Το tvxs.gr με αφορμή τον ένα χρόνο κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ απηύθυνε το ακόλουθο ερώτημα σε πρόσωπα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής: «Αλλάζει ο ΣΥΡΙΖΑ την Ευρώπη ή η Ευρώπη άλλαξε τον ΣΥΡΙΖΑ;». Σήμερα γράφει ο Φώτης Κουβέλης. 

Ένα χρόνο μετά την ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ, η χώρα βρίσκεται, για μια ακόμα φορά, ενώπιον καθοριστικών στιγμών, αντιμετωπίζοντας ένα πλέγμα εξωτερικών πιέσεων και εσωτερικών αντιθέσεων. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να ισορροπήσει σε τεντωμένο σχοινί, έχοντας απέναντί της όχι μόνο τις – ασφυκτικές σε πολλές περιπτώσεις – πιέσεις των δανειστών, αλλά και την πίεση των εσωτερικών κύκλων και των μερίδων εκείνων του πολιτικού κόσμου, που θα ήθελαν η διακυβέρνηση αυτή να αποτελέσει ένα σύντομο διάλειμμα.

Συνδυασμένα πυρά

Τα συνδυασμένα πυρά που δέχεται η κυβέρνηση αυτές τις μέρες, για το προσχέδιο του ασφαλιστικού που παρουσίασε, υπογραμμίζουν αυτή την πραγματικότητα. Κόμματα που όχι απλώς υπερψήφισαν μνημόνια, αλλά που υποστήριζαν τις μνημονιακές αντιλήψεις ως τις μόνες ικανές για την ανάταξη της χώρας – θυμίζω την κοινή επωδό του μνημονιακού τόξου, σύμφωνα με την οποία «και να μην υπήρχε το μνημόνιο οφείλαμε να το έχουμε εφεύρει» – εμφανίζονται πλέον σε ρόλο τιμητή για να υποστηρίξουν τα εντελώς αντίθετα απ’ όσα υπερψήφιζαν το περασμένο καλοκαίρι, υποκύπτοντας, αυτοί, οι υποτιθέμενοι εχθροί του λαϊκισμού, σε μικροκομματικές λογικές και τυπικούς λαϊκισμούς.

Δεν βρίσκεται μόνο η χώρα ενώπιον καθοριστικών στιγμών. Η ίδια η Ευρώπη βρίσκεται στο μεταίχμιο αλλαγών και ανακαθορισμών που μπορεί να αλλάξουν σε μεγάλο βαθμό τη φορά των πραγμάτων. 

Ο γερμανικός ηγεμονισμός

Η οικονομική κρίση, οι τρομοκρατικές επιθέσεις και το προσφυγικό δημιουργούν τριγμούς στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα και εντείνουν τις τάσεις ιστορικής αναδίπλωσης. Η λιτότητα διαλύει σιγά – σιγά τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Ο Γερμανικός ηγεμονισμός δημιουργεί αρνητικό περιβάλλον και αντιδράσεις. Οι απαιτήσεις της Βρετανίας υπονομεύουν τις ενωτικές διαδικασίες, που έχει σήμερα ανάγκη η ΕΕ.

Τι απέδειξε άλλωστε η εμπειρία των τελευταίων χρόνων;

Πρώτον, ότι η νομισματική ένωση χωρίς πολιτική ενοποίηση, είναι αδύνατον να υπάρξει στον ευρύτερο χρόνο με τη σημερινή της μορφή. 

Δεύτερον, οι πολιτικές ακραίας λιτότητας για γρήγορη μείωση του χρέους, εμποδίζουν την ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της κρίσης. Η υπερβολική μείωση των ελλειμμάτων τροφοδοτεί την κρίση, καθυστερώντας την ανάπτυξη. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ παγιδευμένος σε προεκλογικές λογικές

Ο ΣΥΡΙΖΑ, για μια μεγάλη περίοδο, παγιδευμένος σε λογικές που καλλιεργήθηκαν προεκλογικά, επιχείρησε να ανατρέψει το κυρίαρχο στην Ευρώπη «δόγμα της λιτότητας», πράγμα που ήταν αδύνατο από άποψη συσχετισμών, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στην αναδίπλωση του καλοκαιριού. Κατάφερε, ωστόσο, αποδεχόμενος το δρόμο της ευρωζώνης ως τον μοναδικό που διασφαλίζει τα συμφέροντα της χώρας, να συμβάλει στη δημιουργία πολιτικών και κοινωνικών ρηγμάτων, καθώς πλέον συνειδητοποιείται ευρύτερα στην Ευρώπη το κοινωνικό αδιέξοδο των νεοφιλελεύθερων πολιτικών.

Προφανώς, τίποτα δεν είναι απλό, τίποτα δεν είναι εύκολο. Και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να έχει πάντοτε την καθαρή ματιά να δρομολογήσει τις εξελίξεις με τρόπο που θα εγγυώνται ταυτόχρονα την τήρηση της συμφωνίας που υπέγραψε η χώρα, αλλά και τη δημιουργία ενός πλέγματος προστασίας των στρωμάτων εκείνων – και είναι πολλά πλέον – που η κρίση γονάτισε εισοδηματικά ή απώθησε στο περιθώριο.

