Πριν ένα περίπου χρόνο στην 65η επέτειο της εκτέλεσης του Νίκου Μπελογιάννη και με αφορμή τα εγκαίνια της μόνιμης έκθεσης στην Αμαλιάδα, σημειώθηκε μια αξιοσημείωτη δραστηριότητα σχετικά με τη δράση του. Έτσι διαβάσαμε στην Καθημερινή κείμενο (1), όπου αναφέρονται μεταξύ άλλων και τα παρακάτω: «(…) Ωστόσο, ο Μπελογιάννης καταδικάστηκε για κατασκοπεία εις βάρος της πατρίδας του. Μπορεί, λοιπόν, η θανατική ποινή που του επιβλήθηκε τότε να ήταν σκληρή και, ενδεχομένως, άδικη· όμως η καταδίκη του ήταν δίκαια και εξακολουθεί να ισχύει. Δεν είναι παράλογο η Βουλή να τιμά έναν καταδικασθέντα για κατασκοπεία εις βάρος της χώρας του;» Περαιτέρω, στη Βουλή ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας κ. Τασούλας ανέφερε: « Ακούστηκε ότι ο Νίκος Μπελογιάννης αγωνίστηκε για τη Δημοκρατία. Διαφωνώ. Ο θάνατός του ήταν σκληρότατος. Αλλά δεν μπορεί εν ονόματι ενός πολύ σκληρού θανάτου που μπορεί κανείς να κρίνει αν ήταν δίκαιος ή άδικος, να θεωρηθεί ότι η επιδίωξη επιβολής κομμουνιστικής δικτατορίας (η υπογράμμιση δική μας) συνιστά πράξη δημοκρατίας». Περαιτέρω σε συνομιλία του με δημοσιογράφους αναφέρε ότι « ο Μπελογιάννης εκτελέστηκε γιατί ήταν κατάσκοπος» (2). 

Ads

«Η βιαία ανατροπή του καθεστώτος»

Η μελέτη των πρακτικών της 1ης δίκης αποδεικνύει ότι ο Μπελογιάννης ανέτρεψε πλήρως το κατηγορητήριο.  Ανέφερε χαρακτηριστικά: « Θα έρθω σε δυο καίρια σημεία της κατηγορίας μου… Το ΚΚΕ αποπειράθηκε ποτέ να ανατρέψει βίαια το καθεστώς;(…) Το   ΚΚΕ είχε όλη τη δυνατότητα να καταλάβει την εξουσία μετά από την απελευθέρωση, γιατί είχε την πλειοψηφία του λαού μαζί του. Κι αντί  να κάμει αυτό, ήρθε σε συμφωνία με τον Παπανδρέου, που μοναδική του επιδίωξη ήταν το χτύπημα με κάθε τρόπο του λαϊκού απελευθερωτικού κινήματος. Έτσι προκλήθηκε ο Δεκέμβρης και υποχρεωθήκαμε να υπογράψουμε τη συμφωνία της Βάρκιζας…”. Το αντάρτικο  είναι  δημιούργημα της αντεθνικής πολιτικής της δεξιάς και των εμπόρων του μίσους. Η δημιουργία και ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού δεν ήταν απόπειρα βίαιης ανατροπής ενός, σάπιου άλλωστε, καθεστώτος. Εμείς αντιτάξαμε βία στη βία» (3).

«Η απόσχιση μέρους εκ του όλου της ελληνικής επικράτειας»

Ads

Σχετικά με το ζήτημα της απόσπασης μέρους εκ του όλου της Ελληνικής επικράτειας που επί της ουσίας άπτεται του θέματος της Μακεδονίας, ο Ν. Μπελογιάννης ανέφερε τα παρακάτω: « Η Μακεδονία έχει περίπου 1, 3 εκατομ. Πληθυσμό. Ο πληθυσμός αυτός, εκτός από ένα μικρό ποσοστό, είναι ελληνικός και κανείς από μας δεν ζήτησε ποτέ την αυτονόμηση της Μακεδονίας». Στη συνέχεια αναφερόμενος στο σύνθημα της «Μακεδονίας του Αιγαίου , το αποδίδει στην: «προσπάθεια του Τίτο να εκμεταλλευτεί το μικρό ποσοστό Σλαβομακεδόνων που κατοικούσαν στην Ελληνική Μακεδονία» (4). Αλλά πέρα από τους υπερασπιστικούς ισχυρισμούς του Μπελογιάννη η κατηγορία  καταρρίπτεται από τον ίδιο τον Τίτο, ο οποίος στα  απομνημονεύματά του αναφέρει τα εξής με αφορμή συνάντηση κομμουνιστικών στελεχών από χώρες των Βαλκανίων κατά τη διάρκεια της Κατοχής : «Στη διάρκεια της συζήτησης έγινε φανερό  ότι   υπάρχουν πολύ ανώμαλες σχέσεις  ανάμεσα  στους ‘’Μακεδόνες’’ και τους Έλληνες συντρόφους. Υπήρχαν αμοιβαίες κατηγορίες. Οι ‘’Μακεδόνες’’ κατηγορούν τους Έλληνες ότι απαγόρευσαν οποιαδήποτε συγκρότηση μακεδονικών παρτιζάνικων συγκροτημάτων  στην Ελληνική Μακεδονία. Ισχυρίζονται ότι απαγόρευσαν ακόμη και τη μακεδονική γλώσσα. Δεν αναγνωρίζουν ότι υπάρχει ζήτημα εθνικής μειονότητας για τους ‘’Μακεδόνες’’ της Ελλάδας» (5).

