Στη διάρκεια του 2015, θα τιμήσουμε τα 70 χρόνια της αντιφασιστικής νίκης των λαών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (9 Μαΐου), καθώς και τα 40 χρόνια από την υπογραφή της τελικής πράξης του Ελσίνκι (1η Αυγούστου). 

Τόσο η αντιφασιστική νίκη όσο και η Διάσκεψη του Ελσίνκι, τριάντα χρόνια αργότερα, φέρουν τη σφραγίδα της τότε ΕΣΣΔ και κατ’ επέκταση της Ρωσίας. Με άλλα λόγια, κακώς κάποιοι κύκλοι της ΕΕ εμφανίζονται «χολωμένοι» από την επίσημη επίσκεψη Τσίπρα στη Μόσχα με πρόσκληση του Προέδρου Πούτιν.  Οι αληθινοί ευρωπαϊστές δεν μπορεί να είναι κατά της συμμετοχής της Ρωσίας στο ευρωπαϊκό οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι.

Όσο για την Ελλάδα, έχω γράψει πολλές φορές,   ότι η εθνική στρατηγική της χώρας μας στον 21ο αιώνα δεν μπορεί να είναι άλλη από στρατηγική της ειρήνης και διεκδίκησης της ισότιμης συνεργασίας, στα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο και στο σύνολο της Ευρώπης. Αυτός είναι ο δρόμος για την ουσιαστική αναβάθμιση της διεθνούς θέσης και του ρόλου της χώρας μας και ως χώρας- μέλους της ΕΕ.

Στην κατεύθυνση αυτή, η ανάπτυξη ισότιμων και αμοιβαία επωφελών  ελληνορωσικών σχέσεων μπορεί να αποβεί προς όφελος και της ΕΕ. Και από την άποψη  αυτή, έχουμε ένα όχι ευκαταφρόνητο πλεονέκτημα διότι ιστορικά οι σχέσεις Ελλάδας – Ρωσίας (ακόμα και στα χρόνια της ΕΣΣΔ, παρά τον ψυχρό πόλεμο) υπήρξαν πολύ καλές.

Όσο για τις σχέσεις της ΕΕ με τη Ρωσία, δοκιμάστηκαν ουκ ολίγες φορές τις τελευταίες δύο δεκαετίες, μεταξύ άλλων και λόγω της σύνδεσης της διεύρυνσης της ΕΕ προς την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη με τη διεύρυνση και του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, η ΕΕ δεν εργάστηκε για  την ενίσχυση του ΟΑΣΕ (ΔΑΣΕ μέχρι το 1994), που πάντοτε ενδιέφερε τη Ρωσία ως διεθνή κληρονόμο της ΕΣΣΔ, της οποίας πρωτοβουλία υπήρξε η σύγκληση της Διάσκεψης του Ελσίνκι το 1975. 

Ας θυμηθούμε ότι η Ρωσία είχε πάρει την κατρακύλα στα χρόνια της κυβέρνησης Γέλτσιν, όταν στη χώρα εφαρμόστηκαν θεραπείες – σοκ, στην μετασοβιετική οικονομία για το βίαιο πέρασμά της στην ελεύθερη αγορά. Ωστόσο, αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός ότι  με πρόεδρο τον Πούτιν, η Ρωσία ανέκαμψε οικονομικά και αποκατέστησε τον διεθνή της ρόλο ως μεγάλη δύναμη.  Βοήθησε στην θέση σε ισχύ του Πρωτοκόλλου του Κιότο για το περιβάλλον, κυρώνοντας τη σχετική συνθήκη, ενώ οι ΗΠΑ του Τζωρτζ Μπους αρνούνταν ακόμα και να την υπογράψουν. Αξιοποιώντας και την λεγόμενη «ενεργειακή διπλωματία», η Ρωσία άρχισε να διαδραματίζει ρόλο υπέρ της μερικής εξισορρόπησης του διεθνούς συστήματος.

Η Ουκρανική κρίση, της οποίας οι αιτίες δεν ήταν μόνο  εξωγενείς αλλά και ενδογενείς, συνοδεύτηκε από σοβαρότατα πλήγματα στις σχέσεις Μόσχας-Βρυξελλών.  Κορύφωμα της επιδείνωσης των σχέσεων ήταν οι οικονομικές και εμπορικές κυρώσεις, που επέβαλαν στη Ρωσία η ΕΕ και  οι ΗΠΑ.  Το ζητούμενο, σήμερα είναι, τόσο η ΕΕ όσο και η Ρωσία να συμβάλουν στην ειρηνική επίλυση της Ουκρανικής κρίσης, διότι αυτό απαιτεί το αμοιβαίο όφελος και η ανάγκη αποτροπής μιας νέας διαίρεσης της Ευρώπης. Αυτό πρέπει πάντοτε να συνυπολογίζεται από τους αληθινούς ευρωπαϊστές και κυρίως από τους αγωνιστές της ειρήνης.

Συνεπώς, στο ερώτημα ποιες πρέπει και μπορεί να είναι οι σχέσεις ΕΕ- Ρωσίας, μόνο μια απάντηση υπάρχει: Η Ρωσία χρειάζεται την Ευρώπη και η Ευρώπη τη Ρωσία. Άλλωστε, σε όλες τις μεγάλες καμπές της ευρωπαϊκής ιστορίας, η Ρωσία έχει παίξει καθοριστικό ρόλο. 

Καταλήγω με την πρόταση που κατέθεσα και στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ. Η πρόταση, που έχει κατατεθεί και στο Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς, αφορά την ανάληψη πρωτοβουλίας εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, ενδεχομένως και της κυβέρνησης, για ένα πρόγραμμα πολύμορφων πρωτοβουλιών, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 70 χρόνων της αντιφασιστικής νίκης τον ερχόμενο Μάιο. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας   έχει προσκληθεί από τον ρώσο πρόεδρο να παραστεί στις εκδηλώσεις για την σπουδαία αυτή επέτειο, που θα πραγματοποιηθούν στη Μόσχα 9 Μαΐου. Η 9η Μαΐου, εορτάζεται εδώ και δεκαετίες, και ως Ημέρα της Ευρώπης. Αποτελεί ευκαιρία, λοιπόν, η     να συνδυαστούν οι εορτασμοί με την εκπομπή μηνυμάτων υπέρ της πραγματικής    ενοποίησης της Ευρώπης  σε κατεύθυνση δημοκρατική, κοινωνική, οικολογική και φιλειρηνική.   Αυτό απαιτεί επειγόντως και την  αντιμετώπιση και εξάλειψη των αποκρουστικών φαινομένων του ρατσισμού και νεοναζισμού, που απειλούν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες τροφοδοτούμενα από τη βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση.

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι συντονιστής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