δημοκρατία μπήκε σε καραντίνα. Ο Viktor Orban πήρε το δικαίωμα να ηγείται μέσω διαταγμάτων. Η ΕΕ αδιαφορεί. Η αδιαλλαξία της αυτή την περίοδο επικεντρώνεται στην αποτροπή της αλληλεγγύης, ραγίζοντας την ευρωπαϊκή ενότητα.

Όπως με εξαιρετικό τρόπο παρατήρησε το αμερικανικό Esquire αυτό είναι ένα κακό σημάδι για τις δημοκρατίες της Ευρώπης. Όπως κάποτε κρεμούσαν κλουβιά με καναρίνια στα ορυχεία, ώστε με τον θάνατό τους να προειδοποιήσουν τους εργάτες για την επερχόμενη διαρροή αερίων, έτσι και τώρα η δημοκρατία της Ουγγαρίας λειτουργεί ως ένα οδικό πτηνό που χάνει πρώτο τη ζωή του.

Εδώ το αφήγημα της ατομικής ευθύνης παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις. Τα μέτρα περιορισμού καθορίζονται από την υποκειμενικότητα των ρεπορτάζ και όχι από την στρατηγική επιστημόνων υγείας. Ο ιός χτυπάει πρωτίστως μικρές κοινότητες και αντί να εισέλθουμε σε φάση αναζήτησης των φορέων και περιορισμού τους, προχωράμε ολοένα περισσότερο και αναίτια σε καθολικά μέτρα. Ενδεχομένως η αιτία να είναι απλά ο εντυπωσιασμός. Το κλείσιμο της νέας παραλίας της Θεσσαλονίκης ήταν θύμα της διάθεσης του δημάρχου να επιδείξει “ατσάλινη” θέληση. Οι εικόνες στα ΜΜΕ ήταν αποπροσανατολιστικές και η τελική απόφαση πιο επικίνδυνη. Καλύτερα αυτός ο κόσμος να κυκλοφορεί σε στενά δηλαδή; Παράλληλα ο “αρρενωπός” Χαρδαλιάς επιδεικνύει διάθεση αυστηρή στον κόσμο, απλά όχι στον εαυτό του.

Τα περισσότερα θα ήταν διασκεδαστικά σε εποχή καραντίνας, αν δεν άρχιζαν να είναι ενδεικτικά διαθέσεων. Η ατομική ευθύνη έχει υποκαταστήσει την πολιτική. Αν δεν πάνε καλά τα πράγματα, άρα υπεύθυνος θα είναι ο πολίτης;  Η ελευθερία του πολίτη είναι το πρόβλημα; Ειδικά σε μια κοινωνία που έχει τηρήσει σχεδόν με βουδιστική ευλάβεια τις συμβουλές των επιστημόνων, το κυβερνητικό αφήγημα αρχίζει και γίνεται προσβλητικό και επικίνδυνο. Δεχτήκαμε τον περιορισμό των ατομικών δικαιωμάτων μας αυτό δεν σημαίνει ότι θα εθιστούμε στην απώλεια τους.

Ο φόβος φυλάει τα έρμα είναι ένα γνωμικό που αναφέρεται σε κοπάδι. Ο Ιανός πολλές φορές συμβόλιζε τη μετάβαση από τον πρωτογονισμό στον πολιτισμό. Προτιμητέο είναι οπότε να συμπεριφερθούμε σαν πολιτισμένοι άνθρωποι, να σεβόμαστε τους κανόνες και απλά να τηρούμε τις αποστάσεις. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να μας καθορίζει ο φόβος.

“Όποιος φοβάται τους άλλους, γίνεται δούλος χωρίς να το καταλάβει”. Αντισθένης (445 – 365 πχ, φιλόσοφος)