Ποιός είναι ο βάρβαρος; Aυτός που κρατάει το μαχαίρι, αυτός που το νιώθει στο λαιμό του ή αυτός που κοιτάει σιωπώντας ένοχα; Αν μιλούμε για τις εικόνες που σκηνοθετεί το Ισλαμικό Κράτος με ευκολία θα αποφαινόμασταν ο πρώτος και ο τρίτος. Όταν αναφερόμαστε σε λογοκριμένες σκηνές από πολεμικές επιχειρήσεις της Δύσης και των συμμάχων της – με πλέον πρόσφατο παράδειγμα τους βομβαρδισμούς της Σ. Αραβίας στην Υεμένη – στο βαθμό που τις κοιτούμε θα λέγαμε μάλλον οι πρώτοι και θα αποφεύγαμε το ρόλο του ένοχου τρίτου, καθώς τί μπορεί να κάνει άλλωστε;

Ads

Όταν πρόκειται για την περιφρούρηση των ευρωπαϊκών συνόρων, ο πρώτος είναι ο φύλακας, ο τρίτος είναι ο φιλήσυχος ιδιοκτήτης και ο βάρβαρος είναι ο δεύτερος. Ο λαιμός του είναι βρώμικος, η ομιλία του ακατανόητη, οι σκοποί του δόλιοι και η παρουσία του μιαρή. Είναι ο εχθρικός, ο βάρβαρος άλλος, όχι όμως εξαιτίας όλων των παραπάνω. Αυτά όταν τον επισκεπτόμαστε ως τουρίστες φαντάζουν ακόμα και εξωτικά. Γίνεται ο βάρβαρος άλλος, όταν θέλει να μπει στο “δικό μας” κομμάτι γης.

Όταν βλέπεουμε σ’ αυτήν την εξίσωση των τριών, το δεύτερο ως το βάρβαρο είναι γιατί η διαδικασία του δικού μας εκβαρβαρισμού μας προχωρά, ενώ περιβόητος φιλελευθερισμός μας σαπίζει μέσα στον αντικοινωνικό, νεοαποικιακό καπιταλισμό που σχηματικά αποκαλούμε νεοφιλελευθερισμό και η μεγάλη σοσιαλιστική παράδοση προδίδεται και ταπεινώνεται από εκείνους που δήθεν δρουν στο όνομά της. Η Ευρώπη παραμένει ελκυστική λόγω του συσσωρευμένου πλούτου της αλλά απέχουν πολύ από το να μπορεί να καταστεί οικουμενική. Γι’ αυτό προτιμά να οχυρώνεται ακόμα και μετατρέποντας τμήματα της περιφέρειάς της, όπως και τη χώρα μας ή παλιότερα τη Λιβύη του Καντάφι, σε γιγάντιες αποθήκες.

Και τώρα τί να κάνουμε; πέραν του να καταργηθεί το Δουβλίνο ΙΙ άμεσα ή έμμεσα αλλά τώρα, ώστε οι πλουσιότερες χώρες να αναλάβουν ένα πραγματικά ανάλογο μερίδιο ευθύνης τί θα λέγαμε να αρχίσουμε να πληρώνουμε το κόστος για τις χώρες που καταστρέψαμε εμείς και οι σύμμαχοί μας; Η Λιβύη και η Συρία είναι μόνο δύο αλλά τεράστιας σημασίας παραδείγματα του πώς εσωτερικές συγκρούσεις αξιοποιήθηκαν στο πλαίσιο επιδιώξεων συγκεκριμένων ιμπεριαλιστικών συμφερόντων με αποτέλεσμα οι κοινωνίες αυτές να βυθιστούν σε πρωτοφανή καταστροφή. Η Τουρκία εξακολουθεί ως μακρύ χέρι της Δύσης να αναμειγνύεται στα εσωτερικά της Συρίας, άλλοι σύμμαχοι της Δύσης εξακολουθούν να χρηματοδοτούν άμεσα ή έμμεσα τους τζιχαντιστές, η Λιβύη αφήνεται να ρημάξει, η Υεμένη βομβαρδίζεται ενώ ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση του Ιράν καιροφυλακτούν δυνάμεις που θέλουν να αποκλείσουν κάθε δυνατότητα ειρηνικής επίλυσης των εντάσεων. Μας είναι πολύ εύκολο να ρημάξουμε κοινωνίες αλλά πολύ δύσκολο να χτίσουμε. Θέλουμε να έχουμε παγκόσμια ισχύ και πλούτο αλλά όχι οικουμενική αντίληψη και ευθύνη. Αρεσκόμαστε να μας βλέπουν ως πρότυπα αλλά όχι να μας πλησιάζουν. 

Ads

Ο εκβαρβαρισμός της Ευρώπης στρέφεται κατά του φτωχού και του αδύναμου. Δεν είναι καινούριος στην πραγματικότητα: από τους βιομηχανοποιημένους ολοκληρωτικούς πολέμους στο εσωτερικό της έως τις αποικιακές εκστρατείες και βαρβαρότητες και από την πρωταρχική συσσώρευση της βιομηχανικής επανάστασης έως τη νεοαποικιακού τύπου συντριβή κοινωνικών τάξεων εντός κι εκτός Ευρώπης στο όνομα της κρίσης υπάρχει μια σκοτεινή ιστορία εκμετάλλευσης και βίας που συνοδεύει κάθε μας βήμα. Το πρόβλημα είναι ότι οι αντίρροπες δυνάμεις που παράγει η Ευρώπη ολοένα και συρρικνώνονται. Τα πρωτοπόρα ρεύματα τέχνης και σκέψης, ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός ως πανανθρώπινες προοπτικές, ακόμα και αυτό το κεϋνσιανό μοντέλο σπανίζουν, συμπιέζονται και εξαφανίζονται. Κυριαρχεί ο γυμνός και αλαζονικός πλούτος της ολιγαρχίας και η τεχνοδομή που την υπηρετεί ή εντάσσεται σε αυτήν.

Όσους και αν πνίξουμε στα νερά της Μεσογείου, η Ευρώπη – φρούριο τελικά θα πέσει είτε από μέσα, είτε από έξω. Θα είναι η εκδίκηση της βαρβαρότητας που εν πολλοίς εμείς οι ίδιοι θρέφουμε, απολαμβάνουμε να εξασκούμε και ενίοτε υφιστάμεθα. Θα πρόκειται όχι για ευκταία αλλά για μοιραία εξέλιξη. Αλλά η αυταρέσκεια προηγείται της πτώσης. Αν δεν αντισταθούμε στον εκβαρβαρισμό μας, αν δε μοιραστούμε τον πλούτο μας, αν δεν αναλάβουμε τις ευθύνες ανοικοδόμησης που μας αναλογούν αν δεν ανατρέψουμε το νεοαποικιακό, αντιδραστικό μοντέλο που κυριαρχεί θα πληρώσουμε το κόστος.