Ο Άλκης δολοφονήθηκε στα 150 μέτρα από το σπίτι μας, σε μια από τις πολυσύχναστες περιοχές της Ανατολικής Θεσσαλονίκης.  Στις 1.00 π.μ. που τον σκότωσαν έχω περάσει χιλιάδες φορές απ’ το σημείο του απίστευτου φόνου. Ούτε στον χειρότερο εφιάλτη δε θα φανταζόμασταν ότι σ’ αυτό το πεζούλι που πάντα κάθονται νέα παιδιά, πίνοντας καμμιά μπύρα ή αναψυκτικά, κάποιοι τρελοί θα τα δολοφονούσαν. Σχεδόν πάνω στο λεωφορειόδρομο όπου εκείνη την ώρα περνούν αυτοκίνητα για Πυλαία-Πανόραμα-Χορτιάτη, απέναντι από μαγαζιά ανοιχτά, 30-50 μέτρα απ΄ τα ψητοπωλεία, κρεπερί, καφετερίες, μπαράκια της Παπαναστασίου, όλα γεμάτα κόσμο εκείνη την ώρα. Στα 200 μέτρα απ’ το αστυνομικό τμήμα Χαριλάου, στα 30 μέτρα απ’ το φανάρι όπου συχνά βρίσκονται δικυκλιστές της αστυνομίας. Πού να ήταν εκείνο το βράδυ;

Ads

Στη θέση του Άλκη θα μπορούσα να ήμουν εγώ, ή η κόρη μας, ή τα αγόρια και κορίτσια της πολυκατοικίας μας, που σχεδόν καθημερινά περνούν απ’ αυτό το σημείο με κιτρινόμαυρες φόρμες γιατί αθλούνται σε κάποιο απ’ τα δεκάδες τμήματα του Άρη, μπάσκετ, βόλεϊ, χάντμπωλ, ταεκβοντό, ποδόσφαιρο, κολύμβηση, σκάκι… Θύμωσα με τον πρωθυπουργό που ανακοίνωσε ότι το Κλεάνθης Βικελίδης θα γίνει πάρκο, δεν σκέφθηκε πού θα αθλούνται τα χιλιάδες παιδιά της περιοχής; Όμως προχθές, ο αθλητικός σύλλογος Άρης, από πηγή υγείας, κοινωνικοποίησης, χαράς για τα παιδιά μας, έγινε αιτία θανάτου για τον Άλκη. Επειδή κάποιοι μισούν θανάσιμα οποιονδήποτε σχετίζεται με Άρη.

Θυμώνω με τον εαυτό μου που τόσα χρόνια δεν τράβηξα τον γιακά κανενός απ’ τους δεκάδες πολιτικούς αθλητισμού όλων των κομμάτων και πρόεδρους ομάδων. Ως καθηγητής αθλητικής ψυχολογίας εδώ και 22 χρόνια διδάσκω, ότι με βάση έρευνά μας με 5991 Έλληνες εφήβους, γνωρίζουμε ότι σχεδόν το 30% των αγοριών 16-17 ετών έχει συμμετάσχει κάποια φορά σε βίαια επεισόδια ως οπαδός ομάδος!  Κι ότι αυτά τα παιδιά έχουν πενταπλάσιες πιθανότητες να καπνίζουν και τριπλάσιες πιθανότητες να παίρνουν ναρκωτικά απ’ ότι 17χρονοι έφηβοι που δεν συμμετέχουν σε βίαια επεισόδια ως οπαδοί. Η οπαδική βία εμφανίζεται σε κοινωνικά περιβάλλοντα που προάγουν μια σειρά παραβατικών συμπεριφορών.

Αυτά τα δεδομένα με οπαδική βία, ναρκωτικά, κάπνισμα κλπ., το 2004 τα δημοσιεύσαμε στο κορυφαίο Ευρωπαϊκό περιοδικό δημόσιας υγείας1. Από τότε στέκονται εκεί μόνο για χρήση στα μαθήματα του πανεπιστημίου. Όσες φορές είπαμε σε πολιτικούς και προέδρους ομάδων «κάντε κάτι για την αθλητική βία», η κλασσική απάντηση είναι «βεβαίως θα σας καλέσουμε για να συνεργαστούμε», ανερυθρίαστα επαναλαμβάνουν δημοσίως ότι συνεργάζονται με τα πανεπιστήμια … και ακόμη περιμένουμε στο ακουστικό μας!

Ads

Με τέτοια τεράστια ποσοστά συμμετοχής σε οπαδική βία, ήταν θέμα χρόνου οι πιο ακραίοι να οδηγηθούν στη χείριστη μορφή εγκληματικότητας, φτάνοντας σε δολοφονίες και στην κατατρομοκράτηση της πόλης. Τα τελευταία χρόνια έχουμε δολοφονίες και δεκάδες ξυλοδαρμούς στα πιο κεντρικά σημεία της πόλης. Μόλις προχθές δήθεν οπαδοί χτύπησαν άσχημα έφηβο στην παραλία μπροστά στο Μακεδονία Παλλάς, εκεί που όλη η Θεσσαλονίκη πάει για βόλτα. Αν ήταν εκείνη τη μέρα ο πρωθυπουργός ή υπουργοί στη Θεσσαλονίκη, θα τo έβλεπαν μπροστά στα μάτια τους.

Η βία στον αθλητισμό είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κοινωνικο-οικονομική μιζέρια που φτωχοποιεί και διαλύει οικογένειες, εκτρέφει συνθήκες κακοποίησης των νέων, στα μάτια των οποίων μαθήματα, σχολείο και επιστήμες φαντάζουν ως υποκρισίες για την πολυτάραχη ζωή τους. Κοινωνική μιζέρια και κάθε μορφής κακοποίηση που τους μετατρέπει σε θηρία, που όταν είναι μόνα τους φοβούνται, γι’ αυτό επιδιώκουν την ασφάλεια της αγέλης των πολλών.  Για να εκφράζουν έτσι τη μανία τους σε όσους αδυνατούν να αντισταθούν στη δύναμη των περισσοτέρων.  

Το μίσος και την κακία που βίωσαν επιδιώκουν να την μεταφέρουν σε άλλους σε πολύ χειρότερο βαθμό. Εναντίον αγνώστων, όπως ατύχησε να είναι ο Άλκης, με επιθέσεις σε ανθρώπους για τους οποίους δεν νοιώθουν κανένα συναίσθημα, αρκεί να μην είναι αποδεκτό μέλος της δικής τους αγέλης. Ζωή σε αγέλες, όπου τα όρια παραβατικότητας, εγκληματικότητας, υποταγής, χειρισμού των άλλων, σαδισμού και φασισμού είναι δυσδιάκριτα, οι έννοιες αυτές πολύ εύκολα ενοποιούνται σε ότι ευρύτερο, χειρότερο και πιο απάνθρωπο μπορεί να βάλει ο νους. Είναι αυτονόητο ότι σ’ αυτές τις συνθήκες αυτά τα άτομα εύκολα ασπάζονται το νεοναζισμό όπως αποκαλύπτεται αυτές τις μέρες.  Ο χώρος των πιο ακραίων οπαδών προσφέρεται για εύκολο προσηλυτισμό σε ομάδες εγκληματιών και νεοναζί. 

Η έρευνα μ’ αρέσει, όμως η μεταφορά της έρευνας στα αμφιθέατρα έχει μικρή και αργή επίδραση στη κοινωνία. Οι πιο σημαντικές παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν σε επίπεδο θεσμών. Πλέον γνωρίζουμε τις κύριες αιτίες και τι χρειάζεται να γίνει για μείωση της βίας στον αθλητισμό. Φυσικά χρειάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις σε διάφορους τομείς. Απαιτείται θέληση για μεγάλες αλλαγές απ’ όλους τους φορείς που πρέπει να ξεπεράσουν τον εαυτό τους, ιδιοκτήτες ομάδων και πολιτικοί.

