Η Ουκρανία βομβαρδίζεται με οβίδες κι εμείς με εικόνες. Οι εικόνες ραγίζουν την καρδιά, αλλά δεν σκοτώνουν -όπως οι οβίδες. Οι ανθρώπινες απώλειες. είναι το μισό του δράματος.

Το άλλο μισό είναι τα διαμελισμένα σώματα που κείτονται αζήτητα στο χιόνι, ο γδούπος απ’ τα πτώματα που σωριάζονται στους ομαδικούς τάφους, ο σπαραγμός που βγαίνει ματωμένος απ’ τα σωθικά όσων έχασαν τους αγαπημένους τους, το βαθύ ψύχος των καταφυγίων, ο τρόμος της συσκότισης και το αίσθημα επικειμένου θανάτου κάθε φορά που ακούγεται μια ομοβροντία. Αυτά δεν τα ζούμε. Ο πόλεμος έχει την αθέατη πλευρά του, που δεν μπορεί να προσμετρηθεί με λέξεις ή να βγει ανάγλυφη από τις οθόνες.

Πόλεμος δεν γίνεται μόνο Ουκρανία. Άκουσα τον Βαρουφάκη να επισημαίνει -και σωστά- ότι η Σαουδική Αραβία βομβάρδισε πάλι την Υεμένη. Κι εκεί τα ίδια ακριβώς συμβαίνουν καιρό τώρα. Μόνο που δεν τα ακούμε και δεν τα βλέπουμε, όπως δεν βλέπουμε και δεν ακούμε τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη Συρία. Αυτό που μας επιτρέπεται να ξέρουμε είναι συγκεκριμένο.

Όμως η ζωή έχει αδήριτους νόμους κι ο πιο σκληρός απ’ όλους είναι ο νόμος της δράσης-αντίδρασης. Που θα πάει άραγε όλο αυτό το αίμα, που θα χυθεί όλη αυτή η οργή; Ας μη γελιόμαστε. Τις ψυχές των ανθρώπων θα ποτίσει αυτό το φαρμάκι. Ο πόνος θα γίνει αποξένωση, δυσπιστία, εθνικισμοί, φονταμενταλισμοί του ενός ή του άλλου είδους, δηλαδή μίσος που δεν δαμάζεται και δεν καταλαγιάζει με φιλικά χτυπήματα στην πλάτη. Την Πολωνία τη σκίσανε στον προηγούμενο πόλεμο οι Γερμανοί και οι Ρώσοι. Οι πληγές στο συλλογικό υποσυνείδητο φαίνονται ακόμα και σήμερα. Το ίδιο έγινε στη Μέση Ανατολή.

Υπάρχουν και άλλα που δεν προβάλλονται ή δεν σχολιάζονται, αλλά τα μαθαίνουμε παρεμπιπτόντως. Ας πούμε η περίπτωση του Σρέντερ, αυτού του μεγαλοσχήμονα της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, ο οποίος από καγκελάριος κατέληξε στο τέλος στέλεχος της ρωσικής Γκάζπρομ. Ο κορυφαίος «σοσιαλδημοκράτης» δεν είχε την ευαισθησία να παραιτηθεί από την εταιρεία μετά την εισβολή. Γιατί να παραιτηθεί; Σάμπως διδάσκει πολιτικό ήθος ή ανθρωπισμό η γερμανική σοσιαλδημοκρατία; Αυτό που διδάσκει ο Σρέντερ κι ο Μπλερ -στην Αγγλία- είναι το δόγμα «ο καθένας για πάρτη του». Έτσι, χωρίς τσίπα.

Πάντως εκεί που θριαμβεύει η ευρω-ατλαντική συμμαχία, η «Δύση» που λέμε, είναι οι οικονομικές κυρώσεις. Ναι, βέβαια, για να γονατίσουν τους Ρώσους. Αλλά μαζί μ’ αυτό είναι και ο παραδειγματισμός: σε μια παγκοσμιοποιημένη -ή τέλος πάντων διεθνική- οικονομία, όποιοι παρεκκλίνουν θα πέφτουν στα γόνατα. Το είδαμε προηγουμένως στη Μέση Ανατολή, στην Κύπρο, στην Ελλάδα. Τώρα περιέλαβαν τη Ρωσία, αφού ο Πούτιν τους έδωσε την ευκαιρία, για να κατανοήσουμε ότι κανείς δεν εξαιρείται. Όποιος κουνηθεί θα τον λιώσουμε.

Εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας μια δυστοπία, που γίνεται ολοένα και πιο ζοφερή. Διότι φτάνουμε στο αδιανόητο: να συζητείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση η έκδοση ομολόγων, όχι μόνο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, αλλά και για τις αμυντικές δαπάνες, δηλαδή τους καινούργιους εξοπλισμούς. Μετά θα μας πουλάει Γιουροφαϊτερς η Γερμανία, Ραφάλ η Γαλλία -και στο τέλος Μπαϊρακτάρ η Τουρκία. Όλη αυτή η ιστορία θυμίζει τον σαδισμό των Γερμανών στην Κατοχή, που έβαζαν τους μελλοθάνατους να σκάψουν τον τάφο τους.

Κάποιος μου είπε ότι είμαι πολύ απαισιόδοξος. Μπα, μεγαλώνοντας βγάζει κανείς μάτια παντού κι έτσι τα βλέπει σε τρεις διαστάσεις: μήκος, πλάτος και, κυρίως, βάθος.

Να (ξανα)διαβάσουμε τον Σεφέρη. Κυρίως τις «Μέρες», αλλά όχι μόνο.