Διαβάζω διάφορες δήθεν ανατρεπτικές απόψεις πως η επανάσταση του 1821 κακώς γιορτάζεται στις 25 Μαρτίου, διότι άρχισε στις 23! Και πως ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός δεν ύψωσε το λάβαρο του αγώνα, αλλά το ύψωσε ο λαϊκός αγωνιστής Καρατζάς στην Πάτρα.

Ads

Κάτι τέτοιο, μέσες άκρες λένε καθηγητές του ΠΑΜΕ, αλλά και δημοσιογράφοι της αριστεράς εν γένει.  Κοινή συνισταμένη όλων αυτών των πολιτικών παρεμβάσεων είναι να τονιστεί ο «ταξικός» χαρακτήρας της επανάστασης του 21 και να αποκαλυφθεί, για μια ακόμη φορά, ο «αντιδραστικός ρόλος της εκκλησίας». Πρόκειται φυσικά για σχόλια πολιτικού φανατισμού, που δεν έχουν καμία σχέση με την ιστορική πραγματικότητα.

Η επανάσταση του 1821 δεν είναι ποδοσφαιρικός αγώνας να αρχίζει μια συγκεκριμένη ώρα. Δεν σφύριξε ο Παπαφλέσσας την έναρξη στις 10 παρά τέταρτο το βράδυ της 25ης Μαρτίου. Αυτό είναι απολύτως βέβαιο.  Επομένως, δεν έχουμε ημέρα και ώρα έναρξης αυτού του μάτς. Άρχισε κάπως τμηματικά. Και χωρίς καν διαιτητή.

Η πρώτη, ας πούμε, απόφαση λαμβάνεται στη σύσκεψη της Βοστίτσας, μεταξύ 26 και 29 Ιανουαρίου. Εκεί με εισήγηση του Παπαφλέσσα αποφασίζεται η εξέγερση στο Μωριά, αλλά αναβάλλεται για την άνοιξη, έως ότου αποσαφηνιστούν οι διαθέσεις των Ρώσων και να προετοιμαστούν και οι άλλες περιοχές. Εκεί προτείνονται δύο ημερομηνίες για την εξέγερση: η 25 Μαρτίου- του Ευαγγελισμού, για συμβολικούς λόγους- και η 21η Μαϊου, Κωνσταντίνου και Ελένης. Στις 30 Ιανουαρίου όμως, στη σύσκεψη της Λευκάδας για τη Στερεά, αποφασίζεται η 25η Μαρτίου. «Δακρύοντες και γονυπετείς όλοι παρακάλεσαν τον Δημιουργόν να σώση την ανεγειρομένην Ελλάδα», γράφει ο Ιωάννης Ζαμπέλιος.

Ads

Ποιοι ήταν αυτοί που το αποφάσισαν; Φυσικά δεν ήταν μέλη του ΠΑΜΕ, ούτε ηγέτες εργατικών κινημάτων. Ήταν μέλη της Φιλικής. Δηλαδή Προεστοί του Μωριά, (Πετρόμπεης, Νοταράς, Ρέντης κλπ) οπλαρχηγοί και 7 Μητροπολίτες. Αυτοί αποφάσισαν την εξέγερση. Δεν την αποφάσισε κάποια Κεντρική Επιτροπή. Τέτοιο πράγμα δεν υπήρχε το 21. Κεντρική Επιτροπή της εποχής εκείνης ήταν οι δεσποτάδες και οι προεστοί. Διότι, πολύ απλά, ο λαός υπήρχε μόνον εντός της εκκλησίας. Εκτός δεν υπήρχε απολύτως τίποτα.

Επόμενος σταθμός του επαναστατικού ματς η 22α Φεβρουαρίου, όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης περνάει τον Προύθο και στις 24 κηρύσσει την Επανάσταση των Ελλήνων. Η περίφημη προκήρυξή του αρχίζει με τη φράση «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Αυτή είναι μια δεύτερη ημερομηνία έναρξης.

Ακολουθούν στις 12 Μαρτίου συγκρούσεις ελλήνων και τούρκων στο Μωριά. Συλλαμβάνονται από έλληνες κοντά στην Τρίπολη τούρκοι φοροεισπράκτορες και στο Λάλα επιτίθενται σε συνοδεία του Σπαχή που μεταφέρει χρήματα.

Την επομένη ακριβώς γίνεται σύσκεψη οπλαρχηγών και κληρικών στη Μονή Αγίας Λαύρας, υπό τον μητροπολίτη Γερμανό και στις 17, σε δοξολογία, αποφασίζεται η εξέγερση.

Στις 21 Μαρτίου συγκεντρώνονται αγωνιστές στα Καλάβρυτα και οι δυνάμεις των Χαραλάμπη και Φωτήλα κάνουν επίθεση στους πύργους της πόλης. Είναι η πρώτη πολεμική επιχείρηση του αγώνα.

Και φτάνουμε στις 22-23 Μαρτίου, την μέρα κατά την οποία τα μέλη του ΠΑΜΕ υποθέτουν πως ο λαός ξεσηκώθηκε εναντίον των εκμεταλλευτών του. Πράγματι ξεσηκώθηκε, στην Πάτρα, όπου ο τσαγκάρης Παναγιώτης Καρατζάς, επικεφαλής εξεγερμένων ελλήνων, οργανώνει την άμυνα της πόλης, υψώνοντας το επαναστατικό λάβαρο. Την επομένη ακριβώς, οι Μαυρομιχάλης, Παπαφλέσσας και Νικηταράς απελευθερώνουν την Καλαμάτα, ενώ την ίδια μέρα γίνεται μεγάλη Δοξολογία όπου ευλογούν τα όπλα τους 24 ιερείς, ενώ στο Αίγιο ο Ανδρέας Λόντος, πρόκριτος και οπλαρχηγός υψώνει την επαναστατική σημαία.

Στις 24 Μαρτίου συγκροτείται στην Πάτρα Επαναστατικό Διευθυντήριο και στην Καλαμάτα η Μεσσηνιακή Γερουσία, υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, η οποία απευθύνει την πρώτη επίσημη πρόσκληση των επαναστατημένων ελλήνων προς τις ευρωπαϊκές Αυλές.

Και τέλος, στις 25 Μαρτίου, οι μητροπολίτες Παλαιών Πατρών Γερμανός και Κερκίνης Προκόπιος στήνουν στην  πλατεία Αγίου Γεωργίου των Πατρών ξύλινο σταυρό, πάνω στον οποίο οι οπλαρχηγοί και πρόκριτοι Ζαϊμης, Λόντος και Ρούφος ορκίζονται Ελευθερίαν ή Θάνατον. Τη μέρα αυτή απελευθερώνεται η Πάτρα.

Αυτό είναι το χρονικό εκείνου του ματς, μεταξύ ελλήνων και τούρκων. Δεν πρέπει να κάνουμε λάθη, ούτε για τον χρόνο, ούτε για τους παίκτες που συμμετείχαν. Δυστυχώς για το ΠΑΜΕ, όπως προκύπτει, αγωνίστηκαν κυρίως τα ένοπλα τμήματα των ελλήνων, υπό τους οπλαρχηγούς τους, υπό την ευλογία, συμμετοχή και καθοδήγηση των προκρίτων και μητροπολιτών, που ήταν ταυτόχρονα και μέλη της Φιλικής Εταιρείας.