Στις αρχές του 2014 είχα μια συνάντηση στο Παρίσι με τον Κώστα Βαξεβάνη, τον εκδότη και διευθυντή του ελληνικού περιοδικού Hot Doc, που λίγο καιρό νωρίτερα είχε δημοσιεύσει τη λεγόμενη Λίστα Λαγκάρντ με τα ονόματα των Ελλήνων καταθετών της HSBC Private Bank.

Μου ζήτησε να επικεντρωθούμε σε θέματα που θα μπορούσε να εξηγήσει με σαφήνεια στους συμπατριώτες του και αυτό που κυρίως τον ενδιέφερε, ήταν περιπτώσεις όπως αυτή της πρώην συζύγου ενός υπουργού Οικονομικών ή της μητέρας του πρώην πρωθυπουργού της Ελλάδας, Γεωργίου Παπανδρέου.

Του απάντησα ότι είναι δύσκολο να διευκρινιστεί η θέση κάποιου με οικονομικούς όρους, εφόσον η νομοθεσία αντίκειται σε κάτι τέτοιο. Εκείνος αδυνατούσε να κατανοήσει το γεγονός ότι ήμασταν υποχρεωμένοι να παρακάμψουμε νόμους, προκειμένου να καταστούν γνωστά τα στοιχεία που αφορούσαν την HSBC και τους πελάτες της. Το είχε βιώσει από πρώτο χέρι ο ίδιος, δεδομένου ότι είχε συλληφθεί και διωχθεί δικαστικά επειδή δημοσιοποίησε τα ονόματα της Λίστας Λαγκάρντ.

Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι δυνατόν να πάρει κανείς αυτές τις πληροφορίες διά της νόμιμης οδού. Τα πάντα έχουν προβλεφθεί έτσι, ώστε να εμποδίζεται η δημοσιοποίηση τέτοιων στοιχείων και όποιος επιμένει πεισματικά στην αποκάλυψη της αλήθειας, κινδυνεύει να υποστεί ποινικές διώξεις. Στη Γαλλία ο νόμος ορίζει ότι προστατεύονται μόνο οι δημόσιοι υπάλληλοι που αποκαλύπτουν κάποιο περιστατικό διαφθοράς, ενώ για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα δεν προβλέπεται κανενός είδους προστασία.

Το 2010 υπουργός Οικονομικών στη Γαλλία ήταν η Κριστίν Λαγκάρντ και αρμόδιος για θέματα Προϋπολογισμού ο Φρανσουά Μπαρουάν, ο οποίος είχε αντικαταστήσει τον Ερίκ Βερθ, που το όνομά του ήταν ανάμεσα σε εκείνα των τριών χιλιάδων Γάλλων φοροφυγάδων με τραπεζικούς λογαριασμούς στην Ελβετία. Η σχετική έρευνα επαλήθευσε ότι τα ονόματα προέρχονταν τόσο από πληροφορίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης, όσο και από τις μυστικές υπηρεσίες. Αυτή η ανακοίνωση ήταν αρκετή ώστε ορισμένοι πελάτες της HSBC να αμφισβητήσουν έντονα τη νομιμότητα των στοιχείων καθώς, όπως ισχυρίζονταν, ήταν αμφίβολη η προέλευσή τους. Ένα αυτογκόλ για τη Γαλλία. Τότε η υπουργός Οικονομικών Κριστίν Λαγκάρντ παρέδωσε στην κυβέρνηση της Αθήνας τη λίστα με τα ονόματα των Ελλήνων καταθετών της HSBC.

Το 2011 επικεφαλής των διαπραγματεύσεων με την τρόικα για τη σωτηρία της Ελλάδας τέθηκε ο Σαρκοζί, ο οποίος είχε τη λίστα εκείνη και, γνωρίζοντας τα ονόματα, μπορούσε να ασκήσει πιέσεις στον Παπανδρέου. Ακόμα και η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ είχε συναινέσει στην ανάληψη των διαπραγματεύσεων από τον Γάλλο πρόεδρο. Και οι δύο χώρες επιθυμούσαν να διατηρήσουν τη δυνατότητα χρηματοδότησης από τις αγορές και να αποτρέψουν τον κίνδυνο αποσταθεροποίησής τους εξαιτίας του χρέους της Ελλάδας. Όπως είχε συμβεί και στις ΗΠΑ, η λίστα της HSBC χρησιμοποιήθηκε ως μέσο εκβιασμού και ως διαπραγματευτικό χαρτί.

Στην Ελλάδα ο κατάλογος αυτός με τα ονόματα εξαφανίστηκε. Ζήτησα από τον Κώστα Βαξεβάνη να μιλήσει με κάποιον εισαγγελέα που τυχόν γνώριζε και να τον φέρει σε επαφή με τους Γάλλους, αλλά κάτι τέτοιο δεν επιτεύχθηκε. Ήταν αρκετός ένας μόνο εισαγγελέας σε κάθε χώρα για να ξεκινήσει η έρευνα, αλλά στην Ελλάδα, όπως και αλλού, ποτέ δεν δρομολογήθηκε επίσημα κανένας ανακριτικός έλεγχος.

* Απόσπασμα από το βιβλίο των Ερβέ Φαλσιανί και Άντζελο Μινκούτσι «Το χρηματοκιβώτιο των φοροφυγάδων», εκδόσεις Λιβάνη 

Το όνομα του Ερβέ Φαλτσιανί κάνει την εμφάνισή του στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων περί τα τέλη του 2009, όταν ο ευρωπαϊκός Τύπος τον κατονομάζει ως συντάκτη του καταλόγου με τους πιθανούς φοροφυγάδες της τράπεζας HSBC της Γενεύης, της αποκαλούμενης «Λίστα Φαλτσιανί». Το ενδιαφέρον των ΜΜΕ επικεντρώνεται από την αρχή στα ονόματα των πλουσίων που μετέφεραν τις περιουσίες τους στην Ελβετία, χωρίς οι περισσότεροι από αυτούς να τις δηλώσουν στις φορολογικές αρχές των χωρών τους. Ωστόσο, κανείς δεν αντιλαμβάνεται σε όλη τους την έκταση τις συγκλονιστικές διαστάσεις του γεγονότος.

Οι χιλιάδες πληροφορίες που κατέληξαν στα χέρια των φορολογικών και δικαστικών αρχών της Γαλλίας –και στη συνέχεια παραδόθηκαν, τουλάχιστον ένα μέρος αυτών, στις αρχές άλλων κρατών – συνιστούν καίριο πλήγμα στο τραπεζικό απόρρητο της Ελβετίας. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε συμβεί κάτι ανάλογο, δηλαδή να υποκλαπεί ολόκληρο το αρχείο μιας τράπεζας και να αποκαλυφθεί στην κοινή γνώμη.

Το εγχείρημα του Φαλτσιανί είναι ένα ηχηρό χαστούκι για τον πομπώδη κόσμο των ιδιωτικών τραπεζών και την Ελβετική Συνομοσπονδία, που σίγουρα δυσκολεύονται να το χωνέψουν. Ο νεαρός Γαλλοϊταλός μηχανικός πληροφορικής αποκαλύπτει στον κόσμο ότι στα ταμεία των τραπεζών τα καθαρά χρήματα αναμειγνύονται με το χρήμα των φοροφυγάδων, των εμπόρων ναρκωτικών, των μαφιόζων και των εγκληματιών κάθε είδους. Άνθρωποι με ριγέ κοστούμια και αφεντικά με πολυβόλα πλάι πλάι, χωρίς διακρίσεις!

Ερβέ Φαλσιανί 

Ο Ερβέ Φαλτσιανί (1972) είναι μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών, ιταλογαλλικής καταγωγής. Από το 2009 άρχισε να συνεργάζεται με τις αστυνομίες διαφόρων χωρών, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αποκτήσουν πρόσβαση στο πληροφορικό σύστημα της ιδιωτικής τράπεζας HSBC, ενός διεθνούς κολοσσού με έδρα στη Γενεύη, στον οποίο εργαζόταν από το 2001.

Καταζητούμενος από την ελβετική αστυνομία, ο Φαλτσιανί κατέφυγε στη Γαλλία και το 2012 συνελήφθη στην Ισπανία. Η ονομαζόμενη Λίστα Φαλτσιανί (130.000 ονόματα) κατέστησε δυνατή την επιστροφή εκατομμυρίων ευρώ, που δεν είχαν καταβληθεί ως φόρος, κυρίως από Γάλλους και Ισπανούς πολίτες. Στις 11 Δεκεμβρίου 2014 ο Φαλτσιανί παραπέμφθηκε στην ελβετική δικαιοσύνη ως οικονομικός κατάσκοπος, έχοντας αποκαλύψει το τραπεζικό απόρρητο. Μερικές μέρες νωρίτερα οι γαλλικές και ελβετικές αρχές, χάρη στα στοιχεία που τους είχε παράσχει ο Φαλτσιανί, είχαν θέσει υπό έρευνα την τράπεζα HSBC για οργανωμένη φορολογική απάτη, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, οργανωμένα παράνομα κυκλώματα και παράνομη χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση, προκαλώντας έντονη διπλωματική αμηχανία με την Ελβετία.

Τα στοιχεία των Ιταλών πελατών έφτασαν στην Ιταλία το 2010. Αλλά και η Αργεντινή είχε καταγγείλει πρόσφατα την HSBC ότι είχε βοηθήσει 4.000 δικούς της πολίτες να φοροδιαφύγουν. Τέλος, οι αμερικανικές, αγγλικές και ελβετικές αρχές επέβαλαν στην τράπεζα τεράστια πρόστιμα για χειραγώγηση της αγοράς συναλλάγματος. Το 2014 ο Φαλτσιανί ήταν υποψήφιος για τις ευρωεκλογές με το ισπανικό κόμμα Partido Χ.