Η συμφωνία της 12ης Αυγούστου, παρά τα σοβαρά και έντονα αρνητικά στοιχεία της και την βαρύτητα των μέτρων που προβλέπει,  μπορεί να σταθεροποιήσει τη χώρα και να δημιουργήσει προϋποθέσεις ανάκαμψης. Βασικός όρος και κρίσιμο μέγεθος παραμένει η αναδιάρθρωση του χρέους που εξακολουθεί να μην είναι βιώσιμο.

Η υλοποίηση της συμφωνίας – κι αυτό δεν αφορά μόνο την κυβέρνηση, αλλά και τα κόμματα της αντιπολίτευσης που τη συνυπέγραψαν με την ψήφο τους –  πρέπει να γίνει με τρόπο που θα αξιοποιεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό υπαρκτές πλευρές της, θα περιορίζει και θα αντιρροπεί τα έντονα σκληρά μέτρα που περιέχει. Ο δρόμος δεν  είναι εύκολος. Όποιος ωστόσο δεν τον επιλέγει, οφείλει να πει ποια διαδρομή και ποια πολιτική αντιπροτείνει.

Μεταρρυθμίσεις χωρίς δισταγμούς

Εκτιμώ ότι υπάρχει η δυνατότητα για να δημιουργηθούν οι συνθήκες και οι προϋποθέσεις για την έξοδο της χώρας από τη κρίση. Το κυβερνητικό έργο βεβαίως οφείλει να είναι σαφές, καλά σχεδιασμένο και να μην επιλέγει αποσπασματικές και επ’ ευκαιρία ρυθμίσεις. Και πρέπει να αρχίσει να υλοποιείται ένα παράλληλο πρόγραμμα.

Η αναπτυξιακή διαδικασία η οποία μπορεί και πρέπει άμεσα να ξεκινήσει, με στόχο την μείωση της ανεργίας, είναι ένα παράλληλο πρόγραμμα. Και αναφέρομαι στην ανάγκη να ξεκινήσει με συγκεκριμένους στόχους, άξονες και προτεραιότητες. Πρέπει να ξεκινήσει χωρίς άλλη καθυστέρηση. Χωρίς καθυστέρηση πρέπει, επίσης, να προωθήσει, χωρίς δισταγμούς, τις μεταρρυθμίσεις που υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.

Το όραμα και η διεκδίκηση της Αριστεράς στη συγκυρία της κρίσης είναι να βάλει τέλος στο θανάσιμο κύκλο της ύφεσης, της ανεργίας και της φτώχειας, επαναφέροντας τη χώρα στην τροχιά της αξιοπρέπειας και ξαναστήνοντας στα πόδια του το κοινωνικό κράτος. 

Τα μνημόνια δεν ήταν επιλογή της αριστεράς

Τα μνημόνια δεν είναι ούτε υπήρξαν ποτέ επιλογή της Αριστεράς. Είναι το τίμημα των πολιτικών που επέβαλαν στη κοινωνία και τη χώρα είτε αυτοτελώς είτε συνεργαζόμενες οι δυνάμεις του παλαιού δικομματισμού. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να υλοποιήσει τη συμφωνία του καλοκαιριού με τους δανειστές, φροντίζοντας παράλληλα να λειάνει τις αρνητικές όψεις της με κοινωνικά αντίβαρα. Η χώρα πρέπει να επανέλθει όχι στην κανονικότητα της εκμετάλλευσης και της λιτότητας, όπως επιδιώκει το νεοφιλελεύθερο μπλοκ, αλλά στην κανονικότητα της προόδου. 

Η προοδευτική διακυβέρνηση οφείλει να αποδείξει ότι η Αριστερά δεν είναι κατάλληλη μόνο να αντιπολιτεύεται, αλλά και να κυβερνά με γνώση, ευαισθησία και υπευθυνότητα. Για μας που βρεθήκαμε και παραμένουμε χρόνια στην κοίτη της ευρωπαϊκής Αριστεράς, το στοίχημα ήταν πάντοτε μια Αριστερά ανοιχτή στην πρόκληση της διακυβέρνησης, που τολμά για να αλλάξει τον κόσμο. 

Η πολιτική κληρονομιά της κυβερνώσας Αριστεράς δεν μπορεί να είναι άλλη από την κληρονομιά της δύναμης που αναμετράται με τα εμπόδια και τις δυσκολίες όχι χάριν της αναπαραγωγής της ιδίας και των στελεχών της, αλλά χάριν της κοινωνίας και των πιο αδύναμων μελών της.

Διαβάστε επίσης:

• Μανώλης Γλέζος: Ο ΣΥΡΙΖΑ υποτάχθηκε στις εντολές των δανειστών