«Η δημιουργία δικτύου κατασκοπείας»

Ερχόμαστε τώρα στην κατηγορία της δεύτερης δίκης- με βάση τον  ΑΝ. 375/1936-  περί εσωτερικής ασφάλειας του κράτους-κατασκοπείας, η οποία βασίστηκε στο υλικό των σημάτων που ανακαλύφθηκαν τον Νοέμβριο του 1951 στην κρύπτη του Νίκου Βαβούδη στην Καλλιθέα. Ο Νίκος Μπελογιάννης φέρεται να υπέγραψε ένα ραδιογράφημα- με το παρακάτω περιεχόμενο: «Ένας όρος της ελληνοτουρκικής συμμαχίας είναι παραίτηση Ελλάδος από διεκδίκηση Κύπρου. Σε ξερονήσι μεταξύ Ρόδου-τουρκικών ακτών, μεγάλα έργα για υπερφρούρια και υποβρύχια. Υπόγειοι διάδρομοι και αποθήκες. Εργάτες μόνο Τούρκοι με επίβλεψη Αμερικανών». Όπως ανέφερε ο Μπελογιάννης , το «σήμα» αυτό είναι παρόμοιο με πολλές δημοσιευμένες δημοσιογραφικές πληροφορίες, ενώ η απουσία συντεταγμένων για το νησί καθιστά τη συγκεκριμένη πληροφορία άνευ σημασίας από στρατιωτικής απόψεως (6).

Ο ρόλος του ξένου παράγοντα και η στάση του πολιτικού κόσμου

Η έναρξη του πολέμου στην Κορέα (1950) όξυνε την αντιπαράθεση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την  Σοβιετική Ένωση και η Ελλάδα υπέστη  τις συνέπειες αυτής της όξυνσης. Οι όποιες προσπάθειες  για εφαρμογή μέτρων ειρήνευσης  προσέκρουαν στην αντίδραση του ξένου παράγοντα . Στις 3 Μαρτίου 1952, δυο ημέρες μετά την έκδοση των θανατικών καταδικών, ο ραδιοσταθμός της «Φωνής της  Αμερικής» ανέφερε: « Η δίκη αυτή(…) αποτελεί δίδαγμα για τον ελεύθερον κόσμον. Αποδεικνύει  ότι τα απανταχού κομμουνιστικά κόμματα δεν εμπνέονται από πολιτικούς σκοπούς, αλλά αποτελούν οργανώσεις κατασκοπείας» (7). Ένδειξη του βαθιά νοσηρού κλίματος που διαπερνούσε τότε τη χώρα  αποτελεί  και το παρακάτω δημοσίευμα:

«Αι  αμερικανικαί υπηρεσίαι κατέχουν πλήθος στοιχείων ότι η αριστερά πτέρυξ της ΕΠΕΚ και τμήμα του κόμματος των Φιλελευθέρων έχουν διαβρωθεί υπό των κομμουνιστών πρακτόρων»(8). Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση των ΗΠΑ προσανατολιζόταν προς κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα. Ήδη από τις 7/2/1952 ο αμερικανός επιτετραμένος Γιόστ είχε εκφράσει στον Βενιζέλο την απώλεια της εμπιστοσύνης των ΗΠΑ στην ικανότητα της κυβέρνησης Πλαστήρα να παράχει την αναγκαία σταθερότητα στον τομέα της ασφάλειας, του στρατού και της οικονομίας (9). Ο Σοφοκλής Βενιζέλος, ηγέτης των Φιλελευθέρων και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης είχε βολιδισκοπηθεί από τον υπουργό εξωτερικών των ΗΠΑ Άτσεσον, αν θα συνέπραττε σε κυβέρνηση με τον Παπάγο (10). Έπρεπε όμως, πρώτα,  να εκτελεστούν οι θανατικές καταδίκες , ο Πλαστήρας να επωμιστεί το πολιτικό κόστος και εν συνεχεία να δρομολογηθή ταχύτερα η πτώση του. Δυστυχώς, όμως, και ο ελληνικός πολιτικός κόσμος της εποχής αποδείχθηκε κατώτερος των περιστάσεων. Παρά τις αντιδράσεις εντός της κυβέρνησης  μόνο ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Ανδρέας Ιωσήφ παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις εκτελέσεις και διεγράφη από την ΕΠΕΚ (11).