Είναι τραγικό να μην έχει διακοπεί ούτε για μια εβδομάδα η διεξαγωγή του πρωταθλήματος λόγω της στυγερής δολοφονίας του Άλκη. Την ίδια ώρα που κάποιοι άναβαν κεράκι στον Άκη, λίγα μέτρα πιο πέρα κάποιοι άλλοι, ευτυχώς λίγοι αλλά οργισμένοι οπαδοί του Άρη έβριζαν δεν ξέρω τι, βλέποντας τον αγώνα Άρη-ΑΕΚ, μόλις δυο μέρες μετά τη δολοφονία του Άλκη. Είναι ντροπή, ακόμη δεν κηδεύτηκε το παιδί. Τι μήνυμα περνάνε οι επαγγελματίες του ποδοσφαίρου στους οπαδούς των ομάδων τους χωρίς την παραμικρή θυσία από μέρους τους;

Και ενώ όλοι αναφέρουν ότι μόνο μια Θάτσερ χρειαζόμαστε να κλείσει το πρωτάθλημα για να μπει ένα τέλος στον άκρατο χουλιγκανισμό, όμως κανείς δεν έχει τολμήσει τίποτε, ακόμη και τώρα μ’ αυτή την δολοφονία που συγκλόνισε τη χώρα.

Όμως ακόμη κι αν καταφέρουμε κάποτε να αποσυνδέσουμε την βία απ’ τον αθλητισμό, αν δεν μειωθούν δραστικά οι ανισότητες και η κοινωνική δυστυχία οι βίαιοι νέοι θα συνεχίσουν ν’ αναπαράγονται και να βρίσκουν χώρους για να εκδηλώνουν την εγκληματικότητά τους.

Οι στοχευμένες παρεμβάσεις για μείωση της βίας στον αθλητισμό, για καλύτερη αστυνόμευση και καλύτερη παιδεία και κυρίως για μείωση της ευρύτερης κοινωνικής μιζέριας που γεννά εγκληματίες, κοστίζουν. Η μεσαία τάξη και κυρίως οι πιο πλούσιοι χρειάζεται να πληρώνουν φόρους που αναλογούν στον πλούτο τους. Οι επιχειρηματίες να συνεργαστούν σοβαρά με επιστήμονες για να καινοτομήσουν ώστε ν’ αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα και ο πλούτος της χώρας. Οι πολιτικοί να εδραιώσουν θεσμούς διαρκούς συνεργασίας με επιστημονικά ιδρύματα στη βάση της αξιοκρατίας αλλά και συνεργασίας με εργαζομένους, ώστε με γνώση και κίνητρα να κατευθύνουν την αλλαγή του τρόπου διοίκησης της χώρας. Ώστε να κάνουμε ένα αποτελεσματικότερο κράτος σε όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων και στον αθλητισμό.

Είναι πραγματικά πολύ βαρύ, από το πένθος της δολοφονίας του Άλκη να γυρνάμε τη συζήτηση στους φόρους, στην καινοτομία και στις επενδύσεις στην παιδεία, στην ασφάλεια και στη μείωση της κοινωνικής δυστυχίας.  Όμως τον Άλκη τον σκότωσαν χέρια επίσης νέων που πρέπει να τιμωρηθούν παραδειγματικά, οι οποίοι όμως έγιναν αυτό που έγιναν λόγω έλλειψης παιδείας και λόγω μεγάλης κοινωνικής μιζέριας που με τον άλφα ή βήτα τρόπο επηρέασαν τις συνθήκες ζωής τους, κοινωνικοποιούμενοι σε συνθήκες όπου δεν βίωσαν αγάπη αλλά κυρίως μίσος. 

Ο Άλκης έφυγε τόσο νέος και με τον πιο θηριώδη και άδικο τρόπο. Κάθε στιγμή, είναι δεκάδες οι άνθρωποι, κυρίως νέοι, που στέκονται σιωπηλοί ανάβοντας κεράκια στο σημείο που έπεσε. Νάναι ελαφρύ το χώμα του, νάναι καλά και καλή δύναμη στους γονείς του και στους δικούς του ανθρώπους.
 
Αναφορές

Papaioannou, A., Karastogiannidou, C., & Theodorakis, Y. (2004). Sport involvement, sport violence and health behaviours of Greek adolescents. The European Journal of Public Health14 (2), 168-172. https://doi.org/10.1093/eurpub/14.2.168