Ο ΟΗΕ κλείνει σήμερα τα 67 χρόνια του. Η δημιουργία του, το 1945, ήταν το επιστέγασμα της αντιφασιστικής νίκης των λαών στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στα χρόνια, όμως, που πέρασαν δεν  επιβεβαιώθηκαν οι μεγάλες ελπίδες που γέννησε για σταθερή ειρήνη στον κόσμο, ούτε τηρήθηκαν οι όρκοι πίστης των ιδρυτών του «στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, στην αξιοπρέπεια και την αξία του ανθρώπου, στα δικαιώματα ανδρών και γυναικών και μεγάλων και μικρών εθνών» (Προοίμιο του Χάρτη του ΟΗΕ).
 

Ads

Ο σημερινός κόσμος των κραυγαλέων ανισοτήτων και της έντονης στρατιωτικοποίησης αλλά και της αυξανόμενης αναγκαιότητας της παγκόσμιας συνεργασίας, χρειάζεται πολύ περισσότερο τον ΟΗΕ και τους άλλους θεσμούς του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών, UNICEF, UNESCO, Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες, Πρόγραμμα Περιβάλλοντος, κ.α. Όμως ο ρόλος του παγκόσμιου οργανισμού υπονομεύεται από τις πολιτικές ισχύος των μεγάλων δυνάμεων και ιδιαίτερα των ΗΠΑ και την επικρατούσα παγκόσμια τάξη της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης.
 
Η σημερινή Ημέρα του ΟΗΕ συμπίπτει με την έναρξη της παγκόσμιας εβδομάδας δράσης για τον αφοπλισμό (24-31 Οκτωβρίου), την οποία πρέπει να τιμήσουμε με την προβολή συγκεκριμένων αιτημάτων όπως: η απόκρουση της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ και της διεκδίκησης της κατάργησής του, η αποπυρηνικοποίηση της Ευρώπης και της Μ.Ανατολής, η κατάργηση των ξένων βάσεων, η απεμπλοκή της χώρας μας από πολεμικά σχέδια και πολέμους, η δραστική μείωση των στρατιωτικών δαπανών, η επιδίωξη συμφωνίας για την αμοιβαία μείωση των στρατιωτικών δαπανών και εξοπλισμών της Ελλάδας και της Τουρκίας, η αντιμετώπιση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων με διάλογο στη βάση του διεθνούς δικαίου, η εφαρμογή των αποφάσεων του ΟΗΕ για το Κυπριακό και το Παλαιστινιακό.
 
Υποστηρίζοντας τον ΟΗΕ ως παγκόσμιο θεσμό που με 193 κράτη – μέλη είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός, οι αριστερές δυνάμεις διεκδικούν ταυτόχρονα τον βαθύ εκδημοκρατισμό του και την συντονισμένη παρέμβαση των λαών. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να γίνουν πράξη οι ιδρυτικοί του στόχοι και οι αποφάσεις του υπέρ της ειρήνης, της κατάργησης των πυρηνικών και άλλων όπλων μαζικής καταστροφής, της εξάλειψης της φτώχειας και της πείνας στον κόσμο, της καταπολέμησης  του ρατσισμού, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων, της σωτηρίας του πλανήτη από την οικολογική καταστροφή.

Η ενίσχυση του ρόλου του ΟΗΕ ενδιαφέρει άμεσα τη χώρα μας και γενικότερα τις μικρότερες χώρες, που μόνο μέσω του διεθνούς δικαίου και όχι με πολιτικές ισχύος μπορούν να προασπίζονται τα συμφέροντά τους.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται η αναβάθμιση και ο εκδημοκρατισμός του ΟΗΕ, ώστε να έχει αντίκρισμα η φράση με την οποία αρχίζει ο Καταστατικός του Χάρτης: «Εμείς, οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών». Στην κατεύθυνση αυτή η Ευρωπαϊκή Αριστερά έχει καταθέσει προτάσεις όπως:

1.  Ενίσχυση των εξουσιών και του ρόλου της Γενικής Συνέλευσης, έναντι του πανίσχυρου σήμερα Συμβουλίου Ασφαλείας.
2. Διεύρυνση του Συμβουλίου Ασφαλείας κυρίως με τη συμμετοχή περισσότερων χωρών από τον «τρίτο κόσμο».
3. Αποκεντρωμένη λειτουργία του ΟΗΕ και διασύνδεση του με αντιπροσωπευτικούς περιφερειακούς οργανισμούς και θεσμούς, εκφραστές μιας πολυδιάστατης αντίληψης για την ασφάλεια και τη συνεργασία (πχ ο ΟΑΣΕ) και όχι με στρατιωτικούς οργανισμούς τύπου ΝΑΤΟ.
4. Αναβάθμιση του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου (ECOSOC) και ενίσχυση της δράσης και του ρόλου του ΟΗΕ στα θέματα περιβάλλοντος, μέσα και από τη δημιουργία ενός Παγκόσμιου Οργανισμού Περιβάλλοντος .
5. Αναβάθμιση του ρόλου των κοινωνικών και γενικότερα των μη  κυβερνητικών οργανώσεων στις διαδικασίες λήψης και εφαρμογής των αποφάσεων.
6. Εξασφάλιση των οικονομικών πόρων του ΟΗΕ με τρόπο που δεν θα τον καθιστούν ευάλωτο σε πιέσεις και εκβιασμούς. Ένα μέρος τους θα μπορούσε να προέρχεται είτε από την καθιέρωση του «φόρου Τόμπιν», είτε από τη μείωση των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών, όπως είχε προτείνει ο πρώην Γενικός Γραμματέας Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι.

Εννοείται ότι δεν είναι μόνο ζήτημα θεσμικών αλλαγών η αναβάθμιση του ρόλου του ΟΗΕ. Παράλληλα, απαιτούνται ριζικές αλλαγές στους παγκόσμιους συσχετισμούς και επικράτηση ριζικά διαφορετικών πολιτικών από τις σημερινές που υπηρετούν την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και το δίκαιο των ισχυρών.
 
Η ριζοσπαστική αριστερά της χώρας μας, δρώντας συντονισμένα με τις άλλες δυνάμεις της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας Αριστεράς, μπορεί να συμβάλλει στην προώθηση των παραπάνω στόχων, εμπνεόμενη από το σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός».

* Ο Πάνος Τριγάζης, οικονομολόγος-διεθνολόγος, είναι Πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης (ΠΑΔΟΠ)