Αλλά και ο Συναγερμός του Παπάγου, παρά την αρθρογραφία του οξυδερκούς πολιτικού Σπύρου Μαρκεζίνη ήδη από το 1949 υπέρ της λήθης, πλειοδοτούσε εναντίον των πρωτοβουλιών ειρήνευσης. Συμπερασματικά, η καταδίκη του Μπελογιάννη συνιστά πολιτικό και δικονομικό έγκλημα, ενώ εμβάθυνε και προήγαγε τον διχασμό του ελληνικού λαού. Ακόμα είναι τραγικό, ότι και πάλι επί ημερών των Πλαστήρα και Ρέντη το 1922 εκτελέστηκαν οι Έξι. Περαιτέρω, η διαδικασία των δικών νομιμοποίησε τον ρόλο του παρακρατικού ΙΔΕΑ (παροχή αμνηστίας από τον Πλαστήρα στους πραξικοπηματίες του 1951 που ήταν μέλη του ΙΔΕΑ, στρατοδίκης στην 1η δίκη ο Γ. Παπαδόπουλος, πρόεδρος στη 2η δίκη ο στρατοδίκης Σίμος μετέπειτα ανακριτής στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ) με τις γνωστές  απώτερες τραγικές συνέπειες της εγκαθίδρυσης της απριλιανής δικτατορίας και της απώλειας  εθνικού ζωτικού χώρου της Κύπρου.

Τέλος, τα όσα έχουν προεκτεθεί δεν έχουν ως στόχο την αναμόχλευση των παθών αλλά αντίθετα την ελάχιστη συμβολή σε μια διαδικασία αυτογνωσίας προς την κατεύθυνση της-τόσο αναγκαίας κάτω από τις σημερινές δύσκολες περιστάσεις- ενότητας του ελληνικού λαού. Άλλωστε: « Άσογος, άσπιτος, παράνομος που χαίρεται αν ξεσπάσει σε φίλους και δικούς ανάμεσα ξεφρενιασμένη αμάχη» ( Oμήρου Ιλιάδα Ι, 63).
 
Παραπομπές
1.Σ. Κασιμάτης. Αξίζει την τιμή; Καθημερινή12/2/2017.https://www.kathimerini.gr/896059/opinion/epikairothta/politikh/kai-proedros kai-arxiepiskopos
2. Το Βήμα 28/3/2017: https://www.tovima.gr/politics/article/?aid=870371
3. Σ. Σακελλαρόπουλος. Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα. Πλήρη πρακτικά και ιστορικά των δικών Μπελογιάννη. Τα σήματα Βαβούδη. Σελ 191-192. Εκδόσεις Τόπος. Αθήνα 2016.
4. Ιbid σελ. 193-194.
5. Τίτο. Αυτοβιογραφικές αναμνήσεις. Τόμος 1ος. , σελ.374-375,Εκδόσεις Νέα Σύνορα Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 1984
6. Σακελλαρόπουλος ο.π., σελ. 381.
7. Π. Παρασκευόπουλος. Ο άνθρωπος με το γαρύφαλο. Σελ.117. Εκδόσεις Κάκτος. Αθήνα 1980.
8. Ibid σελ.107.
9. The Chargé in Greece (Yost) to the Department of State. No. 419. Athens February 7, 1952.
10. Memorandum of Conversation, by the Secretary of State. No. 422. Lisbon, February 23, 1952.
11. Ανδρέας Ιωσήφ. Δεν σκοτώνεις άνθρωπο για τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Στο: Στελιος Κούλογλου. Μαρτυρίες για τον εμφύλιο και την ελληνική αριστερά. Bιβλιοπωλείον της εστίας, Αθήνα 2005.

* Ο Γιώργος Ραχιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Επιδημιολογίας και Επαγγελματικής Υγιεινής, Τμήματος Ιατρικής, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας