Σήμερα, το συγκεντρωτικό ελληνικό αστικό κράτος- στα πλαίσια της συγκεντρωτικής Ε.Ε. και της θέσης που έχει στον παγκοσμιοποιημένο μοντέλο ανάπτυξης («ναυαγός» αυτής της ανάπτυξης) έχει συγκεντρώσει σχεδόν τα ¾  του πληθυσμού στην Αττική. Είναι ο «αδύνατος κρίκος» χτυπημένο από τη κρίση των χρεών του και έχει μπει σε ένα βαθύτατο και αξεπέραστο αδιέξοδο.

Χάνει κάθε δυνατότητα κοινωνικής προστασίας προς τους υπηκόους του, λόγω των αρπακτικών βλέψεων του χρηματοπιστωτικού συστήματος και γιατί είναι στα χέρια μιας ντόπιας οικονομικής και πολιτικής ελίτ, που έχει ταυτισθεί με τα συμφέροντα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής ελίτ. Παρεμβαίνει κατασταλτικά υπέρ της. Χάνει έτσι κάθε πρόσχημα για συναίνεση των πολιτών που βρίσκονται «από κάτω». Με την αντισυνταγματική επιβολή των πολιτικών των «μνημονίων» από την τρόικα, που ήρθε για να μείνει επ` αόριστον, ανεξάρτητα από το τι κυβερνήσεις θα αναδεικνύονται τα επόμενα χρόνια από τις εκλογές[1], θα δώσει τη δυνατότητα σε μεγάλες κοινωνικές πλειοψηφίες της ελληνικής κοινωνίας(μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται και τα μεσοστρώματά της που περνούν στους «απο κάτω») να στραφούν σε άλλες μορφές κοινωνικής οργάνωσης.

Η απομυθοποίηση του συγκεντρωτικού κεντρικού κράτους και του κομματικού αντιπροσωπευτικού συστήματος διακυβέρνησης θα φέρει στο προσκήνιο την αναγκαιότητα για τη θέσμιση ενός καινούργιου «κοινωνικού συμβολαίου» για την ελληνική κοινωνία, αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει σαν τέτοια. Αυτό το «συμβόλαιο» θα αφορά και τη μορφή του κράτους και τον τρόπο διακυβέρνησής του. Δεν θα μπορεί να είναι και πάλι συγκεντρωτικό και κεντρικό το κράτος, ούτε και οι πολίτες του συγκεντρωμένοι στο Λεκανοπέδιο, αλλά και ούτε να κυβερνούνται μέσω του αντιπροσωπευτικού κοινοβουλευτικού συστήματος.

Θα χρειασθεί να θεσμισθεί  ένα αποκεντρωμένο κράτος με βάση την αυτοδιοίκηση, μια «επανατοπικοποιημένη» κοινωνία με κύτταρο την κοινότητα – δήμο σε ισορροπία με το φυσικό περιβάλλον, ένας τρόπος διακυβέρνησης  με άμεση δημοκρατία.

Η στρατηγική για την αναζωογόνηση της ελληνικής κοινωνίας ξεκινώντας από το τοπικό επίπεδο με εγκαθίδρυση δομών άμεσης δημοκρατίας στην οικονομία, στις κοινωνικές και πολιτισμικές σχέσεις, καθώς και στο πολιτικό επίπεδο, μπορεί να αποδειχθεί ίσως η μόνη στρατηγική που μπορεί να μας βγάλει από τα σημερινά αδιέξοδα, δίχως να αναγκαστούμε να θυσιάσουμε όσα στοιχεία ισότητας, δημοκρατίας και δικαιοσύνης έχουν απομείνει.

Τούτο όμως είναι εφικτό μόνον αν επικρατήσει μια συνθετική λογική, μιας λογική που αρνείται τους αποκλεισμούς και την απαξίωση οποιασδήποτε ταυτότητας και συλλογικού υποκειμένου. Μια λογική που συναινεί στην οικοδόμηση θεσμών σε όλα τα επίπεδα, δίνοντας προτεραιότητα σε αυτούς που είναι πιο «εδαφικοποιημένοι» και άρα επιτρέπουν περισσότερη δημοκρατία και περισσότερο έλεγχο της κοινωνίας. Που συμβάλει στη δημιουργία χώρων θετικής κοινωνικοποίησης, στη βάση τοπικών δραστηριοτήτων και των σχέσεων συνεύρεσης των κατοίκων των τοπικών κοινωνιών(π.χ. επανασύσταση των γειτονιών με τη μορφή συνελεύσεων, όχι μόνο σαν όργανα αγώνα, αλλά κυρίως σαν όργανα εξουσίας. Να αποτελέσουν μόνιμες δομές που προσπαθούν και σκοπεύουν στην άσκηση τοπικής εξουσίας και διαμόρφωσης της πολιτικής στην Τοπική Αυτοδιοίκηση[2]). Μια λογική που «σκεφτόμενη παγκόσμια, επιδρά τοπικά» και θεωρεί ότι η τοπικοποίηση της παραγωγής, η μείωση των εμπορευματικών μεταφορών, η ανάσχεση της «ανάπτυξης», αποτελούν τη μόνη διέξοδο από την οικολογική κρίση που απειλεί την ίδια τη ζωή στον πλανήτη. Που θεωρεί ότι η αναστροφή των κυρίαρχων τάσεων της μεγέθυνσης καθίσταται όρος της επιβίωσής μας.
Κατά συνέπεια, η ελληνική κοινωνία για να συνεχίσει να υπάρχει στις παρούσες και μελλοντικές συνθήκες, είναι υποχρεωμένη να αλλάξει όχι απλώς μορφή, αλλά να εισέλθει σε μια νέα ιστορική φάση.
 
Σε μια νέα εποχή

Αν στην αρχαιότητα η δομή της ήταν πολεοκεντρική και φυλετική, αν στη συνέχεια ήταν οικουμενική –από την εποχή του Αλεξάνδρου μέχρι το ύστερο Βυζάντιο– και στη συνέχεια, μετά την Επανάσταση του 1921 επικεντρώθηκε στο έθνος-κράτος, σήμερα μπαίνουμε σε μια νέα εποχή.

Σε αυτή την κατεύθυνση, ο κοινοτισμός και η τοπικοποίηση μπορούν να αποβούν το πιο σημαντικό εργαλείο στην προσπάθειά μας να επινοήσουμε μορφές εθνικής κυριαρχίας, οι οποίες θα υπερβαίνουν το κυριότερο πρόβλημα του έθνους-κράτους, τη συγκεντρωτική, γραφειοκρατική και κατασταλτική του φύση. Και από την άλλη, είναι εξίσου σίγουρο ότι θα χρειαστούν, όσο οτιδήποτε άλλο, μορφές προστασίας απέναντι στην παγκοσμιοποίηση. Αυτό που καλούμαστε να κάνουμε είναι να αντιστρέψουμε τη σημερινή πυραμίδα της παγκοσμιοποίησης, να ξαναστήσουμε τις κοινωνίες στα πόδια τους και να στέκονται καλά στο «συγκεκριμένο έδαφος», με το κεφάλι όμως να βρίσκεται επάνω(να σκέφτεται παγκόσμια) και όχι στο έδαφος.

Μπορούμε να αρχίσουμε να αλλάζουμε τα πράγματα στις δομές του περιφερειακού κράτους-που είναι πιο εύκολο να παρέμβουμε από ότι στο κεντρικό κράτος-μετατρέποντας τις σημερινούς ΟΤΑ του «Καλλικράτη» σε όργανα προώθησης αυτής της αντιστροφής (από τη μέχρι τώρα δράση του κινήματος της αντίστασης και ανυπακοής φαίνεται ότι και η αποκεντρωμένη δράση βοηθάει περισσότερο από ότι η κεντρική δράση στη πλατεία Συντάγματος π.χ.-βλέπε καταλήψεις δήμων και περιφερειών).

Προτεραιότητα στο τοπικό (κοινότητα-δήμο), σύνδεση σε περιφερειακό (ομοσπονδία δήμων) και εθνικό (συνομοσπονδία περιφερειών), προστασία της επικράτειας από τη συνομοσπονδία, προοπτική στο υπερεθνικό και το παγκόσμιο(«κοινότητα προσώπων-έθνος κοινοτήτων-κοινότητα εθνών).

Κάπως έτσι υπάρχει και η προοπτική να ξεφύγουμε πιο εύκολα από τον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό, που μας οδηγεί πια σε κοινωνικές και οικολογικές καταστροφές, αβίωτες ιδίως για τις νέες γενιές. Μπορούμε να ξεκινήσουμε από τη χώρα μας, τη χώρα του «αδύναμου κρίκου» του και του «ναυαγού» της παγκόσμιας τρικυμίας. Σαν ναυαγοί της ανάπτυξης δε θα πρέπει να φοβόμαστε από την «αποανάπτυξη», αρκεί να στηριχθούμε στο κεφάλι και τα χέρια μας, ώστε να δημιουργήσουμε σε άλλη βάση τις συνθήκες της φυσικής και κοινωνικής μας ύπαρξης.

Και επειδή βρισκόμαστε σε μια ιστορική περίοδο, όπου όλο και θα πληθαίνουν οι «ναυαγοί», μπορούμε να δώσουμε και το παράδειγμα.

https://www.topikopoiisi.eu/
 

[1] Ακόμα και μια οποιαδήποτε «κυβέρνηση της αριστεράς», από τη στιγμή που δεν θα αποφασίσει να βγάλει μια και καλή τη χώρα από τον φαύλο κύκλο του δανεισμού και της κατανάλωσης, αποβλέποντας ακόμα σε μια κοινωνία της αφθονίας, έστω και αν θα προβάλει το επιχείρημα της δίκαιης κατανομής αυτής της αφθονίας, δεν θα ξεφύγει από την προοπτική της γενικότερης επιλογής του καπιταλισμού που περιγράψαμε πιο πάνω.

[2] Βλέπε: «Ο συμμετοχικός προϋπολογισμός ως μοχλός κινητοποίησης των πολιτών», στο βιβλίο μας Τοπικοποίηση, σελ. 77-78