Όταν άρχισε η ουκρανική κρίση, πριν κάμποσους μήνες, είχα επισημάνει τους κινδύνους από την κλιμάκωση της για όλη την Ευρώπη, προτείνοντας την ανάγκη πανευρωπαϊκής φιλειρηνικής κινητοποίησης, με πρωτοβουλία των δυνάμεων της Αριστεράς. Δυστυχώς, οι πιο απαισιόδοξες προβλέψεις επιβεβαιώνονται για την Ουκρανία η οποία έχει ήδη βαρύτατα τραυματιστεί ως κυρίαρχη, ανεξάρτητη και δημοκρατική χώρα.

Έγραφα τότε ότι “οι βίαιες αλλαγές συνόρων, τις οποίες έζησε η Βαλκανική στις αρχές της δεκαετίας του 1990, δεν υπηρετούν την υπόθεση της ειρήνης και της σταθερότητας στο σύνολο της Ευρώπης” και πρότεινα η κρίση στην Ουκρανία «να αντιμετωπιστεί με ειρηνικά και δημοκρατικά μέσα, στην βάση των αρχών του ΟΗΕ, του ΟΑΣΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης χωρίς ξένες επεμβάσεις όπως αυτές της Ε.Ε., των Η.Π.Α. και άλλων μεγάλων δυνάμεων».

Συνένοχη στα σχέδια αυτά είναι και η μνημονιακή κυβέρνηση της Ελλαδας, η οποία δεν πρόβαλλε καμιά αντίσταση στο εμπάργκο της Ε.Ε. σε βάρος της Ρωσίας, με τραγικές συνέπειες για τις ελληνικές εξαγωγές, ιδιαίτερα αγροτικών προϊόντων.

Μετά και τις τελευταίες δραματικές εξελίξειε στο μετωπο της Ουκρανίας, επανέρχομαι στην πρόταση για μέγιστη κινητοποίηση των φιλειρηνικών δυνάμεων της Ευρώπης με πρωτοβουλία των δυνάμεων της αριστεράς. Ειδικότερα, οι δυνάμεις του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, τόσο στο Ευρωκοινοβούλιο όσο και στα εθνικά κοινοβούλια, πρέπει να υποστηρίξουν την ιδέα μιας πανευρωπαϊκής διάσκεψης ειρήνης για την Ουκρανία. Μια τέτοια διάσκεψη θα μπορούσε να συγκληθεί στο πλαίσιο του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, δηλαδή του ΟΑΣΕ, που αποτελεί μετεξέλιξη της ΔΑΣΕ, που έγινε γνωστότερη στους λαούς της Ευρώπης και του κόσμου ως «Διαδικασία του Ελσίνκι». Η ΕΕ είναι συγκατηγορούμενη για την Ουκρανική κρίση,  ενώ οι σχέσεις της με τη Ρωσία δεν της επιτρέπουν να παίξει το ρόλο αξιόπιστου διαμεσολαβητή.

Στο σημείο αυτό ας μου επιτραπεί να προσθέσω ότι οι τραγικές εξελίξεις γύρω  από το Ουκρανικό, δεν σηκώνουν δογματικές προσεγγίσεις ή απλουστεύσεις αλλά σφαιρική και βαθιά ανάλυση, με επίγνωση όλων των παραμέτρων της κρίσης.

Η Ρωσία έχει θεμιτά συμφέροντα στην Ουκρανία, αφού μεταξύ των δύο χωρών υπάρχουν ισχυρότατοι δεσμοί αλληλεξάρτησης ενώ μεγάλο τμήμα της δεύτερης κατοικείται παραδοσιακά από ρωσόφωνους πληθυσμούς,  και μάλιστα περιοχές της έχουν ταυτιστεί με τη ρωσική ιστορία στη διάρκεια πολλών αιώνων.

Ούτε η Ρωσία μπορεί να αγνοεί τη βούληση του ουκρανικού λαού, που είναι φανερό ότι στην πλειοψηφία του επιθυμεί την σύνδεση με την Ε.Ε. και όχι την ένταξη στην Ευρασιατική Ένωση που προωθεί το Κρεμλίνο.

Ας θυμηθούμε ότι κατά την μετασοβιετική εποχή, οι σχέσεις Ουκρανίας – Ρωσίας πέρασαν πολλές δύσκολες φάσεις, ιδιαίτερα μετά την ουκρανική λεγόμενη «πορτοκαλί επανάσταση». Το 2006, αρχές του χρόνου, είχε σημειωθεί ένταση Ρωσίας–Ουκρανίας για τις τιμές του φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα η Ρωσία να διακόψει την ροή μέσω Ουκρανίας του σημαντικότατου αυτού ενεργειακού πόρου για την Δ. Ευρώπη. Η  Ουκρανία αποτελεί πανευρωπαϊκό ενεργειακό κόμβο, στοιχείο που θα μπορούσε να λειτουργήσει ενοποιητικά για την Ευρώπη.

Η λύση στο Ουκρανικό δεν είναι ο κατακερματισμός της Ουκρανίας, ούτε η επιστροφή σε αυταρχικά μοντέλα διακυβέρνησης με ισχυρή επιρροή των νεοφασιστών ούτε οι νεοφιλελεύθεροι μονόδρομοι για την αντιμετώπιση των οξύτατων κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων της. Σε ο,τι δε αφορά ενώ τη διεθνή θέση της Ουκρανίας, αυτή πρέπει να είναι μέσα σε μια νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, με πυρήνα μια νέα δομή για την πανευρωπαϊκή συνεργασία με τη συμμετοχή και της Ρωσίας.   Στο πλαίσιο αυτό, η Ουκρανία μπορεί να αποτελέσει παράγοντα ειρήνης και σταθερότητας προς όφελος του λαού της αλλά και για όλη την Ευρώπη.

*Ο Πάνος Τριγάζης,  υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ, είναι  μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Ειρήνη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα