Η  κρίση του πολιτικού μας συστήματος είναι δομική. Συνεπώς, ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αυτό σημαίνει πως δεν πρέπει να συζητούμε για τη μία ή άλλη «αλλαγή» μέσα στο πολιτικό σύστημα αλλά για μία νέα αρχιτεκτονική του.

Ads

Δηλαδή:

1. Νέα σχέση των « μόνιμων» δομικών λίθων του συστήματος μεταξύ τους (θεσμοί εκπροσώπησης, κόμματα, μορφές εξουσίας κλπ)

2. Nέα σχέση του πολιτικού συστήματος με την κοινωνία.

3. Εισαγωγή νέων δομικών λίθων σε αυτή τη  νέα αρχιτεκτονική.

Προφανώς, η παραπάνω διάκριση γίνεται για αναλυτικούς λόγους. Στην πράξη, οποιαδήποτε ρύθμιση (όπως αυτές που αποτελούν την κατακλείδα του κειμένου)  συνεισφέρει σε έναν από τους παραπάνω άξονες επηρεάζει και τους άλλους δύο.

Η κρίση του πολιτικού μας συστήματος προϋπήρχε της οικονομικής. Εκδηλωνόταν όμως «παθητικά» (αύξηση αποχής, απόσπαση ηγεσιών από την κορυφή , απουσία στράτευσης, επαγγελματοποίηση κλπ).

Η οικονομική κρίση συμπύκνωσε και δεν προκάλεσε  τις πολιτικές παθογένειες .Διέρρηξε οποιαδήποτε μορφή συμβολαίου(θεμιτή και αθέμιτη, θεσμική και αθέσμιτη) μεταξύ βάσης-κορυφής. Η οικονομική κρίση κατέστησε «ενεργητική» την εκδήλωση της πολιτικής κρίσης.

Αυτό σημαίνει πρώτον, ότι  έχουν αλλάξει ριζικά –και φαίνεται και στον τελευταίο πολίτη- οι σχέσεις του πολιτικού μας συστήματος με  το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον (έχει πάψει να ηγείται των εξελίξεων και έχει μετατραπεί σε βαρύ ουραγό τους) και δεύτερον, ότι  οι εσωτερικοί  του μηχανισμοί λειτουργίας έχουν μπει σε φάση διευρυνόμενης αναποτελεσματικότητας (κρίση δικομματισμού, παρακμή πελατειακού συστήματος, υποβάθμιση ρόλου βουλευτών κλπ).

Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα για την αδυναμία να «αυτορυθμιστεί» το υπάρχον πολιτικό σύστημα είναι τρεις … πρώην «δόξες» του: η πολυσυλλεκτικότητα των περισσοτέρων κομμάτων, οι πελατειακές σχέσεις και οι «συμπληρωματικές λειτουργίες» των κομμάτων εξουσίας.

Α) Η πολυσυλλεκτικότητα είχε γίνει αυτοσκοπός, κυρίως σε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Όποιος παλαιότερα  έθετε το θέμα «γύρω από ποια πολιτική ραχοκοκαλιά οργανώνεται η πολυσυλλεκτικότητα» ήταν εκτός πνεύματος-και εκτός γραμμής.

 Σήμερα, αλληλογρονθοκοπούμενες απόψεις στριμώχνονται σε ζελατινώδεις οργανωτικές δομές μέσα στα κόμματα. Δεν είναι λοιπόν περίεργα τα φαινόμενα αποσάθρωσης στα  δύο κόμματα.

Το τυμπανιαίο πτώμα της πολυσυλλεκτικότητας πρέπει να θαφτεί και μάλιστα γρήγορα. Τα κόμματα πρέπει να αποκτήσουν ραχοκοκαλιά. Η έλλειψη της , χάριν της θεοποιημένης πολυσυλλεκτικότητας, τα οδηγούσε στη διαρκή υπόκλιση έναντι του λαϊκισμού, των συντεχνιών και των μεγάλων συμφερόντων-ταυτοχρόνως.

Β) Οι πελατειακές σχέσεις είναι πλέον σαν την πόρνη του χωριού: όλοι κάποτε τη χρησιμοποίησαν , κανείς σήμερα  δεν τη γνωρίζει. Από άμβωνος αποκήρυξη, στο πεζοδρόμιο συναλλαγή.

Οι πελατειακές σχέσεις, η συντεχνιακή οργάνωση του κράτους και των δημόσιων λειτουργιών (κορπορατισμός) και η πολυσυλλεκτικότητα είναι φαινόμενα αλληλοσυνδεόμενα. Ένα νέο πολιτικό σύστημα πρέπει να τελειώνει με όλα αυτά μαζί και ταυτοχρόνως.

Σήμερα, ακούγεται από παντού ότι  το …χωριό δε θέλει άλλο πελατειακές σχέσεις. Φοβάμαι πως αυτό συμβαίνει όχι επειδή αλλάξανε οι συνήθειες αλλά επειδή τελείωσαν τα χρήματα…

Γ) Οι λεγόμενες συμπληρωματικές λειτουργίες των δύο κομμάτων εξουσίας ήταν τελικά αυτό που η 3η Ελληνική Δημοκρατία (η Δημοκρατία της Μεταπολίτευσης)  θεώρησε ως μεγάλη επιτυχία: ΠΑΣΟΚ –ΝΔ εξασφάλιζαν σταθερότητα και κατά διαστήματα «φώτιζαν διαφορετική πλευρά του φεγγαριού».

