Όταν η πολιτιστική κληρονομιά μιας χώρας μετατρέπεται σε υποχείριο της εκάστοτε εξουσίας, ο λαός της κινδυνεύει νε εξελιχθεί σε άβουλο θιασώτη στημένων επικοινωνιακού χαρακτήρα γεγονότων. Αν και η σχέση μου τόσο με την Ιστορία όσο και με την Αρχαιολογία είναι  μάλλον ερασιτεχνική, μου προκαλεί ωστόσο εντύπωση και εξανίσταμαι παρακολουθώντας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης τις κάθε τόσο ανακοινώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού σχετικά με τις ανασκαφικές εργασίες στην Αμφίπολη που θυμίζουν κακόσχημο σήρεαλ με στόχο τον εντυπωσιασμό της κοινής γνώμης, προκειμένου να αποσπάσουν την προσοχή των πολιτών από τα προβλήματα που βιώνουν εν μέσω της οικονομικής κρίσης, η οποία, παρά τις εξαγγελίες  και τις υποσχέσεις της κυβέρνησης, βαθαίνει ολοένα και πιο πολύ.

Και φυσικά πρέπει ο κάθε Έλληνας να είναι υπερήφανος για την πολιτιστική μας κληρονομιά καθώς και για τους άξιους αρχαιολόγους που διαθέτει η χώρα μας, όμως σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται  να εκμαυλίζεται η αγωνία για τα πιθανά ταφικά ευρήματα και ο δικαιολογημένος ενθουσιασμός των πολιτών στο όνομα της εξυπηρέτησης αλλότριων πολιτικών στόχων.
 

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η ανασκαφή στην Αμφίπολη αποφασίστηκε τώρα, σε μια εποχή «ισχνών αγελάδων» για την ελληνική οικονομία, ενώ η τούμπα με τον περίφημο «Λέοντα της Αμφίπολης» είχε παρακινήσει το ενδιαφέρον της ελληνικής Αρχαιολογίας εδώ και πολλά χρόνια, το αργότερο μετά την ανακάλυψη και την ανασκαφή του τάφου του Μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου Β’.
 

Με τη γνωστή στα τηλεοπτικά μέσα «καρέ-καρέ» παρουσίαση των ανασκαφών στην Αμφίπολη συντηρείται  συνειδητά η αγωνία των πολιτών, καθώς παραμένει ακόμη άγνωστη η ταυτότητα των νεκρών. Ο τρόπος δόμησης του τάφου είναι πράγματι εντυπωσιακός, ενώ τα μέχρι τώρα ευρήματα, οι δύο Σφίγγες καθώς και οι δύο Καρυάτιδες, επιβεβαιώνουν τη χρήση αιγυπτιακών και ελληνικών καλλιτεχνικών προτύπων, γεγονός που παραπέμπει στην περεταίρω όσμωση του αιγυπτιακού και ελληνικού πολιτισμού μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου από το Μέγα Αλέξανδρο καθώς και στις εκπλήξεις που μας επιφυλάσσει ο ταφικός θάλαμος, όταν με τη φροντίδα των αρχαιολόγων και των μηχανικών αποκαλύψει τελικά τα μυστικά του.
 

Οι υποθέσεις διαδέχονται η μία την άλλη. Το περίλαμπρο αυτό μνημείο θα μπορούσε να είναι ο τάφος του Νέαρχου, του περίφημου ναυάρχου του μεγάλου Αλεξάνδρου, η ακόμη ομαδικός τάφος Μακεδόνων αξιωματούχων. Στο δημόσιο διάλογο ακούστηκαν επίσης τα ονόματα της Ολυμπιάδος, της μητέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και της Ρωξάνης, της γυναίκας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του γιού του Αλεξάνδρου Δ΄. που θανατώθηκαν άγρια από τον Μακεδόνα βασιλιά Κάσσανδρο, που είχε ως σύζυγο του τη Θεσσαλονίκη, ετεροθαλή  αδερφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πιθανή είναι επίσης η περίπτωση κενοταφίου στη μνήμη όλων εκείνων των Μακεδόνων που έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας στο πλευρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Εξ’ ού και ο «Λέων της Αμφίπολης» που κοσμεί την  περιοχή εδώ και 2.300 τουλάχιστον χρόνια. 

Μεγάλη έκπληξη και γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας θα ήταν, αν διαπιστωθεί ότι ο τάφος ανήκει στο Μέγα Αλέξανδρο. Καθόλου απίθανο, η σωρός του, αφού ταριχεύθηκε στην Αλεξάνδρεια, να μεταφέρθηκε για να ταφεί στην πατρώα γη της Μακεδονίας. Στην περίπτωση αυτή τίθεται το ερώτημα, γιατί στην Αμφίπολη και όχι στην παλιά πρωτεύουσα των Αιγών ή στην Πέλλα; Την απάντηση στη ερώτημα θα δώσει, ελπίζουμε σύντομα, η σκαπάνη των αρχαιολόγων καθώς και η ιστορική ερμηνεία των ευρυμάτων.
 

* Ο Ζήσης Δ. Παπαδημητρίου είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Νομικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκη