Συχνά λέγεται να μην αντιδρούμε και να μην εκφέρουμε γνώμη εν θερμώ. Μ’ άλλα λόγια, μας ζητείται να μην είμαστε σ’ έξαψη όταν σκεφτόμαστε και δρούμε, αλλά να έχουμε αυτοσυγκράτηση όταν μιλούμε και αποφασίζουμε τι θα πράξουμε και να είμαστε ψύχραιμοι στις συμπεριφορές και στις ενέργειές μας.

Σωστές είναι οι παραπάνω επισημάνσεις και προτροπές, αλλά ελάχιστες φορές λαμβάνονται υπόψη ή πολύ περισσότερο, τις ακολουθούμε. Για παράδειγμα, λειτουργούμε εν θερμώ, ως επί το πλείστον, στις πολιτικές μας συμπεριφορές και στάσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί ζούμε τα πολιτικά γεγονότα στον ίδιο χρόνο που συμβαίνουν. Στην περίπτωση αυτή, δεν ισχύει η ρήση «οι εξελίξεις μας ξεπέρασαν», αφού ό,τι εξελίσσεται είναι στον ίδιο χρόνο με ό,τι βιώνουμε.

Μπορεί να πιστεύουμε ότι κάτι άλλο θα συμβεί ή ότι η πορεία των πολιτικών γεγονότων θα είναι όπως εμείς τη θέλουμε ή τη φανταζόμαστε, αυτό όμως είναι διαφορετικό από το να συμβαίνει ένα πολιτικό γεγονός κι εμείς να μην το ζούμε ταυτόχρονα.

Ως εκ τούτου, η εν θερμώ αντίδρασή μας είναι λογική και αναμενόμενη. Αυτό που γίνεται μας επηρεάζει, το βιώνουμε, αλλάζει τις επιλογές ή τις στάσεις μας και πιθανά επιδρά στις συμπεριφορές μας. Όταν κατέρρευσαν τα καθεστώτα του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού» και η πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση έγινε μέρος της πολιτικής ιστορίας του 20ού αιώνα, όσοι ζήσαμε στον ίδιο χρόνο, αντιδράσαμε εν θερμώ και δεν σκεφτόμασταν ψύχραιμα.

Η αυτοσυγκράτηση ήταν -εν πολλοίς- απούσα και οι κρίσεις, υπέρ ή κατά, ήταν επηρεασμένες από την καταιγιστική ροή των γεγονότων και τον βαθμό προετοιμασίας μας για να τα αντιμετωπίσουμε και να τα εσωτερικεύσουμε. Σήμερα, κοιτάζοντας πίσω στο χρόνο και αντικρίζοντας από απόσταση τα τέλη της δεκαετίας του ’80 και τις αρχές του ’90, συζητάμε με ψυχραιμία, με την απαραίτητη αυτοσυγκράτηση και την αποκτηθείσα εμπειρία, για εκείνα τα πολιτικά γεγονότα. Αυτό γίνεται γιατί αντιδρούμε κι ενεργούμε εκ των υστέρων. Ό,τι πράττουμε, έχει επακολουθήσει του πραγματικού γεγονότος, το οποίο ανήκει στο παρελθόν. Οι εκ των υστέρων αποφάσεις δεν είναι μόνο αργοπορημένες, αλλά λαμβάνονται σε χρόνο ύστερο από την εξέλιξη των πολιτικών συμβάντων.

Τα παραπάνω γράφονται για ν’ αναλογιστούμε ότι οι εν θερμώ πολιτικές επιλογές, απολύουν το στοιχείο της νηφαλιότητας και εκ των υστέρων ενδέχεται να μας βρουν διαφορετικά σκεπτόμενους. Αυτό σημαίνει ότι η εν θερμώ αντιμετώπιση των καλοκαιρινών πολιτικών εξελίξεων, εφόσον ακολουθείται από μια εν θερμώ επιλογή στην επικείμενη εκλογική διαδικασία, θα φέρει αναπόδραστα αποτελέσματα στη μετά εκλογών εποχή, που εκ των υστέρων θα είναι αδύνατη η αλλαγή της αρχικής επιλογής.

Ούτως ή άλλως, εκ των υστέρων θα κρίνουμε και θ’ αξιολογήσουμε τα πρόσφατα γεγονότα, αλλά τότε, θα έχουμε ν’ αντιμετωπίσουμε νέες -εν θερμώ- πολιτικές εξελίξεις, που θα είναι προϊόν μιας προηγούμενης, επίσης εν θερμώ, επιλογής.

Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να διαμορφώνουμε πολιτικές επιλογές και να λαμβάνουμε πολιτικές αποφάσεις, χωρίς να είμαστε σε εν θερμώ κατάσταση και με τη σκέψη για τα εκ των υστέρων αποτελέσματα.