Το αποτέλεσμα ήταν  μία σύγκλιση πολιτικών ταυτοτήτων των δύο κομμάτων που συχνά οδηγούσε σε «επινόηση» πεδίων αντιπαράθεσης δηλαδή σε  αφυδάτωση της πολιτικής ζωής. Ας μη ξεχνάμε , πως η ηγεσία της ΝΔ στο πρώτο διάστημα μετά την καταψήφιση του μνημονίου  , προέβαλε συχνά το επιχείρημα πως  έτσι έπρεπε να κάνει  «για να μην ευνοηθούν τα άκρα». Η κουλτούρα της συμπληρωματικότητας και της «επινοημένης» αντιπαράθεσης σε νέες δόξες…

Φυσικά, η Μεταπολίτευση έπεσε θύμα της επιτυχίας της- τυπικό διαλεκτικό φαινόμενο: Η άνευ όρων σύγκλιση των πολιτικών ταυτοτήτων οδήγησε σταδιακά  σε χιαστί λειτουργίες τα δύο μεγάλα κόμματα και σε  αποσταθεροποίηση το πολιτικό σύστημα. Δηλαδή,το «ριζοσπαστικό», κατά την προέλευση,  ΠΑΣΟΚ έφτασε να ασκεί  την πλέον σκληρή πολιτική έχοντας ως κύριο στόχο ακροατηρίου «τους νοικοκυραίους» και η «υπεύθυνη ευρωπαία» , κατά τον ιδρυτικό χαρακτήρα, ΝΔ ήλθε σε έντονη αντιπαράθεση με τα αδελφά ευρωπαϊκά κόμματα , για την «ανεύθυνη» καταγγελία του μνημονίου.

Μετά από όλα αυτά, τι θα μπορούσε να δει κανείς για το μέλλον;

Επιγραμματικά θα αναφερθούν τα, κατά τη γνώμη μου, ελάχιστα που πρέπει να γίνουν για μία ποιοτική μεταβολή του πολιτικού συστήματος:

· Αλλαγή του πρωθυπουργοκεντρικού μοντέλου λειτουργίας της πολιτικής εξουσίας (του Συντάγματος του 1975/1986), με την θέσπιση ισχυρών θεσμικών αντερεισμάτων στο Κοινοβούλιο και την Προεδρία της Δημοκρατίας.

Ακόμα και αν , η τροποποίηση του ’86 θεωρηθεί ότι είναι ιστορικά δικαιωμένη , πρέπει να γίνει αντιληπτό πως συνέβη στα πλαίσια μίας ειδικής συγκυρίας. Η διατήρηση αυτού του αναχρονιστικού μοντέλου διακυβέρνησης αποτελεί τροχοπέδη στην πορεία ανάταξης της χώρας.

· Ριζική αλλαγή του τρόπου στελέχωσης του κρατικού μηχανισμού.

Μικρός αριθμός (από τις θρυλούμενες 8.000 πολιτικές θέσεις του κρατικού μηχανισμού) θα εξακολουθήσουν να καλύπτονται με κυβερνητικό διορισμό. Οι υπόλοιπες θα περιέλθουν στην αρμοδιότητα Ανεξάρτητης Αρχής, η οποία θα συγκροτείται με τη συμφωνία των 3/5 της Βουλής. Αυτό ενδεχομένως  να συνδυαστεί με τη μετατροπή του Γενικού Γραμματέα των  υπουργείων από πολιτική θέση σε καταληκτική  θέση διοικητικών στελεχών .

Η ρύθμιση προφανώς αποτελεί  μέρος της αλλαγής της κυρίαρχης πρακτικής για ανεξέλεγκτη νομή της κρατικής εξουσίας από το εκάστοτε κυβερνών κόμμα.

· Νέος εκλογικός νόμος, με τουλάχιστον ίδια αναλογικότητα και με μονοεδρικές ή άκρως ολιγοεδρικές περιφέρειες, σχετικά μικρού αριθμού εκλογέων, ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια και η απεξάρτηση από ΜΜΕ και «πολιτικό χρήμα».

· Απόλυτος διαχωρισμός νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας. Οι βουλευτές πρέπει να είναι οι νομοθέτες που εκπροσωπούν τους εκλογείς με την ψήφο τους στους νόμους του κράτους, χωρίς να αναλαμβάνουν υπουργικά καθήκοντα. Οι υπουργοί δεν είναι βουλευτές κι έτσι δέχονται χτύπημα οι πελατειακές σχέσεις.

· Θέσπιση ορίου θητειών στις αιρετές θέσεις.

· Κατάργηση ή δραστικός περιορισμός της κρατικής χρηματοδότησης των κομμάτων. Τήρηση βιβλίων Γ’ κατηγορίας και ετήσιος έλεγχος για κόμματα και βουλευτές, όπως ισχύει για κάθε οικονομικό φορέα.

· Κατάργηση όλων των  προνομίων που συνοδεύουν την ιδιότητα του βουλευτή (όπως η ασυλία για την κοινή παραβατική συμπεριφορά, η πρόσθετη συνταξιοδότηση κ.ά.).

· Υιοθέτηση από τα ελληνικά κόμματα προβλέψεων και κανόνων εσωτερικής λειτουργίας-εσωκομματικής δημοκρατίας, που ισχύουν στις ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες (όπως το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.)

*ο πλήρης τιτλος(«Αθώοι φταίχτες, ντροπαλές πόρνες και άλλες δημοκρατικές δυνάμεις στο κατώφλι  της Τέταρτης Ελληνικής Δημοκρατίας») βασίζεται σε έμπνευση του φίλου Γρ.Σαρίδη